Các nhà nghiên cứu đã phát hiện rằng các nước giàu có trong EU nhận tác động tích cực về GDP trong khi những nơi cung cấp hàng tiêu dùng phải hứng chịu các tác động tiêu cực về môi trường.
Một nghiên cứu công bố ngày 26/1 trên tạp chí Nature Sustainability khẳng định các mô hình tiêu thụ tại các nước giàu có trong Liên minh châu Âu (EU) đang gây hại cho môi trường của các nước nghèo hơn trong khối.
Điều này cho thấy sự bất công về môi trường ngay giữa các nước EU.
Nghiên cứu tập trung vào 10 tác động chính về môi trường, trong đó có khí thải gây hiệu ứng nhà kính, chất độc trong nước và đất, ô nhiễm không khí và việc sử dụng đất đai, ở các nước trong toàn chuỗi cung ứng và so sánh với GDP ở các nước EU.
Kết quả cho thấy các tác động tiêu cực vượt ra ngoài châu Âu – bao gồm cả Brazil, Trung Quốc, Ấn Độ và Nhật Bản, nhưng phát hiện đáng lo ngại nhất là ở châu lục này.
Đồng tác giả nghiên cứu, ông Klaus Hubacek, Đại học Groningen tại Hà Lan, cho biết: “Có sự bất công lớn ngay giữa các nước EU và đây là điều đáng ngạc nhiên.”
Nghiên cứu cho thấy các nước nghèo hơn ở châu Âu bị ảnh hưởng, kể cả những nước không phải thành viên EU như Albania, Montenegro, Serbia, Ukraine và Moldova.
Các nhà nghiên cứu đã xem xét khối dữ liệu từ năm 1995 đến năm 2019, kiểm tra mức tăng trưởng GDP liên quan đến tiêu thụ hàng hóa như thực phẩm, đồ may mặc, sản phẩm chế biến và dịch vụ, và so sánh với các tác động về môi trường.
Họ đã phát hiện rằng các nước giàu có trong EU nhận tác động tích cực về GDP trong khi những nơi cung cấp hàng tiêu dùng phải hứng chịu các tác động tiêu cực về môi trường.
Nghiên cứu cho thấy các tác động này “gia tăng đáng kể ở bên ngoài EU và giảm trong nội bộ khối.” Ví dụ, các nhà sản xuất nông nghiệp tại Tây Ban Nha và Hy Lạp chứng kiến tác động bất cân xứng về nước, đa dạng sinh thái và sử dụng đất đai so với lợi ích kinh tế từ việc sản xuất hàng hóa chủ yếu được xuất khẩu ra nước ngoài.
Theo ông Hubacek, đây là phần đáng chú ý trong bức tranh về giàu/nghèo, giữa người thắng/người thua, giữa các quốc gia và vùng lãnh thổ. Ông kêu gọi người tiêu dùng có thể thay đổi các mô hình tiêu dùng, như bớt ăn thịt rẻ tiền từ các nước thực hiện luật môi trường lỏng lẻo, đồng thời kêu gọi các nước EU đưa ra các quy định nhập khẩu khắt khe hơn.
Một giải pháp có thể là áp đặt sửa đổi thuế ở biên giới, sao cho hàng hóa từ các nước gây tác động lớn về môi trường sẽ phải chịu thuế nhập khẩu cao hơn. Theo ông Hubacek, biện pháp này sẽ cải thiện hiệu quả trên toàn chuỗi cung ứng, tức là có thể cải thiện các vấn đề môi trường ở mọi nơi.
Nghiên cứu trên do tổ chức môi trường Greenpeace khởi xướng, nhằm kiểm tra tác động của Thỏa ước Xanh (Green Deal) của EU.
