Một nghiên cứu gần đây sử dụng dữ liệu từ Sách đỏ IUCN về các loài có nguy cơ tuyệt chủng để lập bản đồ về những nơi xảy ra các mối đe dọa đối với động vật có vú trên cạn, các loài chim và lưỡng cư ở quy mô toàn cầu.
Nghiên cứu được công bố trên Nature Ecology & Evolution và do hai tác giả – Mike Harfoot, nhà sinh thái học tại Trung tâm Giám sát Bảo tồn Thế giới thuộc Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP-WCMC) và Piero Visconti, người đứng đầu Nhóm nghiên cứu Đa dạng sinh học, Sinh thái và Bảo tồn tại Viện Phân tích Hệ thống Ứng dụng Quốc tế (IIASA) – thực hiện.
Kết quả cho thấy có 6 mối đe dọa chính đối với đa dạng sinh học được đề cập trong nghiên cứu là nông nghiệp, biến đổi khí hậu, săn bắt và bẫy, các loài xâm lấn, khai thác gỗ và ô nhiễm. Trong đó, nông nghiệp là mối đe dọa lớn nhất đối với các loài lưỡng cư, động vật có vú và chim trên cạn cộng lại trong khi săn bắt và đánh bẫy là mối đe dọa phổ biến nhất đối với các loài chim và động vật có vú trên cạn.
Đáng chú ý là cả 6 mối đe dọa đều đang xảy ra với tỷ lệ phổ biến cao ở Đông Nam Á, đặc biệt là tại các đảo Sumatra và Borneo cũng như Madagascar.
Ngoài ra, có những những khu vực rộng lớn trên toàn cầu, động vật có hơn 50% cơ hội gặp phải những mối đe dọa này.
Nghiên cứu chỉ ra các khu vực ưu tiên cao để giảm thiểu mối đe dọa bao gồm: dãy Himalaya, khu vực Đông Nam Á, bờ biển phía đông của Úc, rừng khô của Madagascar, rạn nứt Albertine ở Trung Phi và dãy núi vòng cung miền Đông ở Đông Phi, rừng Guinean ở Tây Phi, rừng Đại Tây Dương ở Brazil, lưu vực sông Amazon và phía bắc dãy Andes cùng những nơi khác.
“Mặc dù có các cảm biến phổ biến và công nghệ tiên tiến, chúng ta vẫn biết rất ít về vị trí và cường độ chính xác của một số mối đe dọa quan trọng nhất đối với các loài như săn bắt và bẫy cũng như sự hiện diện của các loài xâm lấn”, Visconti nhấn mạnh.
Visconti cho rằng các nghiên cứu trên thực địa là không thể thay thế được nhưng cũng có thể tiêu tốn nhiều nguồn lực khiến chúng khó thực hiện ở quy mô lớn. “Phân tích này là bước đầu tiên quan trọng có thể giúp định hướng hiệu quả các đánh giá của địa phương về các mối đe dọa cụ thể đối với đa dạng sinh học trên cạn và bắt đầu xác định các giải pháp phù hợp nhất cho địa phương“.
Hội nghị Đa dạng sinh học của Liên hợp quốc lần thứ 15 (COP15) và Hội nghị các bên tham gia Công ước Đa dạng sinh học (CBD) sẽ họp trong năm tới. Tại đây, các nhà lãnh đạo và những người ra quyết định dự kiến sẽ thảo luận và thông qua các kế hoạch toàn cầu như “khuôn khổ đa dạng sinh học toàn cầu sau năm 2020” để giải quyết tình trạng mất đa dạng sinh học nhanh chóng. Phần lớn các mục tiêu đa dạng sinh học trước đây do CBD đặt ra đều không đạt được.
“Chúng ta đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng thiên nhiên toàn cầu và 10 năm tới là thời điểm quan trọng để thực hiện các hành động quyết định nhằm giải quyết tình trạng mất đa dạng sinh học”, Hartfoot kêu gọi.
Huyền Trang (Theo Mongabay)
