Mới đây, Liên đoàn xiếc Việt Nam đã bàn giao bốn chú gấu cuối cùng của rạp xiếc cho Trung tâm cứu hộ gấu Việt Nam nhằm thực hiện cam kết không sử dụng động vật hoang dã trong biểu diễn.
Cuối tháng 5 năm 2018, Liên minh châu Á vì động vật (AFA) đã đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam, cấm dùng động vật hoang dã trong hoạt động biểu diễn xiếc.
Tổ chức này đưa ra các khuyến nghị cụ thể như: “Truy tố các chủ rạp xiếc vi phạm quy định của pháp luật Việt Nam về việc sử dụng động vật trong nhóm động vật hoang dã cho mục đích thương mại”; “Cấm sử dụng tất cả các loài động vật hoang dã trong biểu diễn xiếc, nơi động vật bị ép thực hiện các hành vi trái với những hành vi tự nhiên của chúng”.
Trong thư gửi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, tổ chức này viện dẫn báo cáo của Tổ chức Động vật châu Á cho biết, hiện có 19 loài động vật khác nhau đang được sử dụng để biểu diễn tại các rạp xiếc ở Việt Nam, trong đó có cả những loài được xếp vào mức độ nguy cấp, có rất nhiều cá thể bị nuôi nhốt trái phép.
Trước khuyến nghị của Liên minh châu Á vì động vật (AfA), Liên đoàn Xiếc Việt Nam đã có lộ trình chuyển từ động vật hoang dã sang vật nuôi. Tuy nhiên, việc chuyển đổi này gặp không ít khó khăn và những ý kiến trái chiều. Việc sân khấu vắng bóng thú hoang dã mà thay bằng những loài động vật quen thuộc như chó, mèo, lợn, gà… khiến nhiều người vẫn chưa thể thích nghi. Trái lại, cũng có những khán giả cảm thấy bất ngờ và thích thú khi những con vật không ai nghĩ tới như lợn, dê, trâu, vẹt… lại có thể làm xiếc. Đặc biệt, thế hệ khán giả trẻ khá ủng hộ việc chuyển đổi này, bởi đây là một bước tiến lớn trong công tác bảo vệ động vật hoang dã, góp phần bảo vệ hệ sinh thái và môi trường.
Tuy nhiên, với đặc thù loài thú nuôi thường nhỏ bé về ngoại hình nên các tiết mục cần phải tăng số lượng thú để lấp đầy khoảng rộng của sân khấu. Từ đó, đòi hỏi các đoàn xiếc phải bổ sung nhân lực, cơ sở vật chất để đảm bảo vừa chăm sóc các “diễn viên không nói” một cách chu đáo, vừa huấn luyện các “diễn viên” biểu diễn được trọn vẹn.
Trong bối cảnh khó khăn chung của nghệ thuật sân khấu truyền thống, nghệ thuật xiếc phải đối mặt với không ít thách thức để các diễn viên còn có thể bám nghề và cống hiến nghệ thuật. Sự chuyển đổi xu hướng biểu diễn xiếc thú sẽ còn là một lộ trình dài đòi hỏi những người nghệ sỹ sáng tạo và đổi mới không ngừng. Cùng với sự cảm thông và động viên của khán giả, chúng ta cũng cần có những quy định cụ thể của Nhà nước về biểu diễn xiếc thú để vừa đảm bảo tính nhân văn đối với động vật mà vẫn đáp ứng tính chuyên môn của môn nghệ thuật này.
