Tại tọa đàm cấp cao với đại biểu Quốc hội nhằm thúc đẩy các nỗ lực bảo tồn động vật hoang dã, các chuyên gia đã đề cập những vấn đề còn vướng mắc trong quá trình xử lý tội phạm liên quan động vật hoang dã, cũng như công tác tuyên truyền về bảo tồn, quản lý đông, thực vật hoang dã.
Ngày 24/3, trong khuôn khổ Dự án Bảo vệ động vật hoang dã nguy cấp do USAID tài trợ, Ban Quản lý các Dự án Lâm nghiệp (MBFP)-MARD, WWF và TRAFFIC phối hợp với Trung tâm Bồi dưỡng Đại biểu dân cử (thuộc Ban Công tác Đại biểu – Ủy ban Thường vụ Quốc hội) tổ chức Tọa đàm cấp cao với cơ quan Quốc hội Việt Nam về chiến lược kiện toàn chính sách và công tác tuyên truyền bảo tồn động, thực vật hoang dã.
Đại biểu tham dự là các đại biểu Quốc hội khóa XV ở các cơ quan của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, thành phố Hà Nội; Lãnh đạo Ban Công tác đại biểu; Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Y tế, Bộ Công an, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Ban Quản lý dự án Lâm nghiệp và Cơ quan thẩm quyền quản lý CITES – Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn…
Gắn kết các bộ, ban, ngành để chống buôn bán động vật hoang dã
Tại Việt Nam, nhu cầu đối với các sản phẩm từ động vật hoang dã như sừng tê giác, vảy tê tê hoặc ngà voi là rất lớn, và đây cũng là nguyên nhân hàng đầu đe dọa sự sinh tồn của các loài động vật này trên toàn thế giới.
Năm 2019, hơn 9 tấn ngà voi đã bị hải quan Đà Nẵng thu giữ, đây là vụ thu giữ lớn nhất trên thế giới từ trước đến nay. Trong vài tháng gần đây, hơn 600kg ngà voi đã bị thu giữ tại Cảng Hải Phòng, 500kg ngà voi bị thu giữ tại Cảng Lạch Huyện và hôm 20/3 lại có thêm 7 tấn ngà voi bị thu giữ tại Cảng Hải Phòng.
Trong vòng 12 tháng cuối năm 2021 và đầu năm 2022, hơn 90% quảng cáo trực tuyến cho các sản phẩm từ tê tê là về việc sử dụng vảy tê tê làm thuốc. Nhu cầu này có nguy cơ khiến tê tê, bao gồm cả hai loài ở Việt Nam, bị tuyệt chủng.
Nhằm giảm nhu cầu tiêu thụ các sản phẩm từ động vật hoang dã, TRAFFIC đã kết nối và phối hợp với các đơn vị thành viên trong cơ quan Quốc hội, đại diện các bộ, ban, ngành và các chuyên gia quốc tế để tập trung tăng cường nỗ lực bảo vệ và quản lý động, thực vật hoang dã và đưa ra các biện pháp can thiệp hiệu quả để giảm cầu.
“Với khung pháp lý về quản lý và bảo vệ động vật hoang dã có thể nói là vững chắc trong khu vực, Việt Nam đang ở vị thế thuận lợi để có những hành động mạnh mẽ hơn trong cuộc chiến chống buôn bán động vật hoang dã trái pháp luật. Tọa đàm là cơ hội tốt để gắn kết các bộ, ban, ngành liên quan và tăng cường nỗ lực chống buôn bán động vật hoang dã, thúc đẩy phát triển bền vững”, ông Nguyễn Tuấn Anh, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Công tác đại biểu, Quốc hội Việt Nam cho biết.
Tháo gỡ vướng mắc trong quy định pháp luật và tuyên truyền bảo tồn
Các thảo luận trong sự kiện đã giúp đại biểu tham dự hiểu rõ hơn về các nỗ lực hiện có của quốc gia cũng như khung pháp lý liên quan đến bảo vệ động vật hoang dã.
Ông Nguyễn Ngọc Quỳnh, Phó phòng, Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường, Bộ Công an cho biết, số vụ phát hiện, xử lý liên quan đến động vật hoang dã các năm gần đây cho thấy lực lượng công an đã nỗ lực rất nhiều trong phòng chống tội phạm và vi phạm pháp luật về bảo vệ các loài hoang dã nguy cấp, quý, hiếm.
Cụ thể từ năm 2018 đến tháng 6/2022, trong tổng số 1.708 vụ việc phát hiện, lực lượng Công an đã khởi tố hình sự 460 vụ án với 574 bị can, xử lý hành chính 1.070 vụ, hiện đang tiếp tục điều tra, xử lý 178 vụ.
“Số liệu trên cho thấy những nỗ lực của lực lượng công an trên mặt trận phòng, chống tội phạm về bảo vệ động vật hoang dã dù thực tiễn công tác đấu tranh, phòng ngừa còn nhiều khó khăn, vướng mắc, bất cập”, ông Quỳnh cho hay.
Ông Đỗ Quang Tùng, quyền Trưởng ban Ban quản lý các dự án Lâm nghiệp, Giám đốc ban quản lý trung ương dự án Bảo vệ Động vật hoang dã nguy cấp cho rằng, mặc dù hệ thống chính sách và quy định pháp luật của chúng ta trong lĩnh vực bảo tồn, bảo vệ các loài động, thực vật hoang dã được đánh giá tương đối đầy đủ, song quá trình thực thi cũng cho thấy những hạn chế của văn bản pháp luật.
Cụ thể, theo ông Tùng, danh mục các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm có sự chồng chéo; quy định về thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính, định giá tang vật, giám định tư pháp, xử lý tang vật vi phạm hành chính, xử lý vật chứng trong các vụ án còn nhiều vướng mắc; quy định cụ thể cơ quan quản lý chuyên ngành xử lý vật chứng là động vật hoang dã còn nhiều vướng mắc… gây khó khăn cho các cơ quan thực thi pháp luật trong triển khai thực hiện.
Ông Ngô Tự Nam, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cho rằng, trong nhiều nguyên nhân của việc pháp luật về bảo vệ động vật hoang dã, quý hiếm chưa được thực thi nghiêm chỉnh, có nguyên nhân công tác tuyên truyền của chúng ta còn chưa đồng bộ, toàn diện, thường xuyên. Do đó, nhận thức trong đội ngũ cán bộ, công chức, trong nhân dân còn có mặt hạn chế. Ông Nam đề xuất Nhà nước có kế hoạch phân bổ ngân sách ở mức thỏa đáng dành cho công tác tuyên truyền.
Tọa đàm cũng đề xuất các hành động cần thiết để thảo luận với đại biểu quốc hội ví dụ như việc tăng mức hình phạt đối với việc tiêu thụ các sản phẩm từ động vật hoang dã, tập trung vào việc tăng cường nỗ lực giảm cầu trong hệ thống các cơ quan Chính phủ và toàn xã hội.
Kết quả của cuộc Tọa đàm về bảo tồn động vật hoang dã, đặc biệt là các sáng kiến giảm cầu hiệu quả sẽ được ghi nhận và phổ biến rộng rãi trong các cơ quan Chính phủ, làm nền tảng cho các kế hoạch hành động tiếp theo.
