Nhà “zero-energy” được trang bị hệ thống sử dụng năng lượng mặt trời hoặc năng lượng tái tạo khác.
Hơn 1/3 các ngôi nhà ở Nhật Bản được gọi là “zero-energy” không thực sự tự cung cấp năng lượng, theo thống kê của chính phủ. Mặc dù Nhật Bản đã đẩy mạnh loại bỏ mô hình nhà ở này như một phần của chiến dịch giảm carbon, nhưng việc nới lỏng các tiêu chí để nhận trợ cấp đã dẫn đến sự gia tăng của những ngôi nhà không hiệu quả trong việc giảm lượng phát thải khí nhà kính.
Nhà “zero-energy” được trang bị hệ thống sử dụng năng lượng mặt trời hoặc năng lượng tái tạo khác nhằm tạo ra ít nhất nguồn năng lượng tương đương với mức tiêu thụ và có khả năng cách nhiệt tốt hơn. Những ngôi nhà này được kỳ vọng sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giúp Nhật Bản đạt được mục tiêu trở thành quốc gia trung hòa carbon vào năm 2050. Hiện tại, phần trăm phát thải khí nhà kính từ các hộ gia đình chiếm khoảng 15% tổng phát thải của đất nước.
Chương trình trợ cấp của Bộ Môi trường trị giá 550.000 yên (3.480 USD) cho chủ sở hữu ngôi nhà mới mà gia đình đáp ứng các tiêu chí đủ điều kiện. Chương trình này được khởi xướng bởi Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp vào năm tài khóa 2010, và tính đến nay đã có tổng cộng 423.000 đơn vị được hưởng trợ cấp từ các năm tài khóa 2016 đến 2022.
Tuy nhiên, số lượng nhà “zero-energy” không đạt chất lượng đang tăng lên. Vào năm tài khóa 2015, Bộ Kinh tế đã giới thiệu danh mục “gần như zero-energy” dành cho các ngôi nhà ở khu vực có tuyết nhiều và ánh sáng mặt trời hạn chế. Các ngôi nhà trong danh mục này đủ điều kiện nhận trợ cấp nếu được trang bị các hệ thống có thể giảm tiêu thụ năng lượng ròng xuống 75%.
Vào năm tài khóa 2018, chính phủ đã mở rộng phạm vi định nghĩa để bao gồm các ngôi nhà không thể tự tạo ra năng lượng, nhưng vẫn đáp ứng các tiêu chí tiết kiệm năng lượng nhất định. Các ngôi nhà này, được gọi là “hướng tới zero-energy,” chủ yếu được xây dựng trên các lô đất nhỏ trong khu vực đô thị.
Số lượng nhà được gán nhãn “zero-energy” nhưng không đáp ứng đầy đủ các tiêu chí đã lên đến 131.000 vào năm tài khóa 2022, chiếm hơn 30% tổng số nhà “zero-energy,” theo số liệu từ Bộ Kinh tế.
Tiêu chuẩn tiết kiệm năng lượng của Nhật Bản cho các ngôi nhà ít nghiêm ngặt hơn so với các quốc gia khác. Mặc dù công nghệ và môi trường có sự tiến bộ, Nhật Bản vẫn chưa cập nhật các tiêu chuẩn cách nhiệt từ năm 1999. Một nguồn tin cho biết, việc xây dựng nhà sẽ trở nên khó khăn nếu tiêu chuẩn năng lượng được đặt quá cao.
Tuy nhiên, bắt đầu từ năm tài khóa 2025, chính phủ dự kiến sẽ yêu cầu các ngôi nhà mới đáp ứng các tiêu chí tiết kiệm năng lượng và hướng tới nâng cao các tiêu chí này để đạt tiêu chuẩn net-zero vào năm tài khóa 2030. Dẫu vậy, tiêu chuẩn năng lượng của Nhật Bản dự kiến vẫn sẽ nới lỏng hơn so với Mỹ và Ý.
Theo chính phủ, tính đến năm tài khóa 2022, chỉ có 18% trong số 54 triệu ngôi nhà của cả nước đạt tiêu chuẩn tiết kiệm năng lượng và chỉ có 12% ngôi nhà của các gia đình sử dụng năng lượng mặt trời.
Mặc dù việc nới lỏng yêu cầu có thể khuyến khích xây dựng các ngôi nhà “zero-energy”, điều này cũng có thể làm giảm động lực cho các doanh nghiệp tư nhân phát triển các ngôi nhà tiết kiệm năng lượng hơn.
Công ty xây dựng Youhomes đã phát triển hệ thống cho phép sử dụng năng lượng mặt trời ở khu vực có tuyết bằng cách sử dụng nước giếng để làm tan tuyết trên mái nhà. Từ năm 2018, công ty đã xây dựng 30 ngôi nhà, trong đó có 21 ngôi nhà “zero-energy” có khả năng tự tạo ra năng lượng. “Tuyết dày không gây trở ngại cho ngôi nhà của chúng tôi”, ông Takehiro Kamimura, Chủ tịch Youhomes, cho biết.
Một số chính quyền địa phương cũng nhiệt tình thúc đẩy các phương pháp tiếp cận sáng tạo. Ví dụ, tỉnh Tottori ở miền Tây Nhật Bản đã áp dụng tiêu chuẩn cách nhiệt riêng tương đương với Mỹ và châu Âu vào năm 2020, hỗ trợ 500.000 yên cho các ngôi nhà đạt tiêu chuẩn.
Các nỗ lực phối hợp trên toàn quốc sẽ rất cần thiết để thúc đẩy quá trình giảm khí carbon trong lĩnh vực hộ gia đình. Đảm bảo chất lượng cao của các ngôi nhà không tiêu thụ năng lượng có thể được coi là yếu tố quan trọng. “Việc phê duyệt xây dựng các ngôi nhà mới mà không có tấm pin mặt trời không nên được cấp quá dễ dàng. Tập trung vào việc hỗ trợ các ngôi nhà không tiêu thụ năng lượng hơn là làm cho chúng dễ dàng đáp ứng tiêu chuẩn “, Phó Giáo sư Masayuki Mae tại Đại học Tokyo, cho biết.
Nguồn: Nikkei Asia
