“Gần 1 năm nay, Trạm mới có khách đến thăm” – Trạm trưởng Trạm Môi trường Tà Hộc Trịnh Ngọc Sơn không giấu được niềm vui khi đón anh em phóng viên tại bến thuyền. Trên hòn đảo nhỏ biệt lập với khu vực xung quanh, những người quan trắc viên nơi đây vẫn đang miệt mài ngày đêm làm “bác sỹ” cho dòng Đà giang, để cung cấp số liệu chính xác phục vụ công tác dự báo KTTV, điều tiết hồ chứa và phòng chống thiên tai.
Thầm lặng giữ lửa nghề
Trạm môi trường Tà Hộc là trạm hạng III nằm trong mạng lưới trạm KTTV Quốc gia, có nhiệm vụ quan trắc, đo đạc yếu tố mực nước, nhiệt độ nước, lượng mưa và quan trắc môi trường nước hồ Hòa Bình. Được thành lập từ năm 1954, trước đây, Trạm có tên là Trạm Thủy văn Tạ Khoa, nằm tại bến phà Tạ Khoa, huyện Bắc Yên. Từ năm 1990, do ảnh hưởng nước dâng của hồ Thủy điện Hòa Bình, tuyến quan trắc của trạm bị ngập sâu nên phải di chuyển về thượng lưu sông Đà 17km và đổi tên thành Trạm Tà Hộc, xã Tà Hộc, huyện Mai Sơn. Trạm cũng chính thức được bàn giao từ Viện Khí tượng Thủy văn cho Đài KTTV Tây Bắc từ cuối năm 1996.
Sinh ra và lớn lên ngay cạnh Trạm thủy văn Mường Lay, cái duyên gắn bó với nghề của Trạm trưởng Trịnh Ngọc Sơn cũng bắt nguồn từ đây. “Ngày ngày được nghe, nhìn, chứng kiến những công việc của các cán bộ quan trắc tại trạm, có lẽ đã khắc sâu vào tôi tình cảm yêu mến, sẻ chia với những vất vả thầm lặng của họ. Năm 2002, sau khi tốt nghiệp Trường cán bộ KTTV (nay là Đại học TN&MT), tôi đã đăng ký về công tác tại Đài KTTV Tây Bắc và chính thức gắn bó với Trạm Tà Hộc từ tháng 3/2005 đến nay” – Anh Sơn tâm sự.
Cũng bén duyên từ ngôi trường KTTV, anh quen và kết hôn cùng chị Lê Thị Thắm. Sau tốt nghiệp, năm 2005, 2 anh chị cùng được cử về Trạm Môi trường Tà Hộc. Những ngày đầu được cử lên Trạm, khu vực này rất hoang sơ, hẻo lánh, điện, nước, thông tin liên lạc đều không có. Từ quả đồi cây cối um tùm, ngoài giờ làm việc, 2 vợ chồng lại bảo nhau cải tạo cảnh quan cho trạm, kết hợp trồng ngô, nuôi gà, thả rọ bắt tôm… tăng gia sản xuất để tự cung tự cấp.
“Đến năm 2008, trạm mới được kéo điện lưới quốc gia. Chỉ có khoảng 3 tháng khi nước hồ cạn, chúng tôi có thể lội bộ vào bờ, còn lại phải di chuyển bằng thuyền hết. Có lần, con tôi bị ốm lúc nửa đêm, cũng đành phải nhờ đồng nghiệp gọi taxi từ ngoài thành phố vào để đưa con đi cấp cứu. Mọi sinh hoạt về vật chất, tinh thần đều thiếu thốn, nhưng vì yêu nghề, xác định gắn bó với nghề, nên chúng tôi luôn cố gắng nỗ lực hết mình vì công việc” – Anh Sơn cười.
Gần 20 năm gắn bó với nghề, cũng là từng ấy năm không thiếu những vất vả, hiểm nguy. Ấn tượng nhất với anh Sơn có lẽ là trận mưa, lũ lịch sử xảy ra ngày 26/9/2008, dòng nước bình thường hiền hòa là thế, bỗng trở nên thật hung dữ. Lượng mưa trong 2 ngày hơn 400mm, nước suối cuồn cuộn đổ về, sóng nước dâng cao gần 3m, hai bên bờ sông đất đá lở ầm ầm, dãy bụi tre ven đồi của trạm bị cuốn trôi rất nhanh, mưa lũ kéo dài gây sạt lở, Trạm bị cô lập khoảng 2 tháng. Giữa đảo chênh vênh lúc này, Trạm chỉ có 2 người, người quan trắc, người ghi số liệu, song vẫn gắng hết sức để có số liệu quan trắc chính xác, kịp thời nhất được gửi về Đài đúng khung giờ, vừa đảm bảo an toàn về người và bảo vệ các phương tiện, dụng cụ đo đạc.
Đào tạo cán bộ nguồn tại chỗ
Năm 2013, để tạo thuận lợi cho 2 con nhỏ được học hành, Đài KTTV đã tạo điều kiện cho chị Thắm ra công tác tại Đài Trung tâm. Để đảm bảo nhu cầu tại Trạm, từ trước đó, Đài cũng đã xây dựng kế hoạch để đào tạo nguồn nhân lực tại chỗ.
Chứng kiến những ảnh hưởng của thiên tai với bà con dân bản, lại được thấu hiểu công việc hàng ngày của các quan trắc viên, chàng trai người Mường bản Hộc, xã Tà Hộc Hà Văn Tưởng đã quyết tâm theo nghề, và thi vào Đại học TN&MT chuyên ngành KTTV. Sau 5 năm công tác tại Trạm Tà Gia, huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu, Tưởng được phân công nhận nhiệm vụ trở về quê hương tại Trạm Tà Hộc từ tháng 7/2017.
Câu chuyện đang dang dở thì tiếng chuông hẹn giờ vang lên. Tưởng vội vàng chuẩn bị các dụng cụ cần thiết cho “ốp” quan trắc lúc 16 giờ. Vừa làm, Tưởng vừa cho biết: Trung bình mỗi ngày, các quan trắc viên sẽ thực hiện quan trắc thủy văn, với tần suất quan trắc mực nước 4-12 lần/ngày; nhiệt độ nước 2 lần/ngày; quan trắc mưa 4 lần/ngày. Số liệu quan trắc được chuyển ngay sau khi quan trắc 15 phút, báo cáo, tài liệu được tính toán, biên tập và gửi về Đài trước ngày 5 hàng tháng.
Về môi trường nước hồ, đúng 7h sáng ngày 15 hàng tháng, Trạm sẽ thực hiện lấy mẫu, đo các thông số tại hiện trường, lọc, xử lý và gửi mẫu nước theo quy định. Việc thực hiện lấy mẫu theo 3 tầng, gồm tầng mặt, tầng giữa và tầng đáy. Thông thường, thời gian tiến hành quan trắc, lấy mẫu khoảng 2-2,5 tiếng. Trong vòng 2 giờ sau đó, phải hoàn tất khâu xử lý mẫu tại trạm, và ra ngoài trung tâm huyện đảm bảo gửi ngay mẫu về Trung tâm Quan trắc KTTV để phân tích các thông số.
“Nếu được chọn lựa lại, anh có chọn một ngành khác không” – Khẽ cười, anh Sơn nói: Chắc chắn là không. Bằng ấy năm, vất vả, khó khăn là thế nhưng tôi cũng rất hiểu tầm quan trọng của nghề này và luôn tự dặn mình phải không ngừng cố gắng, nỗ lực trau dồi nâng cao nghiệp vụ. Để từ đó, có thể đưa ra những số liệu phục vụ bản tin cảnh báo, dự báo chính xác nhất.
| Anh Nguyễn Văn Nguyên, Chánh văn phòng Đài KTTV khu vực Tây Bắc cho biết: Do đặc thù nghề nghiệp, các trạm thủy văn, môi trường đều nằm sát bên bờ sông, bám theo địa hình các dòng sông, phải đảm bảo các yếu tố kỹ thuật mới đặt được trạm, nên điều kiện khó khăn hơn so với các trạm khí tượng thường xây dựng ở khu trung tâm thị trấn. Những năm qua, Đài luôn quan tâm đảm bảo chế độ tiền lương, phụ cấp đặc thù, công tác phí; sửa chữa, nâng cấp nhà trạm, công trình quan trắc để đảm bảo cho anh em sinh hoạt, công tác.
Số liệu đo đạc, quan trắc tại Trạm Môi trường Tà Hộc, sẽ góp phần phục vụ điều tiết nước hồ Thủy điện Hòa Bình, giao thông đường thủy, đảm bảo công tác dự báo, cảnh báo KTTV, phục vụ phòng chống thiên tai của địa phương. Đồng thời, quan trắc môi trường nước sẽ giúp đánh giá chất lượng nước, để phát triển các ngành kinh tế thủy sản, nông nghiệp, khai thác và sử dụng nguồn nước. |
