Từng là một trong những loài ăn thịt bị đe dọa nhiều nhất châu Mỹ nhưng nỗ lực của Mexico trong gần một thập kỷ qua đã giúp loài báo đốm Mỹ (Panthera onca) gia tăng trở lại.
Dữ liệu thu thập từ hai cuộc điều tra quốc gia tại 13 địa phương trong các năm 2008 – 2010 và 11 địa phương từ năm 2016 – 2018 cho thấy số lượng báo đốm đã tăng từ 4.000 cá thể năm 2010 lên 4.800 cá thể sau cuộc điều tra thứ hai. Kết quả chi tiết vừa được công bố trên tạp chí PLOS One.
Báo đốm Mỹ được IUCN liệt kê là loài sắp bị đe dọa với sinh cảnh sống bao phủ từ miền bắc Mexico qua Trung Mỹ, lưu vực sông Amazon đến miền bắc Argentina. Trước đó, các nhà sinh thái học chưa bao giờ thống kê báo đốm ở Mexico một cách chính xác, gây khó khăn cho việc thiết kế chương trình bảo tồn loài mèo mang tính biểu tượng này. Năm 2010, Liên minh quốc gia về bảo tồn báo đốm do Gerardo Ceballos thuộc Đại học Nacional Autónoma de México và đồng nghiệp sáng lập đã sử dụng kết quả cuộc điều tra đầu tiên vào năm 2010 để xây dựng chiến lược quốc gia bảo tồn báo đốm được chính phủ và các nhà khoa học ủng hộ.
Ceballos cùng 20 nhà sinh thái học trên khắp Mexico đã thu thập dữ liệu từ các bẫy ảnh để xác định nơi sinh sống của báo đốm cũng như số lượng báo đi lang thang trong từng khu vực được bảo vệ. Sau đó, nhóm lập một kế hoạch để giải quyết những vấn đề quan trọng nhất ảnh hưởng đến loài mèo lớn bao gồm: bảo tồn các hành lang và khu bảo tồn động vật hoang dã; ủng hộ các luật và chính sách công hữu ích; tránh hoặc giải quyết xung đột với các chủ sở hữu đất. Chẳng hạn, chính phủ đã trả tiền cho người dân sống gần các khu bảo tồn để họ không phá rừng, bồi thường thiệt hại cho họ khi gia súc bị báo đốm săn mồi, và cung cấp hàng rào điện để ngăn báo gây hại gia súc. Cuối cùng, những nỗ lực trên thực địa cũng được đền đáp.
Ceballos dự kiến quần thể báo đốm sẽ giữ nguyên hoặc giảm từ năm 2010 đến năm 2018 nhưng thật bất ngờ, số lượng ước tính đã tăng 20% sau 8 năm, từ khoảng 4.000 lên 4.800 cá thể. Trong đó, riêng bán đảo Yucatan là nơi cư trú của khoảng 2.000 cá thể báo đốm, một số khác lan rộng khắp các môi trường sống ven biển và nội địa trên toàn quốc.
Trong tương lai, Liên minh sẽ tập trung vào các mối đe dọa chính, đặc biệt là xung đột giữa báo với con người và mất môi trường sống. Điều đáng mừng là các động vật hoang dã cùng hệ sinh thái khác sẽ được hưởng lợi từ những nỗ lực này.
Năm 2022, chính phủ Mexico và Liên minh dự kiến mở rộng Khu dự trữ sinh quyển Calakmul ở Nam bán đảo Yucatan từ 723.185 ha lên hơn 1,3 triệu ha nhằm biến Calakmul thành khu rừng nhiệt đới được bảo vệ lớn nhất phía bắc sông Orinoco.
Việc tiếp tục các cuộc khảo sát và chương trình giám sát quần thể báo đốm ở Mexico sẽ cung cấp thông tin chính xác để thiết kế và thực hiện các biện pháp bảo tồn hiệu quả nhằm đảm bảo quần thể báo đốm là một phần quan trọng của di sản thiên nhiên Mexico.
Thảo Linh (Theo Mongabay)
