Rùa Hoàn Kiếm ở hồ Đồng Mô (một trong 3 cá thể rùa quý hiếm nhất thế giới, chính thức được ghi nhận tại Việt Nam) vừa chết đang đặt ra câu hỏi liệu có cá thể nào còn sót lại ở Việt Nam?
Chiều 24/4, nguồn tin của phóng viên Báo Điện tử VietnamPlus xác nhận rùa mai mềm ở hồ Đồng Mô, một trong 3 cá thể “họ” rùa Hoàn Kiếm vừa qua đời. Đây là loài rùa quý hiếm nhất thế giới, lâu nay mới chỉ ghi nhận chính thức 3 cá thể, trong đó một cá thể được nuôi ở Trung Quốc, hai cá thể phát hiện ở hồ Xuân Khanh và hồ Đồng Mô (Hà Nội).
Cá thể “rùa Hoàn Kiếm” ở hồ Đồng Mô (thị xã Sơn Tây) có thể đã chết nhiều ngày trước khi nổi lên mặt nước, như chuyện từng xảy ra với “cụ” rùa cuối cùng ở Hồ Gươm. Hiện nay, nguyên nhân về cái chết của cá thể rùa trên đang được các cơ quan chức năng làm rõ.
Theo một cán bộ của Hiệp hội Bảo tồn Động vật hoang dã, cá thể “rùa Hoàn Kiếm” ở hồ Đồng Mô vừa mất, có chiều dài toàn thân 156 cm, chiều dài mai rùa 98 cm, chiều rộng mai rùa 76 cm, cân nặng 93 kg.
Cá thể rùa trên nhiều khả năng chính là cá thể rùa đã được bẫy bắt thành công vào năm 2020. Khi đó, các nhà bảo tồn đã bẫy bắt thành công một cá thể rùa Hoàn Kiếm có cân nặng 86 kg, chiều dài mai 99,5 cm, rộng mai 75,5 cm.
Sau đó, để khẳng định chắc chắn cá thể rùa ở hồ Đồng Mô cùng loài với rùa hồ Gươm, các nhà khoa học đã tiến hành lấy mẫu gửi đến phòng thí nghiệm của Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) và Viện Tài nguyên và Môi trường (Đại học Quốc gia Hà Nội).
Kết quả phân tích gene của cả 2 đơn vị nghiên cứu đều cho một kết quả, kết luận mẫu phân tích thuộc loài Giải sin-hoe hay còn gọi là “rùa Hoàn Kiếm”. Các nhà khoa học cũng dùng máy siêu âm do các chuyên gia của WCS thực hiện để xác định giới tính và cho ra kết quả giống cái.
Vì thế, thông tin cá thể rùa nặng gần 100 kg ở hồ Đồng Mô vừa chết đã khiến không ít người lo lắng bởi “sự ra đi” của một trong 3 cá thể rùa “họ” rùa Hoàn Kiếm tại Việt Nam đang làm hẹp dần hi vọng khôi phục loài rùa quý hiếm nhất thế giới.
Tuy nhiên, nhìn nhận một cách lạc quan từ kinh nghiệm nghiên cứu và một số hình ảnh mà bản thân đã chụp được về phần đầu của các cá thể rùa lớn ở hồ Đồng Mô, ông Nguyễn Văn Long – cán bộ điều phối Chương trình Bảo tồn loài thuộc Tổ chức Bảo tồn Động vật hoang dã (WCS) chia sẻ hi vọng vẫn còn tồn tại loài rùa Hoàn Kiếm tại hồ Đồng Mô.
Theo ông Long, ngày 22/10/2020, một cá thể rùa mai mềm lớn tại hồ Đồng Mô đã được đưa lên bờ lấy mẫu và xét nghiệm, qua đó chứng minh là rùa Hoàn Kiếm. “Tuy nhiên không thể khẳng định đây là cá thể đã được thả lại năm 2008”, ông Long chia sẻ.
Lý giải thêm, ông Long cho biết trước khi cá thể rùa Hoàn Kiếm được xác định, ông đã chụp nhiều ảnh của 1 hoặc 2 cá thể rùa mai mềm khác nghi là rùa Hoàn Kiếm. Đến đầu tháng 11/2020, ông tiếp tục chụp được một cá thể rùa khác nổi lên mặt nước ngoài khu vực biệt lập mà cá thể rùa Hoàn Kiếm vừa được thả.
Trước đó, hồi tháng 7/2020, ông Long cũng phát hiện và chụp được 1 cá thể rùa mai mềm có cân nặng khoảng 40 kg (chưa từng được phát hiện tại hồ Đồng Mô). Tuy nhiên, cá thể rùa này thuộc loài gì vẫn chưa được xác định cụ thể.
Thông tin trên đã phần nào cho thấy dấu hiệu tích cực cũng như hi vọng rằng ở hồ Đồng Mô có thể vẫn còn những cá thể rùa cùng “họ” với rùa Hoàn Kiếm để phục hồi quần thể rùa quý hiếm này. Tuy nhiên, vị chuyên gia đến từ WCS cũng lưu ý những hình ảnh mà anh và các chuyên gia chụp được vẫn cần phải nghiên cứu thêm.
Trước đó, vào năm 2018, Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội đã ban hành Kế hoạch Bảo tồn các cá thể Giải sin-hoe (rùa Hoàn Kiếm). Theo đó, cơ quan chức năng sẽ tiến hành điều tra, xác minh số lượng cá thể, giới tính rùa Hoàn Kiếm tại hồ Đồng Mô và hồ Xuân Khanh, trên địa bàn thành phố.
Dự kiến giai đoạn 2021-2025, cơ quan chức năng sẽ nghiên cứu đặc điểm sinh học, điều kiện tự nhiên, môi trường phù hợp làm căn cứ đề xuất kế hoạch ghép đôi sinh sản nếu được. Trên cơ sở đó, đến năm 2026 sẽ thực hiện các dự án bảo tồn, ghép đôi sinh sản, ươm nuôi giống loài rùa Hoàn Kiếm, tiến tới phục hồi quần thể loài rùa quý hiếm nhất thế giới này.
