Bão Ian đã gây ra sự tàn phá trên khắp miền Tây Cuba, gia tăng sức mạnh và quy mô khi đổ bộ Mỹ vào trưa 28/9 (theo giờ địa phương). Trong khi đó, cơn bão Noru đã trở thành cơn bão rất mạnh trước khi tấn công Philippines. Bão Ian và bão Noru, cùng với tất cả những cơn bão gần đây đã làm dấy lên mối lo ngại về biến đổi khí hậu, đồng thời khẳng định vai trò quan trọng của việc phối hợp cảnh báo sớm, chính xác và hành động sớm.
Báo động cao do bão Ian và bão Noru
Bão Ian, cơn bão mạnh cấp 3, với sức gió duy trì 205 km/h – đã càn quét miền Tây Cuba trong ngày 27/9 (giờ địa phương), gây ra gió giật mạnh, dẫn đến lũ quét và lở bùn. Văn phòng Điều phối viên Thường trú của Liên Hợp Quốc cho biết, hơn 3 triệu người đã bị ảnh hưởng.
Theo WMO, Chủ tịch nước Cuba Miguel Díaz Canel cho biết mặc dù mới chỉ có những đánh giá sơ bộ, nhưng thiệt hại do bão Ian gây ra có thể sẽ rất lớn.
Không có báo cáo về thương vong, nhưng đã có thiệt hại nghiêm trọng đối với cơ sở hạ tầng, nhà ở, nông nghiệp và viễn thông và xuất hiện tình trạng mất điện trên cả nước. Pinar del Río, tỉnh bị ảnh hưởng nặng nề nhất, là nơi sản xuất 75% sản lượng thuốc lá của cả nước – một mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Cuba – và khoảng 40% sản lượng đậu của cả nước.
Ian mạnh lên nhanh chóng và là cơn bão cấp 4 rất mạnh. Đây cũng là cơn bão đầu tiên đổ bộ vào lục địa Mỹ trong mùa này.
Các chuyên gia dự báo, sự kết hợp của nước dâng do bão và thủy triều sẽ khiến các khu vực khô hạn gần bờ biển bị ngập do nước dâng cao di chuyển từ bờ biển vào đất liền. Nước có thể lên tới 3,5 đến 4,8 mét ở những khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất.
Lượng mưa lớn sẽ lan rộng khắp miền Trung và miền Bắc Florida (Mỹ) cho đến hết ngày 29/9. Theo dự báo, bão Ian sẽ tiếp cận các khu vực Đông Nam nước Mỹ vào cuối tuần này (ngày 1-2/10).
Lũ lụt thảm khốc dự kiến sẽ xảy ra trên khắp các khu vực miền Trung Florida và lũ lụt lớn đổ bộ Bắc Florida, Đông Nam Georgia và duyên hải Nam Carolina.
WMO cảnh báo, bão Ian gây ra mối đe dọa rất lớn vì phạm vi, sức mạnh và sự đổ bộ của nó vào khu vực đông dân cư, trũng thấp.
Trong khi đó, ở phía Đông bán cầu, bão Noru, với tên gọi địa phương là Karding, đã đổ bộ vào khu vực Đông Bắc của Philippines vào ngày 25/9 như một “siêu bão” với sức gió duy trì 195 km/h trước khi gây mưa to và gió mạnh tại đảo chính Luzon cùng ngày.
Theo một phân tích thiên tai, hơn 2 triệu người sống trong các khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi bão Noru và gần 430.000 người bị ảnh hưởng trực tiếp. Mặc dù thời gian huy động tương đối ngắn nhưng hàng nghìn người đã được sơ tán thành công, hạn chế thiệt hại về người.
Từ ngày 26/9, bão Noru đã tiến vào Việt Nam và liên tục mạnh lên. Bão Noru cũng đã tràn tới khu vực Đông Bắc Thái Lan vào đêm 28 rạng sáng 29/9, gây gió mạnh và mưa lớn, làm tăng thêm khó khăn đối với các tỉnh vốn đã bị ngập lụt trước đó.
Cảnh báo sớm, hành động sớm
Bão Ian và bão Noru ập đến nhanh chóng theo sau bão Fiona – cơn bão gây ra lũ lụt chết người ở Caribe và là cơn bão mạnh nhất được ghi nhận đổ bộ Canada. Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) cho rằng biến đổi khí hậu được dự báo sẽ làm tăng tỷ lệ các xoáy thuận nhiệt đới lớn trên toàn thế giới và làm tăng lượng mưa liên quan đến các hiện tượng này. Trong khi đó, mực nước biển dâng và sự phát triển ven biển cũng đang làm trầm trọng thêm tác động của lũ lụt ven biển.
Ông Cyrille Honoré, Giám đốc chi nhánh Dịch vụ công và Giảm thiểu rủi ro thiên tai của WMO cảnh báo, tác động của những cơn bão đối với con người và kinh tế – xã hội sẽ được nhận thấy trong nhiều năm.
WMO nhấn mạnh rằng các cảnh báo sớm chính xác và phối hợp hành động sớm là chìa khóa để hạn chế thương vong trong các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt như bão Ian, Fiona và Noru.
Ông Petteri Taalas, Tổng thư ký WMO nhấn mạnh: “Điều quan trọng hơn bao giờ hết là cần mở rộng quy mô hành động cùng với hệ thống cảnh báo sớm để xây dựng khả năng chống chịu với các rủi ro khí hậu hiện tại và tương lai ở các cộng đồng dễ bị tổn thương”.
