Các nhà khoa học thuộc Cơ quan và Sức khỏe Động vật và Thực vật Anh (APHA) hôm nay (11/1) xác nhận cúm gia cầm đã lần đầu tiên xâm nhập vào quần thể động vật có vú ở cận Nam Cực, gióng lên hồi chuông cảnh báo đối với các nhà bảo tồn về nguy cơ bùng phát căn bệnh rất dễ lây lan này.
APHA cho biết cúm gia cầm có độc lực cao (HPAI) đã được tìm thấy ở hải cẩu lông mao (fur-seal) và hải tượng (elephant seal) trên đảo Nam Georgia, một lãnh thổ hải ngoại của Anh nằm ở Nam Đại Tây Dương.
Các nhà khoa học lần đầu tiên nghi ngờ sự hiện diện của cúm gia cầm gần Nam Cực vào tháng 10 năm ngoái, sau cái chết của một số loài chim biển skua màu nâu trên Đảo Bird ở Nam Gruzia, một lãnh thổ hải ngoại của Anh ở phía Đông mũi Nam Mỹ và phía Bắc vùng đất chính của Nam Cực. Sau đó, hải tượng bắt đầu chết hàng loạt.
Vào tháng 12/2023, các nhà khoa học APHA và Cơ quan Khảo sát Nam Cực của Anh (BAS) đã dành ba tuần ở các hòn đảo bị ảnh hưởng, thu thập mẫu bệnh phẩm từ các loài động vật có vú và chim bị chết.
Đến hôm nay, các nhà khoa học xác nhận những mẫu được xét nghiệm dương tính với cúm gia cầm (HPAI H5N1) ở hải tượng, hải cẩu lông mao, chồn hôi nâu, mòng biển tảo bẹ và nhạn biển Nam Cực.
Giáo sư Ian Brown, Giám đốc Dịch vụ khoa học của APHA cho biết: “Nam Cực là một điểm nóng đa dạng sinh học đặc biệt và độc đáo nên thật đáng buồn và đáng lo ngại khi chứng kiến căn bệnh này lây lan sang các loài động vật có vú trong khu vực”.
Đợt bùng phát H5N1 trên toàn thế giới hiện nay, bắt đầu vào năm 2021, đã giết chết hàng triệu gia cầm trong các trang trại và các nhà khoa học lo ngại tác động của nó đối với động vật hoang dã ở Nam Cực có thể sẽ rất tàn khốc. Theo một báo cáo được công bố vào tháng trước bởi OFFLU – mạng lưới các chuyên gia về cúm động vật toàn cầu, loại virus này có khả năng lây nhiễm cho 48 loài chim và 26 loài động vật có vú ở biển.
Các mẫu được phân tích cho thấy các loài chim di cư từ Nam Mỹ có khả năng đã đưa virus này đến Nam Georgia.
Nhà sinh thái học Alastair Ward tại Đại học Leeds cho rằng hải cẩu, loài chuyên ăn xác thối, có thể bị lây nhiễm khi chúng ăn xác chim bị nhiễm cúm gia cầm.
Theo OFFLU, hàng nghìn con hải cẩu và hàng trăm nghìn con chim tụ tập thành đàn dày đặc ở Nam Cực, điều này có thể cho phép virus dễ dàng lây nhiễm giữa các cá thể, dẫn đến tỷ lệ tử vong cao.
Dù vậy, chim cánh cụt – loài động vật mang tính biểu tượng nhất của Nam Cực – đến nay dường như vẫn chưa bị ảnh hưởng bởi virus cúm gia cầm khi không có báo cáo nào cho thấy tỷ lệ tử vong của chim cánh cụt trên mức trung bình.
BAS – cơ quan điều hành hai trạm nghiên cứu ở Nam Georgia, hầu như đã đình chỉ nghiên cứu thực địa khoa học do lo ngại đến sự tiếp xúc của con người với động vật sau các trường hợp nhiễm cúm gia cầm được xác nhận. Hiệp hội các nhà điều hành tour du lịch Nam Cực quốc tế cũng đã hướng dẫn các tàu thuyền không cập bến một số địa điểm ở Nam Georgia và Bán đảo Nam Cực để đề phòng.
Tuần trước, các quan chức Alaska đã xác nhận trường hợp đầu tiên được biết đến về một con gấu Bắc Cực chết vì H5N1, làm tăng thêm mối lo ngại toàn cầu về sự lây lan của loại virus này sang các quần thể động vật hoang dã đang gặp nguy hiểm.
Giáo sư Brown cho biết các mẫu thu thập được sẽ được chia sẻ với các đối tác quốc tế để hỗ trợ các nỗ lực xử lý virus, đồng thời cảnh báo rằng vẫn còn những điều không chắc chắn về cách virus lây nhiễm và lan truyền.
Năm ngoái, đã có một số đợt bùng phát dịch cúm gia cầm trên khắp châu Âu, Mỹ, Nhật Bản và các quốc gia Nam Mỹ, dẫn đến cái chết của hàng nghìn loài chim và động vật có vú. Hàng triệu gia cầm trong những năm qua cũng đã bị tiêu hủy để ngăn chặn sự lây lan của loại virus này.
Bảo Nghi (Lược dịch từ Reuters)
