Các nhà khoa học từ Đại học Bang Arizona (Mỹ), Đại học Queensland (Úc), Hiệp hội Địa lý Quốc gia, Planet và Vulcan đã hoàn thành bản đồ toàn cầu đầu tiên có độ phân giải cao về các rạn san hô nhiệt đới nông trên thế giới.
Theo các nhà phát triển, bản đồ là một phần của Allen Coral Atlas, nền tảng giám sát rạn san hô thân thiện với người dùng, có thể truy cập mở, hiện là tài nguyên toàn diện nhất, nhất quán và được cập nhật liên tục.
Mặc dù các rạn san hô chỉ bao phủ 1% đáy đại dương nhưng là nơi sinh sống của 1/4 các loài sinh vật biển. Chúng cũng cung cấp khả năng bảo vệ bờ biển, an ninh kinh tế và cung cấp chất đạm cho hàng trăm triệu người.
Tuy nhiên, các rạn san hô hiện là một trong những hệ sinh thái bị đe dọa nghiêm trọng nhất. Chỉ trong 5 năm qua, các đợt nắng nóng trên biển đã gây ra 3 sự kiện tẩy trắng san hô hàng loạt, làm mất đi 50% san hô ở một số địa điểm.
Nhóm phát triển cho biết nền tảng lập bản đồ mới bao gồm công cụ phát hiện tẩy trắng – đã ra mắt hồi đầu năm nay và theo dõi các sự kiện tẩy trắng san hô trong thời gian gần thực, qua đó giúp cung cấp cái nhìn tổng quan chưa từng có về các xu hướng và thay đổi sức khỏe rạn san hô toàn cầu.
Mặc dù hoàn thành nền tảng lập bản đồ đã là một thành tựu nhưng các tác giả cho biết điều họ kỳ vọng hơn cả là nguồn tài nguyên mới sẽ thúc đẩy hành động cải thiện việc bảo vệ rạn san hô.
“Giá trị đích thực của công trình sẽ đến khi các nhà bảo tồn san hô có thể bảo vệ các rạn san hô tốt hơn dựa trên bản đồ và hệ thống giám sát có độ phân giải cao”, Greg Asner, Giám đốc điều hành Allen Coral Atlas cho biết.
Trong 3 năm nghiên cứu, các nhà khoa học đã phân tích hơn 2 triệu hình ảnh vệ tinh độ phân giải cao và thu thập dữ liệu rạn san hô từ hơn 450 nhóm nghiên cứu trên khắp thế giới.
Từ hình ảnh vệ tinh từ công ty Planet có trụ sở tại Hoa Kỳ, dữ liệu môi trường sống mới và hiện có, độ sâu của nước và xác minh dựa trên đối tượng, các nhà nghiên cứu đã sử dụng máy học bán tự động để nhanh chóng phân loại môi trường sống rộng lớn và địa mạo cơ bản của các khu vực biển nông ven biển ở độ sâu từ 10 – 15 m.
Bản đồ hoàn chỉnh bao gồm 253.000 km2 các rạn san hô nông và chụp lại các đặc điểm dưới nước với độ chi tiết chưa từng có. Nó cho thấy phạm vi của các rạn san hô và 5 thành phần sinh vật đáy khác của đáy biển bao gồm cát, đá và thảm cỏ biển, đồng thời mô tả 12 thuộc tính cấu trúc của vùng biển nông, bao gồm sườn rạn san hô, đỉnh, bãi và đầm phá. Hình ảnh vệ tinh cũng cung cấp hình ảnh đại diện trực quan về các yếu tố phi sinh học, chẳng hạn như tiếp xúc với sóng và độ đục.
Các phương pháp giám sát và lập bản đồ biển truyền thống sử dụng chụp ảnh trên không và các kỹ thuật lặn, lặn với ống thở hoặc sonar rất tốn thời gian và thường rất tốn kém.
Các nhà nghiên cứu tham gia vào sáng kiến cho biết việc đánh giá nhanh các khu vực rạn san hô được cung cấp thông qua Allen Coral Atlas là một yếu tố thay đổi cuộc chơi và đã được sử dụng để hỗ trợ các dự án bảo tồn ở hơn 30 quốc gia, từ Indonesia, Philippines và Myanmar đến Kenya, Mozambique và Fiji. Đặc biệt, tài nguyên bản đồ trực tuyến có thể cung cấp dữ liệu nền tảng để hỗ trợ xây dựng các đề xuất về các khu bảo tồn biển và quy hoạch không gian biển. Dữ liệu đặc biệt hữu ích ở các vùng chưa được lập bản đồ trước đây.
Chris Roelfsema, nhà điều tra bản đồ chính của Allen Coral Atlas và thành viên nghiên cứu cao cấp tại Đại học Queensland cho biết: “Chúng ta có thể lập kế hoạch tốt hơn cho các khu bảo tồn biển hoặc chúng ta có thể ngoại suy sinh khối cá hoặc xem xét trữ lượng các-bon và tất cả những thứ mà cho đến nay vẫn chưa thể thực hiện được”.
Nền tảng mới cũng có thể giúp xác định các áp lực rộng hơn, bao gồm ô nhiễm và các nguồn nước chảy cũng như sự phá hủy sau các sự kiện cấp tính như lốc xoáy hoặc sự cố tiếp đất của tàu.
Kết hợp với hệ thống phát hiện tẩy trắng san hô đã được đưa ra như một phần của nền tảng vào đầu năm nay, bản đồ Allen Coral Atlas cho phép các nhà khoa học và quản lý rạn san hô biết được khả năng xảy ra tẩy trắng ở đâu và nơi nào không có hiện tượng tẩy trắng. Điều này có thể giúp các nhà quản lý giảm bớt những áp lực như lặn giải trí và đánh cá thương mại trên các rạn san hô đang bị căng thẳng và xác định các rạn san hô có khả năng phục hồi tốt hơn với san hô chịu nhiệt có thể được sử dụng cho mục đích phục hồi.
Tính năng giám sát tẩy trắng này làm nổi bật hoàn cảnh của các rạn san hô khi đối mặt với biến đổi khí hậu. Với các mô hình dự đoán 70-90% các rạn san hô trên thế giới sẽ biến mất trong ba thập kỷ tới nếu chúng ta không hành động để giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu và các áp lực do con người gây ra, việc tiếp cận phổ cập các bản đồ thông báo cho người dùng về sức khỏe của san hô là một khía cạnh quan trọng của nền tảng.
“Chúng ta cần bảo vệ các rạn san hô từ mọi mặt. Điều này cần bắt đầu từ việc quản lý địa phương bằng cách sử dụng các khu bảo tồn biển và giảm các hoạt động có hại kết hợp hỗ trợ phục hồi. Tất cả chúng ta đều được kết nối với đại dương và các rạn san hô. Biến đổi khí hậu đang tác động đến những rạn san hô này và tất cả chúng ta đang tác động đến biến đổi khí hậu ”, Roelfsema nhấn mạnh.
Roelfsema hy vọng khả năng của Allen Coral Atlas trong việc thu hút mọi người trên khắp thế giới về khoa học rạn san hô cuối cùng sẽ giúp đảm bảo sự tồn tại lâu dài của hệ sinh thái. “Một khi bạn thu hút được mọi người tham gia, họ sẽ hiểu rõ hơn về nó và sau đó học cách chăm sóc nó”.
Thảo Vy (Theo Mongabay)
