Bồ Đào Nha đang phải đối mặt với một thách thức lớn trong việc bảo vệ môi trường trong bối cảnh biến đổi khí hậu.
Vào giữa tháng 9, các đám cháy rừng đã nhanh chóng tàn phá một số khu vực ở Bồ Đào Nha, đặc biệt là ở phía Bắc, gây ra nhiều thiệt hại nghiêm trọng cho nhiều gia đình và tài sản. Sự kiện này đã thu hút sự chú ý của công chúng và giới chuyên gia, khi có mối liên hệ ngày càng rõ ràng giữa tình trạng cháy rừng và việc trồng cây bạch đàn, một loài cây không phải bản địa.
Cây bạch đàn globulus, hay còn gọi là bạch đàn Tasmania, được trồng rộng rãi ở Bồ Đào Nha do tốc độ phát triển nhanh và khả năng sản xuất bột giấy cao. Tuy nhiên, cây bạch đàn lại có tính dễ cháy rất cao. Chúng chứa một lượng dầu trong lá và vỏ, dễ bắt lửa, đặc biệt trong những điều kiện khô nóng và gió mạnh. Những yếu tố này càng trở nên nguy hiểm hơn trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang diễn ra, làm tăng nhiệt độ và giảm độ ẩm.
Cây bạch đàn đã được giới thiệu vào Bồ Đào Nha từ đầu thế kỷ XIX, và hiện nay loài cây này chiếm gần 2 triệu mẫu Anh, tương đương khoảng 1/10 diện tích rừng toàn quốc tại Bồ Đào Nha. Việc trồng bạch đàn đã trở thành một phần quan trọng của nền kinh tế địa phương, với nhiều người dân phụ thuộc vào việc bán gỗ cho các công ty sản xuất giấy. Tuy nhiên, sự hiện diện phổ biến của cây bạch đàn trong rừng đã làm dấy lên lo ngại về vai trò của chúng trong việc làm tăng nguy cơ cháy rừng.
Tổ chức môi trường Bồ Đào Nha có tên Quercus đã chỉ ra rằng lá và cành của cây bạch đàn phân hủy rất chậm trong môi trường đất Bồ Đào Nha, nơi chưa thích ứng với loài cây này. Điều này dẫn đến việc tích tụ nhiều vật liệu dễ cháy trên mặt đất. Hơn nữa, vỏ cây bạch đàn có khả năng bắt lửa rất nhanh và có thể bị gió thổi đi xa, tạo ra những điểm cháy thứ cấp, làm cho việc kiểm soát và dập tắt lửa trở nên khó khăn hơn.
Thị trấn Albergaria-a-Velha, nằm ở trung tây Bồ Đào Nha, là một trong những khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi các đám cháy rừng trong tháng 9. Các ngọn lửa đã thiêu rụi hơn 21,000 hecta đất, tiêu diệt nhiều nhà cửa và doanh nghiệp, để lại hàng chục gia đình mất nơi cư trú, đánh dấu một trong những cơn ác mộng tồi tệ nhất mà thị trấn này từng trải qua.
Nhiều người dân trong khu vực, đặc biệt là các chủ đất nhỏ lẻ, đã tham gia vào việc sản xuất và cung cấp gỗ bạch đàn cho các công ty lớn như Navigator. Navigator là công ty sản xuất bột giấy và giấy lớn nhất ở Bồ Đào Nha, chiếm khoảng 1% GDP của đất nước. Họ sản xuất nhiều sản phẩm từ bạch đàn, bao gồm giấy vệ sinh và giấy ăn, và xuất khẩu đi khắp thế giới.
Navigator cho biết họ đã đầu tư gần 3.3 triệu USD mỗi năm cho các dự án ngăn ngừa cháy và quản lý rừng. Công ty cũng cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cho các chủ đất nhỏ lẻ để cải thiện quản lý rừng của họ. Họ khẳng định rằng các đồn điền đã được quản lý tốt và những khu vực này ít bị ảnh hưởng hơn bởi các đám cháy.
Tuy nhiên, cuộc tranh luận về vai trò của cây bạch đàn trong việc gia tăng mức độ nghiêm trọng của các đám cháy vẫn đang tiếp diễn. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng cây bạch đàn không phải là nguyên nhân chính gây ra các đám cháy, trong khi những nghiên cứu khác lại cho rằng chúng có khả năng dễ cháy hơn so với các loài cây bản địa. Dịch vụ Công viên Quốc gia ở California đã đưa ra các biện pháp quản lý cho cây bạch đàn như một mối nguy hiểm cháy, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát và quản lý các loài cây này.
Theo quan điểm của ông Luís Sarabando, Giám đốc kỹ thuật của Hiệp hội Lâm nghiệp Lower Vouga, cần thiết phải cải thiện quản lý rừng, bao gồm việc đa dạng hóa loài cây trong các đồn điền bạch đàn. Ông cho rằng: “Mặc dù bạch đàn có thể mang lại lợi ích kinh tế, việc lạm dụng và mở rộng quá mức có thể dẫn đến những hệ lụy nghiêm trọng cho môi trường và an toàn con người. Sự kết hợp của các loài cây khác với bạch đàn có thể giúp giảm nguy cơ cháy và cải thiện đa dạng sinh học trong rừng.”
Bồ Đào Nha đang phải đối mặt với một thách thức lớn trong việc bảo vệ môi trường trong bối cảnh biến đổi khí hậu. Tình hình cháy rừng là một lời nhắc nhở rõ ràng về tầm quan trọng của việc quản lý tài nguyên rừng một cách bền vững. Cần có sự hợp tác giữa chính phủ, các tổ chức bảo vệ môi trường và cộng đồng để xây dựng những biện pháp hiệu quả nhằm ngăn ngừa các đám cháy trong tương lai.
Bảo vệ môi trường và đảm bảo an toàn cho cộng đồng cần phải được đặt lên hàng đầu trong các chính sách phát triển kinh tế. Việc tìm kiếm sự cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo tồn thiên nhiên là vô cùng cần thiết để đảm bảo một tương lai bền vững cho Bồ Đào Nha và các khu vực khác trên thế giới.
Nguồn CNN
