Liệu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu vô tình khiến mọi chi phí trở nên đắt đỏ hơn ?
Lạm phát là vấn đề nhức nhối chung của thế giới hiện nay. Nhìn chung, giá tiêu dùng tăng trung bình 7,1% trong năm nay, với chi phí của mọi thứ đều tăng, từ ô tô đến cà phê, xăng cho đến hàng tạp hóa. Xu hướng này đã thúc đẩy một loạt các đợt tăng lãi suất mạnh mẽ và lo ngại về một cuộc suy thoái chung toàn cầu sắp xảy ra.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, từ cuộc chiến ở Ukraine cho đến sự phục hồi kinh tế sau đại dịch. Nhưng trong nhiều lĩnh vực, tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu cũng khiến các chi phí trở nên đắt đỏ hơn. Sự thay đổi đột ngột về nhiệt độ và lượng mưa đã gây ra tình trạng thiếu hụt và giá cả các tiện ích thiết yếu như điện, nhiệt và nước tăng vọt. Một loạt thảm họa thời tiết thảm khốc đã làm xáo trộn chuỗi cung ứng rau và ngũ cốc chủ yếu.
Nhiều người trong chúng ta có xu hướng nghĩ rằng chúng ta vẫn miễn nhiễm với những tác động trực tiếp của khủng hoảng khí hậu, nhưng đừng nhầm lẫn – những tác động đó đã có ở đây và chúng đang đánh vào túi tiền của chúng ta.
Hóa đơn tạp hóa
Giá lương thực tăng khoảng 10% trong năm nay, một trong những mức cao nhất trong nhiều thập kỷ. Sự gia tăng hóa đơn hàng tạp hóa đã được thúc đẩy bởi các vấn đề về chuỗi cung ứng đại dịch và cuộc chiến giữa Nga và Ukraine, nhưng biến đổi khí hậu đóng một vai trò lớn hơn nhiều người nghĩ. Nắng nóng gay gắt và thời tiết khắc nghiệt khác gây hại cho cây trồng và vật nuôi trên toàn cầu, làm tăng giá lương thực trong một hiện tượng được gọi là “lạm phát do nhiệt.”
Mùa hè năm nay, một đợt nắng nóng chưa từng có ở Trung Quốc đã tàn phá vụ mùa ngô và đậu nành dùng để nuôi lợn, khiến giá thịt lợn, loại thịt chủ yếu của nước này tăng vọt. Tây Ban Nha và Ý đã trải qua thời kỳ nhiệt độ 100 độ C và điều kiện hạn hán làm giảm sản lượng ô liu; đến tháng 11, giá dầu ô liu siêu nguyên chất ở Tây Ban Nha, nước sản xuất dầu ô liu lớn nhất thế giới, đã tăng 45% so với năm trước. Bão đã làm hại cây trồng có múi của Florida và làm gãy đôi số cây chuối của Puerto Rico; miền Tây Hoa Kỳ bị hạn hán đe dọa làm tăng giá lương thực trong những năm tới.
Một phân tích về nhiệt độ theo mùa và các chỉ số giá cả ở 48 quốc gia cho thấy mùa hè nóng bức năm 2022 có “tác động lớn nhất và lâu dài nhất” đối với giá lương thực, một tác động kéo dài gần một năm. Các chuyên gia cảnh báo rằng lũ lụt, hạn hán, cháy rừng và các thảm họa do khí hậu khác sẽ tiếp tục khiến người mua sắm phải trả giá đắt trong những năm tới.
Hóa đơn tiền nước
Cung cấp nước cho gia đình và doanh nghiệp là một hoạt động tốn kém. Các thành phố và các cơ sở tiện ích phải bơm nước từ sông hoặc hồ chứa, xử lý sao cho an toàn để uống được và đưa nước qua hàng trăm dặm đường ống và kênh rạch. Họ cũng phải tiếp tục sửa chữa và nâng cấp tất cả cơ sở hạ tầng đó hàng năm. Chi phí duy trì hệ thống phân phối này ít nhiều giống nhau, nhưng số tiền mà các công ty này kiếm lại được tùy thuộc vào lượng nước họ cung cấp cho khách hàng.
Những năm khô hạn như năm nay, các công ty điện nước phải rút ít nước hơn từ các hồ chứa đang cạn dần, đồng nghĩa với việc ít hàng để bán hơn và phải tăng giá để bù chênh lệch. Điều đó hiện đang xảy ra ở California, nơi nhiều cư dân Central Valley đang phải vật lộn để mua nước ngay cả khi các giếng địa phương cạn kiệt; khoảng 12 % cư dân tiểu bang chậm thanh toán hóa đơn tiền nước và nợ khoản thanh toán lên tới 1 tỷ đô la. Khi nguồn cung cấp của thành phố giảm trong năm nay, điều đó có nghĩa là cũng có ít nước dư thừa hơn để giao dịch trên thị trường giao ngay nông sản, khiến giá tăng cao đối với nông dân: Chỉ số Nước Nasdaq Veles California đã tăng khoảng 56% từ tháng 1 đến tháng 6 năm nay, đạt mức mức cao nhất mọi thời đại.
Thời tiết khắc nghiệt do khí hậu khác đã ảnh hưởng đến giá nước theo những cách khác. Ở những khu vực ẩm ướt hơn, lượng mưa cực đoan đã gây ra thiệt hại chưa từng có đối với cơ sở hạ tầng tiện ích và buộc phải sửa chữa tốn kém – gánh nặng thường được chuyển cho những người trả phí. Và tại các khu vực nông nghiệp xung quanh Great Lakes, nhiệt độ quá cao đang ngày càng khiến các vùng nước chứa đầy phân bón hình thành nên các loài tảo có hại. Ví dụ, theo một phân tích vào đầu năm nay, chi phí xử lý nước ở Toledo, Ohio, để loại bỏ vi khuẩn này hiện là gần 20 đô la cho mỗi cư dân mỗi năm — chi phí được tính vào hóa đơn tiền nước của người tiêu dùng.
Phí bảo hiểm
Từ trước tới nay, bảo hiểm nhà đã giúp người dân phục hồi thiệt hại sau thảm họa, nhưng các chính sách ngày càng đắt đỏ và khó mua hơn khi lũ lụt, hỏa hoạn và bão ngày càng gia tăng. Những thay đổi này đã được cảm nhận sâu sắc trong năm qua. Theo Policygenius, một thị trường bảo hiểm, 90% chủ sở hữu nhà ở Hoa Kỳ thấy phí bảo hiểm của họ tăng từ tháng 5 năm 2021 đến tháng 5 năm 2022, với mức tăng trung bình là 134 đô la hàng năm.
Những chủ nhà ở các vùng lũ lụt trên cả nước chứng kiến những đợt tăng giá mạnh trong những tháng gần đây. Chương trình Bảo hiểm lũ lụt quốc gia (NFIP), bảo hiểm cho hơn 5 triệu tài sản, đang trong quá trình triển khai một hệ thống định giá mới, tăng giá ở nhiều khu vực ven biển để phản ánh chính xác hơn rủi ro lũ lụt hiện có. Cơ quan quản lý khẩn cấp liên bang, nhóm liên bang quản lý NFIP, ước tính rằng khoảng 66% người mua bảo hiểm sẽ thấy phí bảo hiểm của họ tăng lên tới 10 đô la mỗi tháng theo thang rủi ro mới, 7 phần trăm lên đến 20 đô la mỗi tháng và 4 phần trăm hơn 20 đô la. Việc tăng giá quá nghiêm trọng đến nỗi hàng trăm ngàn chủ nhà đã bỏ hoàn toàn hợp đồng NFIP của họ .
Cũng trong năm nay, gần chục công ty bảo hiểm ở Florida đã phá sản sau khi những người hỗ trợ tài chính cho họ quá lo ngại về rủi ro bão; tiểu bang hiện đang chứng kiến hậu quả của sự đổ vỡ này, với việc giá cả tăng vọt sau cơn bão Ian. Ở bờ biển đối diện, một số công ty bảo hiểm quốc gia đã cố gắng giảm khách hàng ở những khu vực có nguy cơ hỏa hoạn ở California để giảm khả năng họ gặp phải các thảm họa trong tương lai. Khi các công ty bảo hiểm này biến mất, bảo hiểm trở nên đắt đỏ hơn, đặt chủ nhà vào tình thế khó khăn: Họ phải trả mức giá tăng chóng mặt hoặc từ bỏ hợp đồng và sống mà không có mạng lưới an toàn.
Hóa đơn tiện ích
Biến đổi khí hậu đang ảnh hưởng đến tần suất và mức độ nghiêm trọng của các đợt nóng và lạnh ở các vùng khác nhau của Hoa Kỳ – và vào năm 2022, những giai đoạn cực đoan này khiến mọi người khó trang trải chi phí sưởi ấm và làm mát trong nhà hơn. Cứ sáu hộ gia đình ở Hoa Kỳ thì có một hộ gia đình hiện đang chậm thanh toán các hóa đơn tiện ích của họ.
Bắt đầu vào mùa đông, khoảng 90 % hộ gia đình Hoa Kỳ sử dụng điện hoặc khí đốt tự nhiên làm nguồn nhiệt chính. Vừa qua, giá điện trung bình của các hộ gia đình đã tăng 8%, mức tăng cao nhất trong hơn một thập kỷ. Các vùng của đất nước đã trải qua đợt lạnh giá nghiêm trọng vào tháng đó do nhiệt độ ấm lên ở Bắc Cực làm mất ổn định luồng phản lực vùng cực, đưa không khí lạnh giá về phía nam. Mùa đông này, Cơ quan thông tin năng lượng Hoa Kỳ ước tính rằng chi phí sưởi ấm trung bình của các hộ gia đình đối với khí đốt tự nhiên sẽ tăng 28%, một phần là do nhiệt độ lạnh hơn mức trung bình được dự báo.
Mùa hè vừa qua, hàng triệu người Mỹ cũng phải đối mặt với những đợt nắng nóng khắc nghiệt, gây căng thẳng cho lưới điện và khiến hóa đơn tiền điện và điều hòa không khí trong gia đình tăng vọt. Hiệp hội giám đốc hỗ trợ năng lượng quốc gia ước tính rằng hóa đơn tiền điện của người Mỹ tăng 20% do sóng nhiệt, nhảy vọt lên mức trung bình 540 đô la.
Các gia đình da màu có thu nhập thấp, cả ở thành thị và nông thôn, đang bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Các hộ gia đình da đen, La tinh và bản địa có nhiều khả năng bị cắt điện hơn các hộ gia đình da trắng do các hóa đơn tiện ích chưa thanh toán.
Ngoài chi phí năng lượng cao hơn từ mùa hè và mùa đông với thời kỳ nhiệt độ cao hơn và nhiệt độ thấp hơn, còn được gọi là thời tiết khắc nghiệt, các thảm họa do khí hậu như cháy rừng, hạn hán và bão mạnh đều làm gián đoạn dịch vụ và làm tăng chi phí.
Ở Bethel, Alaska, Sophie Swope, một nhà hoạt động môi trường Yup’ik, nói rằng lớp băng vĩnh cửu tan chảy đang khiến các ngôi nhà bị dịch chuyển và nứt nẻ, buộc mọi người phải chi nhiều tiền hơn cho việc sưởi ấm.
Giá điện
Hóa đơn tiền điện tăng cao trong năm nay không chỉ là kết quả của các đợt nắng nóng và không khí lạnh. Chi phí năng lượng tăng vọt trên khắp đất nước. Điều đó phần lớn là do cuộc chiến giữa Nga và Ukraine, đã gây ra sự khan hiếm nguồn cung cấp khí đốt tự nhiên trên khắp thế giới và làm tăng chi phí sản xuất điện từ các nhà máy điện. Cơ quan quản lý thông tin năng lượng ước tính rằng trung bình các khách hàng dân cư đã trả tiền điện nhiều hơn 8% so với năm 2021.
Chiến tranh có thể là nguyên nhân chính, nhưng một số vùng của đất nước cũng chứng kiến sự tăng giá do các sự kiện cực đoan liên quan đến khí hậu như bão, hạn hán và cháy rừng. Vào tháng 6, 1 triệu khách hàng ở Louisiana đã thấy các khoản phí được cộng vào hóa đơn của họ, lên tới 25 đô la đối với một số hộ gia đình, để giúp công ty điện lực Entergy thu hồi các chi phí liên quan đến thiệt hại do bão gây ra từ các cơn bão Laura, Delta, Zeta và Ida cũng như Winter Bão Uri vào tháng 2 năm 2021.
Tại California, khách hàng của công ty tiện ích lớn nhất trong tiểu bang, Pacific Gas & Electric, hay PG&E, đã bắt đầu năm mới với việc tăng giá một phần do chi phí phòng chống cháy rừng. Chỉ hai tháng sau, PG&E lại tăng giá để trang trải chi phí khí đốt tự nhiên tăng cao. Công ty cho biết họ đã tiêu thụ rất nhiều nguồn cung cấp khí đốt tự nhiên vào mùa hè trước khi hạn hán hạn chế sản lượng thủy điện và phải mua thêm.
Biến đổi khí hậu mang đến những điều kiện thời tiết cực đoan mà những thiệt hại đó gây ra sẽ kéo theo những cái giá đắt đỏ cho môi trường và cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Các biện pháp cắt giảm chi phí là chìa khóa, cũng như xây dựng quỹ tiền mặt chung cho các trường hợp khẩn cấp.
