Quảng Nam – Sau một năm làm lụng vất vả, vào khoảng tháng 12 âm lịch, đồng bào Bhnoong bắt đầu tổ chức lễ hội Tết Mùa nhằm tạ ơn thần linh và cầu mong mạnh khỏe, mùa màng bội thu. Đặc biệt, đây là dịp để giáo dục ý thức mọi người bảo vệ rừng, tình yêu thiên nhiên, bản làng…
Bảo tồn truyền thống
Theo truyền thống của người Bhnoong, hàng năm vào khoảng tháng 11, 12 Âm lịch, sau vụ mùa thu hoạch lúa rẫy, bà con ăn tết mùa trong 10 ngày. Tuy nhiên, năm nay, do ảnh hưởng dịch bệnh COVID-19 nên người dân không tập trung tổ chức mà đưa chia nhỏ ở các thôn, bản. Tết Mùa là dịp để người dân tạ ơn thần linh và mong cho mùa sắp đến bội thu, mọi người được mạnh khỏe.
Chị Hồ Thị Sương (thôn 1, xã Phước Thành, huyện Phước Sơn, Quảng Nam) cho hay, trước Tết, đàn ông lên rừng đặt bẫy bắt được ít con chuột núi, sóc, xuống suối bắt cá, ếch về làm mâm cúng. Tết Mùa năm nay gia đình chị không tổ chức đông đúc mà chỉ gặp gỡ một vài gia đình trong thôn nhưng vẫn phải làm đầy đủ lễ nghi.
Tham gia lễ hội, bà con trong bản sẽ mặc những bộ trang phục thổ cẩm, mang các mặt hàng nông sản đến nhà làng để dâng cúng và trưng bày. Những năm trước, suốt thời gian diễn ra lễ hội, ngoài ăn riêng theo từng hộ gia đình, đồng bào Bhnoong thường đón khách và ăn uống chung tại nhà rông của làng.
Mâm cỗ Tết với những món mà đồng bào Bhnoong gồm: Môn dốc nấu với thịt chuột, thịt sóc, ốc đá, cá chua, muối ớt lá ràng rây, rượu bắp, rượu cần… Điều đặc biệt trong các món ăn, đồ uống là bà con chỉ dùng những loại lá cây sẵn có trên nương rẫy mà thiên nhiên đã ban tặng để làm nên các món ăn đặc trưng, mang hương vị riêng có của đồng bào Bhnoong. Sau khi dâng cúng thần linh, thần lúa, cầu mong mưa thuận gió hòa, mọi người được khỏe mạnh, dân làng quây quần bên bếp lửa ấm cúng vừa ăn Tết, vừa hát những bài hát cộng đồng rồi trò chuyện với nhau.
Bảo vệ rừng
Già làng Vũ Xuân (75 tuổi, thị Trấn Khâm Đức, huyện Phước Sơn) cho biết, Tết Mùa là truyền thống có từ lâu đời của người Giẻ Triêng để cầu mong Giàng, thần Rừng sẽ mang lại cuộc sống ấm no cho dân bản. Trong những ngày Tết mùa, cả làng cùng bảo nhau không được lên rừng chặt cây, săn bắt, lấy củi từ rừng… Tết rừng cũng là dịp để nhân dân trong bản bàn với nhau về kế hoạch bảo vệ rừng cho năm đến.
“Trong 10 ngày, cúng Tết Mùa thì người dân cúng thần Rừng, thần Núi, cúng Giàng phù hộ cho năm mới an khang, thịnh vượng nhưng cấm tuyệt đối không được đụng đến rừng. Rẫy của ai là của người đó, không được lấn với nhau. Rừng linh thiêng lắm. Nhờ có rừng mà dân mới có thức ăn”- già làng Vũ Xuân chia sẻ.
Ông Nguyễn Thế Thọ – Trưởng phòng Văn hóa – Thông tin huyện Phước Sơn cho biết, Tết Mùa thể hiện tín ngưỡng thiêng liêng của đồng bào Bhnoong, là dịp để dân làng tỏ lòng biết ơn với các vị thần linh đã giúp họ có một vụ mùa tươi tốt, bội thu; ban cho người già, trẻ nhỏ có sức khỏe, ít ốm đau và cầu mong cho mùa vụ mới bội thu, cuộc sống dân làng sung túc hơn.
“Ngoài ra, Tết mùa còn là dịp để giáo dục ý thức cho mọi người tình yêu thiên nhiên, ý thức bảo vệ rừng, bảo vệ môi trường sống, tình yêu bản làng, quê hương thông qua những điều cấm kỵ như không được chặt cây, lấy củi, làm việc xấu trong rừng” – ông Thọ nói.
Nhờ bảo vệ tốt những cánh rừng, nhiều năm nay đồng bào Giẻ Triêng ở huyện vùng cao Phước Sơn từng bước phát triển các mô hình kinh tế gắn với rừng như trồng cây dược liệu, trồng rừng kết hợp chăn nuôi… vì thế, đời sống cũng khấm khá dần.
