Những kẻ buôn lậu động vật hoang dã ở trong và ngoài nước từ lâu đã khiến Brazil trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu các vụ thu giữ động vật qua đường hàng không ở Mỹ Latinh và Caribe. Các vụ tịch thu động vật hoang dã qua đường hàng không chiếm hơn 1/5 tổng số vụ buôn bán động vật hoang dã trong khu vực.
Từ 2010 đến 2020 có tổng cộng 281 vụ tịch thu động vật tại sân bay ở Mỹ Latinh và Caribe. Những kẻ buôn lậu đã bị chặn lại tại các sân bay ở 84 thành phố khi cố gắng tiếp cận 53 quốc gia.
Henry Peyronnin thuộc Trung tâm C4ADS cho biết: “Những kẻ buôn lậu vận chuyển hàng hóa bất hợp pháp bằng cách khai thác các tác nhân tham nhũng, năng lực thực thi thấp và các điểm yếu khác trong hệ thống giao thông vận tải. Buôn bán động vật hoang dã trong giao thông hàng không toàn cầu có liên quan đến hơn 150 quốc gia”.
Theo báo cáo của USAID, quy mô buôn bán động vật hoang dã ở 33 quốc gia Mỹ Latinh và Caribe chỉ bằng ở châu Á. Các sân bay São Paulo, Manaus ở Brazil và thành phố Mexico, Tijuana ở Mexico chiếm 38% số vụ thu giữ trong khu vực từ năm 2010 đến năm 2020. Ở Colombia, 1/3 tổng số vụ thu giữ được thực hiện tại sân bay ở Leticia, khu vực giáp biên với Brazil và Peru – điều này cho thấy Leticia rất có thể là một trong những cửa ngõ buôn lậu ra khỏi khu vực Amazon.
Ở Brazil, phần lớn buôn bán trái phép động vật hoang dã phục vụ thị trường nội địa: 7/10 vụ bắt giữ liên quan đến một điểm đến trong nước, số còn lại hướng đến thị trường châu Âu và châu Mỹ.
Cũng theo báo cáo USAID, các nhân viên thực thi pháp luật tìm thấy 65 loài trong các vụ thu giữ từ năm 2010 đến năm 2020 ở Mỹ Latinh và Caribe. Nghiên cứu lưu ý rằng những kẻ buôn người thường mang theo động vật sống trong hành lý xách tay và giấu các bộ phận của động vật như vây cá mập, cá totoaba, da và răng của báo đốm được giấu trong hành lý ký gửi.
Báo cáo cho thấy cá và bò sát có khả năng sống sót tốt hơn trong các chuyến bay dài trong không gian hạn chế mặc dù chim là động vật bị buôn bán nhiều nhất trong khu vực. Các điểm đến hàng đầu bao gồm Brazil, Hà Lan, Đức và Hoa Kỳ. Ở New York và các thành phố khác, những cá thể chim bị bán bất hợp pháp thậm chí còn được sử dụng trong các cuộc ẩu đả.
Một số loài cá được những kẻ buôn lậu săn lùng nhiều nhất là cá dọn bể ngựa vằn (Hypancistrus zebra) và cá hải tượng long (Arapaima gigas), hai trong số những loài cá đặc hữu của vùng Amazon thuộc Brazil.
Nạn buôn lậu đe dọa sự tồn tại của nhiều loài trên toàn cầu. Chỉ riêng tại châu Mỹ Latinh và Caribe, các quần thể động vật bản địa đã giảm trung bình 94% kể từ những năm 1970, theo báo cáo Hành tinh sống 2020 của WWF. Phá rừng, săn bắn và các áp lực khác đã góp phần vào sự suy giảm này.
Đáng chú ý là buôn lậu động vật hoang dã cũng đe dọa sức khỏe cộng đồng. Báo cáo của USAID lưu ý rằng 40% các vụ bắt giữ tại sân bay trong thời gian nghiên cứu liên quan đến các mẫu vật sống có khả năng lây bệnh cho con người. Các cuộc điều tra quốc tế không loại trừ rằng COVID-19 có nguồn gốc từ động vật hoang dã.
Một báo cáo của Tổ chức Bảo vệ Động vật Thế giới (World Animal Protection) công bố vào tháng 5 đã liệt kê nhiều lỗ hổng về pháp lý và thực thi trong nhóm các quốc gia G20 bao gồm Brazil và nhiều quốc gia điểm đến của động vật hoang dã bị buôn lậu, vẽ nên một bức tranh màu xám đối với động vật hoang dã.
Helena Pavese, Giám đốc điều hành của World Animal Protection cho biết: “Mặc dù trọng tâm toàn cầu vẫn là việc thực hiện tiêm phòng, nhưng không thể bỏ qua công tác phòng chống virus vì ước tính có hơn 320.000 virus ở động vật có vú đang dần được phát hiện. Chúng ta không còn có thể phớt lờ những nguy cơ buôn bán động vật hoang dã”.
Một số khuyến nghị chống buôn lậu bao gồm việc giảm nhu cầu từ người mua, xây dựng và duy trì cơ sở dữ liệu tích hợp giữa các quốc gia và khu vực, tăng cường hợp tác với các công ty vận tải hàng không, đào tạo và mở rộng số lượng đại lý hải quan và sân bay.
Thảo Nhi (Theo Mongabay)
