Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) phối hợp với Trung tâm Thông tin Môi trường Quốc gia Mỹ (NCEI) vừa công bố bộ dữ liệu khí hậu toàn diện mới. Đây là nỗ lực kéo dài 2 năm của các thành viên của 2 tổ chức trên. Những dữ liệu được cập nhật từ hơn 140 quốc gia và hàng nghìn địa điểm tương đương rất quan trọng để theo dõi BĐKH và các lĩnh vực nhạy cảm với khí hậu.
WMO giúp theo dõi khí hậu trái đất trên quy mô toàn cầu để cung cấp nội dung khoa học tốt nhất có thể, từ đó hỗ trợ việc ra quyết định. Để đánh giá xem một ngày, tuần, tháng hoặc năm nhất định nóng hơn hay ẩm ướt hơn mức trung bình, WMO sử dụng đường cơ sở 30 năm, được gọi là “Các chỉ tiêu tiêu chuẩn khí hậu” (CLINO). Đây là số liệu trung bình của dữ liệu khí hậu trong khoảng thời gian 30 năm, từ ngày 1/1/1981 đến ngày 31/12/2010, ngày 1/1/1991 đến ngày 31/12/2020… Điều quan trọng là sử dụng mức trung bình dài hạn vì sự biến đổi tự nhiên trong khí hậu của chúng ta.
Cần cập nhật các chỉ tiêu tiêu chuẩn khí hậu
Trung tâm Thông tin Môi trường Quốc gia Mỹ (NCEI) đã ban hành “Các chỉ tiêu tiêu chuẩn khí hậu” của WMO cho giai đoạn cơ sở 1991-2020 để thay thế cho “Các chỉ tiêu tiêu chuẩn khí hậu” giai đoạn 1981-2010 trước đó. Các quốc gia khác sẽ vẫn gửi bản cập nhật của họ trong những tháng tới.
Nồng độ khí nhà kính gia tăng trong khí quyển đang làm thay đổi khí hậu trái đất nhanh hơn nhiều so với trước đây, và do đó WMO cho rằng khoảng thời gian tham chiếu tiêu chuẩn 30 năm phải được cập nhật mỗi thập kỷ để phản ánh tốt hơn sự thay đổi khí hậu và ảnh hưởng của nó đối với ngày của chúng ta. Điều này rất quan trọng đối với việc ra quyết định hoạt động trong các ngành và lĩnh vực nhạy cảm với khí hậu như quản lý nước, năng lượng, nông nghiệp và trồng nho (sản xuất nho). Họ cần thông tin cập nhật để dự báo mức tải năng lượng cao điểm, lựa chọn cây trồng và thời gian gieo trồng, lập kế hoạch và lịch trình vận chuyển…
Cho đến cuối năm 2020, khoảng thời gian tham chiếu tiêu chuẩn hiện hành và được sử dụng rộng rãi nhất để tính các chỉ tiêu khí hậu là giai đoạn 30 năm 1981-2010. Hội đồng điều hành gần đây của WMO khuyến nghị rằng đường cơ sở mới cho 30 năm, 1991-2020, nên được thông qua trên toàn cầu và cam kết hỗ trợ các Thành viên để giúp họ cập nhật số liệu của mình. Bản cập nhật mới của NCEI phù hợp với khuyến nghị đó.
“NCEI đã hợp tác với WMO để đảm bảo bộ dữ liệu mới được kiểm soát chất lượng một cách nhất quán và được đóng gói và phân phối tốt để đáp ứng nhu cầu của cộng đồng quốc tế và các thành viên WMO”, ông Jay Lawrimore, nhà khí tượng phụ trách bộ dữ liệu của NCEI cho biết.
Tuy nhiên, với mục đích so sánh lịch sử và giám sát biến đổi khí hậu, WMO vẫn khuyến nghị tiếp tục sử dụng giai đoạn 1961-1990 để tính toán và theo dõi các dị thường khí hậu toàn cầu so với một giai đoạn tham chiếu chung và cố định.
Với mục đích của Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu và các mục tiêu nhiệt độ của nó, WMO cũng sử dụng giai đoạn 1850-1900 làm cơ sở để ước tính mức tăng nhiệt độ toàn cầu trong trong báo cáo Tình trạng Khí hậu Toàn cầu hàng năm. Nhiệt độ trung bình toàn cầu vào năm 2022 cao hơn khoảng 1,15°C so với mức trung bình của thời kỳ tiền công nghiệp.
Quá trình cập nhật toàn diện
Ông Peer Hechler, nhà khoa học của WMO tham gia cập nhật các tiêu chuẩn cho biết: “Việc công bố bộ dữ liệu CLINO toàn cầu hợp nhất được thu thập từ các bản cập nhật của các thành viên của WMO và IMO tiền thân của tổ chức này trong gần 100 năm. Được xếp vào ấn phẩm bắt buộc của WMO, CLINO cung cấp nhiều ứng dụng về thời tiết và khí hậu quốc gia, khu vực và toàn cầu cũng như các tiêu chuẩn và thống kê quốc gia và quốc tế”.
“Sự hỗ trợ của các máy tính ngày càng mạnh mẽ và hệ thống quản lý dữ liệu khí hậu ngày nay giúp cho việc cập nhật thường xuyên hơn, liên quan đến việc phân tích lượng lớn dữ liệu khí hậu trở nên dễ dàng hơn nhiều. Một ưu điểm khác của các bản cập nhật theo thập kỷ là chúng sẽ cho phép kết hợp dữ liệu từ các trạm thời tiết mới thành lập vào các dữ liệu tiêu chuẩn nhanh hơn”, ông Hechler nhấn mạnh.
Tuy nhiên, đối với các nước đang phát triển, vốn có khoảng cách đáng kể về năng lực thu thập và xử lý dữ liệu, điều này đặt ra một thách thức thực sự. WMO lo ngại rằng việc thiếu CLINO 1991–2020 sẽ cản trở nghiêm trọng chất lượng của các sản phẩm và dịch vụ của Hội viên và WMO. Các sản phẩm theo dõi và dự đoán hoạt động, chẳng hạn như theo dõi El Nino / La Nina, báo cáo Trạng thái khí hậu, dự báo theo mùa… sẽ bị ảnh hưởng bởi việc không cung cấp CLINO cập nhật. Do đó, WMO kêu gọi trình CLINO 1991–2020.
Tổ chức này đã tổ chức các cuộc tham vấn khu vực và kỹ thuật cho hơn 700 chuyên gia từ hơn 100 thành viên của tổ chức để tạo thuận lợi cho việc trao đổi thông tin giữa các cơ quan dự báo Khí tượng thủy văn (NMHS), giới thiệu các công cụ phần mềm để tính toán và định dạng CLINO, đồng thời trao đổi, thảo luận về những thách thức của các thành viên.
WMO cho biết các thành viên sẽ gửi dữ liệu CLINO cập nhật trong những tháng tới và WMO sẽ công bố bản cập nhật hoàn chỉnh vào năm 2024.
Mai Đan (Tổng hợp từ WMO)
