Nania đã vượt qua mọi khó khăn để sống sót kỳ diệu sau cuộc chia ly với gia đình ở Burkina Faso hồi cô chỉ mới 2-3 tháng tuổi. Những người chăm sóc cô hy vọng xét nghiệm ADN có thể giúp Nania sớm trở về với gia đình và ngôi nhà tự nhiên của mình.
Tháng 9 năm 2017, dân làng tìm thấy Nania trong tình trạng một mình và bị mất nước, lang thang gần khu vực Boromo ở Burkina Faso. Nania khi đó rất nhỏ và nhiều khả năng được phát hiện chỉ trong một hoặc hai ngày sau khi bị tách khỏi gia đình. Nhiều voi mồ côi không thể sống sót kỳ diệu như vậy. Nhưng với sự giúp đỡ của người dân Boromo và các nhà bảo tồn quốc tế, Nania gầy gò xưa kia giờ đã 4 tuổi và đang phát triển tốt, cô được trẻ em trong vùng đặt tên là Nania.
Ban đầu, người dân gom tiền mua sữa cho Nania nhưng về sau họ liên hệ với Quỹ Quốc tế về Phúc lợi động vật (IFAW) để được hỗ trợ. IFAW đã huấn luyện cho 4 nhân viên cách chăm sóc Nania. Giờ đây, khi Nania đã khỏe mạnh, nhóm chăm sóc phải đối mặt với một thách thức mới: tìm hiểu xem liệu Nania có thể quay trở lại cuộc sống với một đàn voi hoang dã hay không. Quá trình này là một bước ngoặt đối với Nania. Kết quả phân tích ADN trong năm nay cho thấy Nania và họ hàng của cô là voi rừng, và mẹ của cô có thể vẫn đang lang thang gần khu vực Nania sống.
Tuy nhiên, trước khi có thể trở về với thiên nhiên hoang dã, Nania cần một ngôi nhà để học cách trở thành một con voi.
Tháng 2 năm 2019, Nania được đưa đến vườn quốc gia Deux Balés, nơi có đồng cỏ có hàng rào bao quanh. Bốn nhân viên thay nhau chăm sóc Nania, trong đó hai người là cựu quản lý động vật hoang dã tại vườn quốc gia và hai người còn lại là nông dân. Hàng ngày, Nania dành ít nhất 6-8 giờ để đi lang thang trong vườn quốc gia với những người trông coi – hoạt động giúp cô lập bản đồ về vùng hoang dã trong tâm trí và tìm hiểu nơi có nước và trái cây ngon. Nania cũng thích tắm trong nước và bùn, đặc biệt, cô đã cai sữa được hơn một năm. Điều này có nghĩa là cô đã sẵn sàng để bắt đầu quá trình gia nhập một nhóm hoang dã.
Lý tưởng nhất là một con voi con như Nania gặp những con voi hoang dã khi đang đi dạo, trở nên thoải mái với chúng và cuối cùng rời bỏ đồng cỏ để tái đàn. Nania có thể hòa nhập với các gia đình voi khác, miễn là được gia đình đó chấp nhận.
Tiến sĩ Shifra Goldenberg, nhà sinh thái học hành vi thuộc Liên minh Động vật hoang dã Sở thú San Diego cho biết hoạt động tái đàn sẽ được voi thực hiện một cách tự nhiên.
Trong một bài báo năm 2009, các nhà nghiên cứu đã phân tích ADN của những con voi ở miền bắc Kenya và phát hiện ra rằng các thành viên trong đàn không phải lúc nào cũng có quan hệ họ hàng với nhau. Điều này cũng có nghĩa Nania có thể có cơ hội tham gia bất kỳ gia đình voi hoang dã nào bao gồm cả gia đình riêng của cô ấy.
Chỉ có khoảng 40 cá thể voi hoang dã đi qua Deux Balés và nhóm nghiên cứu IFAW cho rằng gia đình của Nania có thể nằm trong số này. Năm 2019, nhóm bắt đầu thu thập mẫu phân voi và đưa tới Đại học Washington ở Seattle để phân tích AND. Phòng thí nghiệm đã phát hiện kết quả đáng kinh ngạc: Một trong những con voi được lấy mẫu không chỉ là họ hàng mà gần như chắc chắn là mẹ của Nania.
Ben Okita, đồng chủ tịch nhóm chuyên gia về voi châu Phi của IUCN cho biết việc sử dụng ADN để tìm kiếm gia đình của một cá thể voi mồ côi sẽ không thực tế trong hầu hết các trường hợp. Nhưng ở Deux Balés, nơi có quá ít voi sinh sống, việc cố gắng tìm lại gia đình nhằm giúp voi đoàn tụ là “điều hoàn hảo nên làm”.
Tiến sĩ Okita nói thêm rằng việc đưa Nania trở lại với mẹ ruột có thể làm tăng tỷ lệ sống sót của cô ấy. Nhưng mọi thứ không hề dễ dàng. Lần đầu tiên nhìn thấy voi hoang dã, Nania đã quay đầu bỏ chạy. Trong một lần khác, Nania và những người chăm sóc cô đang quay trở lại đồng cỏ thì chợt nhận ra những con voi hoang dã đang bao vây họ. Khi những người canh giữ tìm nơi trú ẩn, họ nghe thấy tiếng Nania và những con voi hoang dã đang thổi qua lại bên ngoài.
Sau khi những con vật khác rời đi, Nania bị bệnh tiêu chảy kéo dài hai ngày và đây dường như là một phản ứng vật lý đối với cuộc chạm trán.
Cuộc tái hợp được hy vọng đã không xảy ra trong hồi đầu năm nay. Bây giờ, những con voi hoang dã đã di cư ra khỏi Deux Balés cho mùa mưa bắt đầu vào khoảng tháng 6, và cơ hội tạm thời đóng lại. Khi những cơn mưa kết thúc vào khoảng tháng 10, có thể Nania sẽ sẵn sàng chào đón đàn voi trở về.
Voi rừng sống thành từng nhóm nhỏ hơn voi đồng cỏ, thường chỉ là mẹ và con của nó. Các nhóm ở Deux Balés có thể có 5 hoặc 6 cá thể tất cả. Những người trông coi Nania sẽ không có cách nào để xác định gia đình của cô ấy bằng mắt.
Trong trường hợp Nania tham gia vào một nhóm hoang dã, nhóm IFAW sẽ có kế hoạch theo dõi và lấy mẫu phân nhiều hơn để đảm bảo Nania được an toàn và vẫn dõi theo để xem cô ấy có tìm thấy mẹ không.
Tiến sĩ Goldenberg cho biết loài voi có thể nhận ra hàng trăm cá thể. Khi voi đồng cỏ đoàn tụ với bạn bè sau một năm hoặc hơn, chúng phản ứng cực kỳ phấn khích: ngửi nhau, đi tiểu và đại tiện khi chào hỏi, tiết ra chất từ các tuyến gần thái dương của chúng. Các nhà bảo tồn hy vọng có thể một thứ gì đó – mùi, tiếng ầm – sẽ giúp Nania và gia đình của cô ấy đoàn tụ.
Thảo Vy (Theo NYtimes)
