Giải quyết vấn đề về rác thải thực phẩm được cho là trách nhiệm của chính phủ và các công ty về rác thải. Tuy nhiên, một số công ty khởi nghiệp cho rằng, họ có thể tạo ra sự khác biệt bằng cách sử dụng công nghệ để tác động đến hành vi của các nhà phân phối thực phẩm, nhà hàng, thậm chí là người tiêu dùng.
Các dịch vụ ăn uống theo hình thức buffet, cũng như nhiều dịch vụ ăn uống khác bắt đầu hoạt động mạnh mẽ trở lại sau đại dịch Covid-19 đã gây ra vấn đề về lãng phí thực phẩm. Điều này được thể hiện rõ nhất khi vào năm 2021, Singapore tạo ra 817.000 tấn rác thải thực phẩm, tăng 23% so với 1 năm trước đó, trong bối cảnh hoạt động kinh tế sau dịch bệnh gia tăng. Trong khi đó, chỉ 19% rác thải được tái chế.
Rác thải thực phẩm cũng là vấn nạn ở Đông Nam Á với nhiều con số đáng kinh ngạc. Từ năm 2000 – 2019, Indonesia đã thải bỏ 23 – 48 triệu tấn rác thải thực phẩm hằng năm. Theo báo cáo năm 2021 của Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP), Bangkok (Thái Lan) ghi nhận gần 50% thực phẩm dư thừa trong tổng số 10.000 tấn chất thải rắn được thu gom hằng ngày của thành phố.
Khai thác trí tuệ nhân tạo để theo dõi rác thải thực phẩm
Với những con số báo động về rác thải thực phẩm trên, việc sử dụng công nghệ để xử lý vấn đề này được chính phủ, các công ty chất thải và các công ty khởi nghiệp rất quan tâm. Ông Rayner Loi, đồng sáng lập và cũng là Giám đốc điều hành của công ty khởi nghiệp Lumitics có trụ sở tại Singapore chuyên khai thác trí thông minh nhân tạo (AI) để theo dõi rác thải thực phẩm đánh giá, mô hình ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị) đang phát triển và đem đến một luồng gió mới.
Nhu cầu trong việc đo lường lượng rác thải thực phẩm của các “nhà bếp thương mại” hiện đang rất lớn, nhưng hoạt động này tương đối phức tạp. Một số nhà bếp tiến hành cân đo tổng lượng chất thải theo cách thủ công và ghi lại, đòi hỏi nguồn nhân lực dồi dào, trong khi dữ liệu thiếu tính chi tiết.
Theo ông Rayner Loi, họ thậm chí không biết được họ đang vất bỏ những gì, vứt bỏ bao nhiêu và khi nào rác thải được tạo ra, do đó họ rất khó để bắt đầu đưa ra các chiến lược giảm chất thải thực phẩm.
Liên quan đến việc áp dụng AI trong theo dõi rác thải thực phẩm, năm 2017, ông Rayner Loi thành lập Lumitics để xây dựng một thiết bị theo dõi rác thải thực phẩm thông minh cho các nhà bếp, giúp theo dõi sát sao và chi tiết lượng rác thải. Thiết bị theo dõi có tên gọi Insight, có thể được gắn với bất kỳ thùng rác tiêu chuẩn nào để ghi lại toàn bộ loại và trọng lượng thực phẩm đã được xử lý trong nhà bếp, với sự trợ giúp của công nghệ nhận dạng hình ảnh cảm biến.
AI giúp nhận diện các món ăn phổ biến như cà ri, đồ xào, thậm chí là thức ăn thừa còn lại trên dĩa của thực khách. Nhờ đó, AI giúp nhận biết dễ dàng những loại thực phẩm có độ tiêu thụ cao và thấp, từ đó, trung bình các khách hàng có thể giảm thiểu 40% lượng rác thải thực phẩm.
Nỗ lực xử lý rác thải thực phẩm
Bên cạnh việc theo dõi rác thải thực phẩm, xử lý rác thải thực phẩm cũng là nhiệm vụ quan trọng được ngành công nghiệp quan tâm. Từ năm 2024, các chủ sở hữu và nhà điều hành các cơ sở thương mại và công nghiệp tạo ra lượng lớn rác thải thực phẩm – như trung tâm mua sắm, khách sạn và nhà máy thực phẩm – sẽ cần phải tách rác thải thực phẩm để xử lý.
Một số doanh nghiệp đã đưa vào hệ thống xử lý rác thải thực phẩm thành bã giàu chất dinh dưỡng. Bã này có thể được sử dụng làm phân bón hoặc nguyên liệu cho một bể phân hủy kỵ khí có thể chuyển hóa thành khí sinh học, nhờ đó, có thể được sử dụng để tạo ra điện.
Theo các chuyên gia, ngoài các biện pháp để xử lý rác thải thực phẩm, chuyển hóa chúng thêm một vòng đời có lợi, cần nhìn nhận rằng quyết vấn đề rác thải thực phẩm là điều cần thiết cho những nỗ lực bền vững hơn, như giảm thiểu rác thải nhựa.
Ở cấp độ hộ gia đình, rắc rối trong vấn đề rác thải là rất lớn. Việc thực phẩm và rác thải nhựa thường bị thải bỏ cùng nhau đã cản trở việc tái chế nhựa một cách hiệu quả, gây ra tình trạng ô nhiễm nhựa gia tăng.
Nếu các quốc gia có thể đưa ra các sáng kiến tách 2 nguyên liệu này tại nguồn, cũng như biện pháp quản lý rác thải thực phẩm hiệu quả, chúng ta hoàn toàn có thể tái chế nhựa một cách tiết kiệm và quy mô hơn.
Tính bền vững vốn không phải là chủ đề dễ dàng và vấn đề về rác thải còn đáng lo ngại hơn nhiều do nhận thức của nhiều người còn hạn chế. Các quốc gia, các ngành nghề và lĩnh vực cần vượt qua thách thức này và để giải quyết thách thức, cần sự phối hợp của các nhà cố vấn, nhà đầu tư trong việc hỗ trợ các công ty khởi nghiệp trong ngành hướng đến mục tiêu giảm tối đa rác thải thực phẩm.
