Trước khi Hội nghị Đại dương của Liên hợp quốc (LHQ) diễn ra tại thủ đô Lisbon của Bồ Đào Nha từ ngày 27/6 tới ngày 1/7, sau một thời gian dài bị trì hoãn, các chuyên gia đã cảnh báo: nhân loại phải “chữa lành” các đại dương bị ảnh hưởng do biến đổi khí hậu (BĐKH), ô nhiễm và đánh bắt quá mức để cứu sinh vật biển và cứu chính chúng ta.
Hội nghị Đại dương LHQ thảo luận giải pháp chống suy thoái đại dương
Các đại dương tạo ra 50% lượng oxy mà con người hít thở, cung cấp protein và chất dinh dưỡng thiết yếu cho hàng tỷ người mỗi ngày. Mặc dù các vùng biển đã bao phủ hơn 2/3 bề mặt Trái Đất và làm giảm ảnh hưởng của BĐKH đối với sự sống trên đất liền, nhưng chúng lại hứng chịu những thiệt hại rất lớn. Do đó, Hội nghị Đại dương LHQ tại Lisbon với sự tham gia của hàng nghìn nhà hoạch định chính sách, giới chuyên gia và những người ủng hộ dự án bảo vệ biển sẽ tập trung vào những biện pháp khắc phục tình trạng suy thoái của các đại dương trên toàn cầu.
Việc hấp thụ khoảng 1/4 khí CO2 trên toàn cầu – ngay cả khi lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính này đã tăng gấp rưỡi trong 60 năm qua – đã đẩy nhanh quá trình axit hóa nước biển, đe dọa chuỗi thức ăn thủy sản và cản trở nỗ lực rút carbon từ đại dương.
Trong khi đó, việc các đại dương hấp thụ hơn 90% lượng nhiệt dư thừa từ hiện tượng nóng lên toàn cầu cũng đã tạo nên những đợt sóng nhiệt lớn trên đại dương, làm chết các rạn san hô quý và làm tăng số lượng những vùng biển thiếu oxy.
Bà Charlotte de Fontaubert, người phụ trách dự án nền kinh tế xanh toàn cầu của Ngân hàng Thế giới (WB) cho rằng, nhân loại mới chỉ bắt đầu hiểu mức độ tàn phá của BĐKH đối với sức khỏe đại dương.
Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP) cho hay, điều khiến tình hình trở nên nghiêm trọng hơn là những hành động gây ô nhiễm ngày càng tiếp diễn, trong đó có liên quan đến rác thải nhựa – ước tính mỗi phút có 1 xe tải rác thải nhựa đổ vào đại dương. Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) cảnh báo trong báo cáo gần đây, nếu xu hướng hiện tại vẫn tiếp tục, mỗi năm, lượng rác thải nhựa sẽ tăng gần gấp 3 lần, lên 1 tỷ tấn vào năm 2060.
Các hạt nhựa siêu nhỏ đã được phát hiện trong băng ở Bắc Cực và trong bụng của những loài cá sống ở các rãnh sâu nhất của đại dương. Theo ước tính, những vi hạt này có thể làm chết hơn 1 triệu loài chim biển và hơn 100 nghìn động vật có vú ở biển mỗi năm. Vì vậy, các giải pháp đối với rác thải nhựa, như tái chế hay giới hạn sản lượng nhựa trên toàn cầu, cũng sẽ được thảo luận tại Hội nghị Đại dương LHQ.
Nghề cá toàn cầu – mối quan tâm tại Hội nghị Lisbon
Hội nghị Đại dương LHQ cũng thảo luận về nghề cá toàn cầu. Bà Kathryn Matthews – nhà khoa học cấp cao thuộc tổ chức phi chính phủ Oceana có trụ sở tại Mỹ cho biết: “Ít nhất 1/3 trữ lượng cá tự nhiên bị đánh bắt quá mức và chỉ gần 10% đại dương được bảo vệ. Các tàu đánh cá bất hợp pháp hoạt động không bị xử phạt ở nhiều vùng biển ven bờ và biển khơi. Nếu được quản lý đúng cách, cá sống trong môi trường tự nhiên ở đại dương có thể cung cấp nguồn protein vi chất dinh dưỡng thân thiện với khí hậu, có thể cung cấp cho 1 tỷ người bữa ăn hải sản lành mạnh mỗi ngày và mãi mãi”.
Tại hội nghị, các đại biểu cũng sẽ thúc giục việc tạm đình chỉ khai thác kim loại hiếm ở biển sâu – vốn là yếu tố cần thiết cho lĩnh vực chế tạo pin xe điện đang phát triển mạnh.
Giới khoa học cho rằng, hệ sinh thái dưới đáy biển hiện chưa được hiểu rõ và rất mong manh, khi chúng bị phá vỡ, có thể phải mất nhiều thập kỷ hoặc lâu hơn để “chữa lành”.
Các đại dương hiện là trọng tâm của Dự thảo Hiệp ước đa dạng sinh học, được xây dựng nhằm ngăn chặn sự tuyệt chủng hàng loạt đầu tiên trong 65 triệu năm – nguy cơ mà nhiều nhà khoa học đang cảnh báo.
Hiện gần 100 quốc gia đã nhất trí về điều khoản nền tảng cho việc dành 30% diện tích đất liền và đại dương trên hành tinh làm các khu bảo tồn.
Đối với BĐKH, trọng tâm trong thời gian tới sẽ là tăng cường khả năng hấp thụ CO2 của đại dương, bên cạnh việc phục hồi sức khỏe môi trường biển.
Tại Hội nghị Đại dương LHQ, các bên tham gia sẽ đẩy mạnh việc xây dựng những chương trình nghị sự mạnh mẽ về đại dương tại 2 hội nghị thượng đỉnh quan trọng vào cuối năm nay: Hội nghị lần thứ 27 các bên tham gia Công ước khung của LHQ về BĐKH (COP27) tại Ai Cập vào tháng 11 và Hội nghị lần thứ 15 các bên tham gia Công ước khung về Đa dạng sinh học (COP15) tại Canada vào tháng 12.
