Rùa thậm chí không lọt vào danh sách 10 loài sinh vật sống lâu nhất trái đất dù tuổi thọ của “cụ” hơn hẳn loài người.
Các nhà khoa học lý giải sở dĩ có những loài sinh vật sống “sánh ngang cùng trời đất” bởi ở chúng có khả năng ngăn chặn và đôi khi làm dừng hoặc đảo ngược hoàn toàn quá trình lão hóa.
Vì thế, trong khi con người có thể sống tới “giới hạn tuyệt đối” là 150 năm nhưng so với nhiều loài sinh vật thì đó chỉ như … cái chớp mắt.
Tạp chí Live Science liệt kê 12 loài sinh vật dưới đây có thể sống tới hàng trăm năm, hàng ngàn năm, hàng vạn năm, thậm chí bất tử trong điều kiện ổn định và nhất quán thường ở dưới đáy nước sâu.
12. Rùa khổng lồ Seychelles – hơn 190 tuổi
Rùa nổi tiếng vì sống lâu trăm tuổi và “cụ” rùa sống thọ nhất có tên Jonathan ở trên đảo St. Helena ở Nam Đại Tây Dương. “Cụ” thuộc loài rùa khổng lồ Seychelles (Aldabrachelys gigantea hololissa), hiện đã hơn 190 tuổi.
Cụ rùa Jonathan được cho là chào đời khoảng năm 1832 và đến năm 1882 được đưa đến St. Helena làm quà tặng cho ngài William Grey-Wilson, thống đốc hòn đảo.
Vào ngày 12-1 năm ngoái, sách Kỷ lục Guinness Thế giới ghi nhận “cụ” rùa Jonathan sống lâu nhất thuộc siêu bộ Chelonia, nhóm bao gồm rùa, ba ba, giải, vích, đồi mồi… với 190 tuổi. Tuy nhiên, Giám đốc Sở du lịch St. Helena Matt Joshua cho rằng tuổi thật của cụ rùa Jonathan có thể đã lên đến 200 năm.
“Khả năng nhanh chóng tiêu diệt các tế bào bị tổn thương theo thời gian chính là yếu tố giúp rùa sống lâu đến thế” – tạp chí Live Science lý giải.
11. Nhím biển đỏ – 200 tuổi
Nhím biển đỏ (Strongylocentrotus franciscanus) là loài không xương sống nhỏ, thân tròn có gai bao phủ. Theo Trường ĐH bang Oregon (Mỹ), chúng sống ở vùng nước nông ven biển ngoài khơi Bắc Mỹ từ California đến Alaska và chúng ăn thực vật biển.
Trong quá khứ, các nhà nghiên cứu từng cho rằng nhím biển đỏ phát triển nhanh chóng và có vòng đời khiêm tốn chỉ khoảng 10 năm. Tuy nhiên, nghiên cứu sâu hơn gần đây khẳng định những con nhím biển này phát triển rất chậm và ở một số địa điểm, chúng sẽ tồn tại trong hàng thế kỷ nếu như có thể tránh được những kẻ săn mồi và sự đánh bắt của ngư dân.
Một nghiên cứu năm 2003 được công bố trên tạp chí Fishery Bulletin cho biết những con nhím biển đỏ được tìm thấy ngoài khơi Washington và Alaska có thể sống hơn 100 năm, thậm chí những cá thể sống lâu nhất ở British Columbia – Canada có thể tới 200 năm tuổi.
10. Cá voi đầu cong – hơn 200 tuổi
Cá voi đầu cong (Balaena mysticetus) là loài động vật có vú sống lâu nhất hành tinh. Mặc dù chưa thể khẳng định tuổi thọ chính xác của chúng nhưng bằng chứng được tìm thấy ở một số cá thể cho thấy loài động vật này có thể sống hơn 200 năm, theo Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA).
Sở dĩ cá voi đầu cong có tuổi thọ khủng bởi ở chúng có đột biến gien gọi là ERCC1, giúp sửa chữa ADN bị tổn thương. Từ đó, có thể bảo vệ cá voi khỏi bệnh ung thư, một nguyên nhân gây tử vong tiềm tàng.
Ngoài ra, một gien khác là PCNA: “Gen này tham gia vào quá trình phát triển và sửa chữa tế bào, đồng thời quá trình nhân đôi có thể làm chậm quá trình lão hóa, giúp cá voi sống rất thọ” – tạp chí Live Science giải thích.
9. Cá đá Rougheye – hơn 200 tuổi
Theo Sở Cá và Động vật hoang dã Washington, cá đá Rougheye (Sebastes aleutianus) là một trong những loài cá sống lâu nhất và có tuổi thọ tối đa khoảng 205 năm. Những con cá màu hồng này chủ yếu sống ở vùng biển Thái Bình Dương và đang bị đe dọa do thu hẹp môi trường sống.
Một nghiên cứu năm 2021 được công bố trên tạp chí Live Science đã xem xét bộ gien của 88 loài cá đá và tìm thấy ở chúng có khả năng tự sửa chữa ADN, từ đó giúp ngăn ngừa ung thư.
8. Trai ngọc nước ngọt – hơn 250 tuổi
Trai ngọc nước ngọt (Margaritifera margaritifera) là loài nhuyễn thể lưỡng cư, chủ yếu sống ở khu vực sông, suối và có thể tìm thấy ở châu Âu và Bắc Mỹ.
Con trai nước ngọt lâu đời nhất được biết đến là 280 tuổi, theo Quỹ Động vật Hoang dã Thế giới (WWF).
“Sở chúng có tuổi thọ cao nhờ khả năng trao đổi chất thấp” – Tạp chí Live Science lý giải, đồng thời đưa ra cảnh báo trai ngọc nước ngọt là một trong những loài có nguy cơ tuyệt chủng do các yếu tố lên quan đến con người và sự thay đổi về môi trường sống.
7. Cá mập Greenland – trên 272 tuổi
Cá mập Greenland (Somniosus microcephalus) sống sâu dưới đáy biển Bắc Cực và Bắc Đại Tây Dương. Chúng có thể dài tới 7,3 m và chính là động vật có xương sống có tuổi thọ nhất trên Trái Đất với ít nhất 272 tuổi, theo một nghiên cứu khoa học vào năm 2016.
Nghiên cứu này cũng chỉ ra bằng chứng rằng cá mập Greenland có thể sống tới 392 năm, thậm chí lên 512 năm – theo tạp chí Live Science.
6. Giun ống – hơn 300 tuổi
Giun ống (Escarpia laminata) là động vật không xương sống sống dưới đáy đại dương. Vi khuẩn trong ống của chúng tạo ra đường từ hóa chất mà chúng hấp thụ làm thức ăn, theo Dive and Discover của Viện Hải dương học Woods Hole (Mỹ).
Tuổi có thọ của giun ống thực sự đáng kinh ngạc khi nghiên cứu vào năm 2017 cho thấy chúng có thể sống từ 200-300 năm trong môi trường lạnh giá, ổn định của biển sâu.
“Tuổi thọ cao của giun ống nhờ có quá trình trao đổi chất chậm và ít mối đe dọa tự nhiên, chẳng hạn như động vật ăn thịt” – tạp chí Live Science lý giải.
5. Ngao đại dương – hơn 500 năm tuổi
Ngao đại dương quahog (Arctica islandica) sinh sống ở Bắc Đại Tây Dương có thể sống lâu hơn cả trai nước ngọt.
Theo Bảo tàng Quốc gia Xứ Wales, một cá thể ngao được tìm thấy ngoài khơi bờ biển Iceland vào năm 2006 được cho là đã sống tới 507 năm.
“Ở vùng nước lạnh xung quanh Iceland, ngao đại dương có quá trình trao đổi chất chậm hơn và do đó phát triển chậm khiến chúng sống lâu tới hơn 500 năm tuổi”, theo tạp chí Live Science.
4. San hô đen – hơn 4.000 năm tuổi
San hô trông giống như những tảng đá và thực vật dưới nước đầy màu sắc nhưng chúng thực sự được tạo thành từ bộ xương ngoài của động vật không xương sống được gọi là polyp.
Các polyp này liên tục nhân lên và tự thay thế bằng cách tạo ra một bản sao giống hệt nhau chứ không phải một sinh vật duy nhất.
“Tuổi thọ của san hô phụ thuộc nhiều hơn vào nỗ lực của cá nhóm” – tạp chí Live Science cho biết và khẳng định san hô đen nước sâu là một trong những loài san hô sống lâu nhất.
Một báo cáo khoa học năm 2009 cho thấy mẫu san hô đen ở ngoài khơi vùng biển Hawaii có tuổi thọ lên tới 4.265 năm tuổi.
3. Bọt biển – hơn 10.000 năm tuổi
Các nhà khoa học cho biết bọt biển có thể “sống lâu cùng trời đất” khi một nghiên cứu năm 2012 khẳng định một miếng bọt biển thủy tinh thuộc họ Monorhaphis chuni có tuổi thọ khoảng 11.000 năm tuổi.
Bọt biển là động vật thuộc ngành thân lỗ, có cấu tạo đơn giản không bao gồm hệ thần kinh, tiêu hóa và tuần hoàn. Thay vào đó, các cá thể này chỉ duy trì một dòng chảy liên tục qua cơ thể để lấy thức ăn, oxy cũng như loại bỏ chất thải.
2. Sứa Turritopsis dohrnii – có khả năng bất tử
Turritopsis dohrnii còn gọi là “sứa bất tử” bởi chúng có thể sống mãi mãi. Loài sứa bắt đầu vòng đời dưới dạng ấu trùng trước khi bám vào đáy biển và biến đổi thành polyp.
Theo Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Mỹ, sứa Turritopsis dohrnii trưởng thành đặc biệt ở chỗ chúng có thể chuyển về dạng polyp nếu bị đói hoặc thương tổn, sau đó quay trở lại trạng thái sứa.
Loài sứa bản xứ ở biển Địa Trung Hải này có thể lặp lại phương thức đảo ngược vòng đời trên nhiều lần, do đó trong điều kiện phù hợp chúng sẽ “trường sinh bất lão”.
“Nhưng do có kích thước rất nhỏ, nên loài sứa này dễ dàng trở thành thức ăn cho các loài động vật khác, từ đó ngăn chúng đạt được sự bất tử” – tạp chí Live Science nhận định.
1. Hydra – có khả năng bất tử
Hydra là một nhóm động vật không xương sống kích thước nhỏ và thân mềm thoạt nhìn hơi giống sứa. Cấu tạo của chúng chủ yếu từ tế bào gốc liên tục tái tạo thông qua nhân bản và do đó chúng không có dấu hiệu thoái hóa do tuổi tác, thời gian.
“Giống như sứa Turritopsis dohrnii, nhờ loại bỏ được cơ chế lão hoá nên Hydra cũng có khả năng sinh trưởng không giới hạn để “sánh ngang cùng nhật nguyệt” – tạp chí Live Science viết.
Tuy nhiên, chúng không thể sống vĩnh viễn trong điều kiện tự nhiên do mối đe dọa từ động vật săn mồi và dịch bệnh và điều này đã ngăn Hydra bất tử.
