ác vụ án động vật hoang dã tại cảng biển chính là “gót chân Asin” trong xử lý tội phạm liên quan đến động vật hoang dã, Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên nhìn nhận.
Hàng loạt bản án nghiêm khắc cho tội phạm về động vật hoang dã
Những chuẩn mực mới trong cuộc chiến đẩy lùi tội phạm về động vật hoang dã (ĐVHD) trên toàn quốc đã được thiết lập với các bản án ngày một nghiêm khắc với loại tội phạm này.
Trong những năm vừa qua, Việt Nam ghi nhận hàng loạt các bản án lớn dành cho tội phạm về ĐVHD. Đặc biệt, một số đối tượng cầm đầu, hay còn gọi như các “ông trùm” buôn bán ĐVHD đã bị bắt giữ, khởi tố và phải nhận các mức án tù nghiêm khắc.
Hoạt động bắt giữ, xử lý những kẻ cầm đầu các đường dây buôn bán ĐVHD lớn cùng với những bản án ngày càng nghiêm khắc với loại tội phạm này đã và đang dần triệt tiêu các đường dây buôn bán động vật hoang dã, phòng ngừa, răn đe và từ đó nâng cao hiệu quả đấu tranh với loại hình tội phạm này.
Theo Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV), sự ra đời của Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017 – có hiệu lực từ 1/1/2018 – BLHS) là một bước tiến quan trọng và là động lực cho những thay đổi tích cực trong công tác xử lý tội phạm ĐVHD ở Việt Nam thời gian vừa qua.
Trong đó, hơn 95% (116/122) các vụ án hình sự liên quan tới động vật hoang dã phát hiện trong năm 2020 có đối tượng vi phạm bị bắt giữ, cao hơn nhiều so với tỷ lệ được ghi nhận trong giai đoạn 2015 – 2019, trung bình đạt khoảng 87%. Trong đó, 84,5% (98/116) vụ án bị phát hiện trong năm 2020 có đối tượng bị bắt giữ đã được đưa ra xét xử. Tương tự như vậy, con số này cũng cao hơn tỷ lệ ghi nhận trong giai đoạn 2015-2019 là 77%.
Bên cạnh đó, 50% các vụ án được đưa ra xét xử trong năm 2020 có áp dụng hình phạt tù với các bị cáo có liên quan. Mức hình phạt tù trung bình với các đối tượng được đưa ra xét xử trong năm 2020 cũng đạt 4,25 năm tù giam. Những bản án nghiêm khắc trên 10 năm với các đối tượng tội phạm về ĐVHD cũng không còn hiếm trong thời gian gần đây.
Điển hình, ngày 4/12/2021, một đối tượng đã bị kết án 14 năm tù giam trong vụ án phát hiện 126kg sừng tê giác bị vận chuyển trái phép qua sân bay Nội Bài – Đây là bản án cao nhất đối với tội phạm về ĐVHD được ghi nhận từ trước đến nay.
Những con số này đã cho thấy hiệu quả trong công tác xử lý tội phạm về ĐVHD trong năm 2020 nói riêng và từ khi BLHS có hiệu lực nói chung. Tinh thần kiên quyết đấu tranh ngăn chặn tình trạng buôn bán động vật hoang dã trái phép của các cơ quan chức năng và cơ quan tiến hành tố tụng trên cả nước đã tạo nên những chuẩn mực mới trong cuộc chiến đẩy lùi tội phạm về ĐVHD thời gian vừa qua.
Từng bước thay đổi góc nhìn của quốc tế
Dù nỗ lực của các cơ quan chức năng và cơ quan tiến hành tố tụng trên khắp cả nước trong việc tấn công tội phạm về ĐVHD là rất rõ, tuy nhiên nhận định của một số tổ chức và chuyên gia thiên nhiên quốc tế vẫn đánh giá Việt Nam là một trong những thị trường tiêu thụ và trung chuyển động vật hoang dã lớn trên thế giới. Một báo cáo gần đây của Tổ chức điều tra môi trường (EIA) thậm chí còn cho hay, các nhóm tội phạm về ĐVHD do người Việt cầm đầu đã và đang hoạt động tại châu Phi gần hai thập kỷ, “góp phần” không nhỏ vào việc hủy hoại các nguồn tài nguyên thiên nhiên nơi đây.
Các vụ án động vật hoang dã tại cảng biển trong vài năm lại đây mới dừng ở mức phát hiện, tịch thu tang vật. Trong ảnh: Một số án phạt tù trên 10 năm dành cho tội phạm về động vật hoang dã
Theo đánh giá của ENV, một số nhận định tương tự như trên chưa thật sự khách quan và thiếu toàn diện. Tuy nhiên, không thể phủ nhận vẫn còn tồn tại “Gót chân Asin” trong việc xử lý tội phạm về ĐVHD đặc biệt là trong công tác xử lý các vụ việc liên quan đến một khối lượng lớn ĐVHD phát hiện tại khu vực cảng biển của Việt Nam.
Các vụ án động vật hoang dã tại cảng biển theo ghi nhận của ENV: Từ năm 2018, không có đối tượng nào đứng sau các vụ phát hiện, tịch thu hàng tấn ĐVHD tại cảng biển bị đưa ra xét xử, mặc dù khối lượng tang vật tịch thu đã lên tới hơn hơn 50 tấn ĐVHD trong đó có khoảng 15,3 tấn ngà voi và 36,6 tấn vảy tê tê.
Điển hình ngày 18/07/2021, Cục Hải quan Thành phố Đà Nẵng phối hợp cùng các cơ quan chức năng có liên quan đã kiểm tra lô hàng nhập từ Nam Phi về cảng Đà Nẵng, phát hiện 138kg sừng tê giác cùng 3,1 tấn xương động vật nghi là xương sư tử không có nguồn gốc hợp pháp. Đây được cho là vụ án buôn lậu sừng tê giác lớn nhất được phát hiện tại Việt Nam từ 2015 đến nay. Theo đại diện ENV, vụ án này chính là “phép thử” cho công tác xử lý tội phạm về ĐVHD, qua đó góp phần thay đổi, đưa đến góc nhìn đầy đủ và khách quan hơn cho các tổ chức ĐVHD quốc tế về nỗ lực trấn áp tội phạm dạng này của Việt Nam.
