Công ty cổ phần thủy điện Đông Nam Á Nậm Lúc tích nước hồ thủy điện từ ngày 8-1-2021, đã gây sạt lở nhiều điểm, làm hư hỏng và ngưng trệ tuyến đường giao thông từ trung tâm xã Cốc Lầu (Bắc Hà) đến thôn Kho Vàng, đẩy người dân địa phương vào rất nhiều khó khăn trong sản xuất và cuộc sống hằng ngày.
Chính quyền xã, huyện rốt ráo vào cuộc nhưng “bất lực”, phải “cầu cứu” lên trên, tỉnh chỉ đạo cơ quan chức năng xử lý dứt điểm trước ngày 20-4, nhưng Sở Công thương Lào Cai có văn bản đề nghị lùi đến ngày 10-5. Đến nay, đã quá hạn, nhưng Công ty cổ phần thủy điện Đông Nam Á Nậm Lúc mới thực hiện đền bù cho dân để mở đường tạm tránh điểm sạt lở. Liệu rằng trước ngày 23-5, người dân ở đây có đường thông suốt để đi bầu cử thuận lợi, an toàn?
Doanh nghiệp thiếu trách nhiệm, chậm khắc phục hậu quả
Nhà máy thủy điện Nậm Lúc, công suất 28 MW, được chấp thuận đầu tư xây dựng tại xã Nậm Lúc, huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai. Đây là xã vùng sâu, hầu hết là đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, chủ yếu dựa vào chăn nuôi nhỏ lẻ và trồng quế, bảo vệ rừng. Đường giao thông độc đạo là “huyết mạch” của giao thương tiêu thụ nông sản và đi lại của người dân và học sinh nơi đây đến trường học hành. Vì vậy, tuyến đường từ trung tâm xã Cốc Lầu bám theo sông Chảy vào thôn Kho Vàng được coi là “sống còn” của hơn 100 hộ dân, là đồng bào dân tộc Mông và Dao ở đây.
Từ tháng 1-2021, khi Nhà máy thủy điện Nậm Lúc tích nước đã gây sạt lở, làm mất tuyến đường bê tông “độc đạo” Kho Lạt- Bản Vàng. Cụ thể, do nước hồ chứa của thủy điện Nậm Lúc dâng cao thêm đến bốn mét (cao trình 107m được phê duyệt), có điểm chỉ còn cách mặt đường 20-30cm, đã gây tụt móng đường, sạt lở hàm ếch rất nguy hiểm. Ở các điểm lý trình 0+900, sạt ta luy âm dài 17 mét, ăn sâu vào tim đường 1,2 mét, sâu 2,5 mét; tại lý trình km 1+100, sạt ta luy âm dài 27 mét, ăn sâu vào tim đường một mét, sâu ba mét; tại lý trình km2+ 200, sạt ta luy âm dài 39 mét, sâu ba mét…, làm ngưng trệ toàn bộ giao thông cơ giới, xe ô tô chở nông sản đi bán, chở vật liệu xây dựng hoặc phân bón cho dân không thể ra vào thôn Kho Vàng được.
Đường bị sạt lở, kéo theo tuyến đường điện 0,4KV dân sinh, là một nhánh của Trạm biến áp thôn Kho Vàng 1, được đầu tư theo kế hoạch xóa thôn bản “trắng điện” của UBND tỉnh Lào Cai trong năm nay, cũng bị hư hỏng nghiêm trọng. Tuyến điện lưới này dài một km, có 32 cột điện đã hoàn thành chuẩn bị đóng điện, nhưng bị sạt lở, làm một cột bị trôi xuống lòng hồ thủy điện, hai cột bị đổ, ba cột sạt lở móng và hai cột có nguy cơ sạt lở, buộc Công ty Điện lực Lào Cai phải dừng đóng điện. Cột đã chôn, dây đã kéo xong, nhưng các hộ dân ở Bản Vàng 1 vẫn hằng ngày ngóng trông ánh sáng điện lưới, chưa biết đến bao giờ mới tỏa sáng trong những ngôi nhà chỉ cách trung tâm xã nông thôn mới chừng 7-8 cây số?!
Thực trạng như vậy, nhưng ngay từ khi phát hiện tuyến đường bị sạt lở, chính quyền xã Cốc Lầu và UBND huyện Bắc Hà đã “năm lần, bảy lượt” làm việc, ý kiến với Ban quản lý dự án Nhà máy thủy điện Nậm Lúc khắc phục hậu quả, nhưng bị “phớt lờ” và hứa suông.
Ông Đặng Văn Phương, Trưởng phòng kinh tế hạ tầng huyện Bắc Hà đưa chúng tôi xem các biên bản làm việc, ghi ngày 19-2, 26-2, 11-3 yêu cầu Công ty cổ phần thủy điện Đông Nam Á Nậm Lúc sửa chữa đường, nhưng đều bị bỏ qua, không có kết quả; vì vậy UBND huyện Bắc Hà phải báo cáo UBND tỉnh để xử lý mạnh tay, hiệu quả.
Ngày 7-4, UBND tỉnh Lào Cai có văn bản số 1357 giao Sở Công thương đôn đốc Công ty cổ phần thủy điện Đông Nam Á Nậm Lúc khẩn trương thực hiện ngay việc sửa chữa tuyến đường Kho Lạt – Bản Vàng để bảo đảm an toàn giao thông trước ngày 20-4-2021; trường hợp Công ty cổ phần thủy điện Đông Nam Á Nậm Lúc chậm trễ thực hiện khắc phục, yêu cầu ngành chức năng tham mưu, đề xuất UBND tỉnh tạm dừng việc tích nước hồ thủy điện Nậm Lúc.
Tuy nhiên, ngày 19-4, Sở Công thương Lào Cai báo cáo UBND tỉnh Lào Cai, thời gian hoàn thành khắc phục sạt lở xong trước ngày 20-4-2021 là không khả thi, với lý do địa hình phức tạp, chỉ sử dụng được xe ô tô tải trọng nhỏ chở vật liệu vào thi công, phải đóng cọc, kè gia cố điểm sạt ta luy âm…, Sở này đề nghị giãn, lùi thời gian hoàn thành khắc phục sạt lở tuyến đường đến ngày 10-5-2021.
Vậy nhưng, đến ngày 12-5, khi chúng tôi có mặt tại hiện trường tuyến đường bị sạt lở thôn Kho Vàng, xã Cốc Lầu thì Công ty cổ phần thủy điện Đông Nam Á Nậm Lúc mới thi công ở điểm sạt lở số 1, còn ba điểm khác vẫn im lìm. Như vậy, kéo dài từ tháng 2-2021 đến nay (ba tháng), sau nhiều lần thất hứa, không thực hiện như cam kết ghi trong biên bản với huyện Bắc Hà, ngành chức năng và chỉ đạo của UBND tỉnh Lào Cai, đến nay Công ty cổ phần thủy điện Đông Nam Á Nậm Lúc mới triển khai khắc phục hậu quả do chính mình gây ra.
Cũng cần nói thêm, trong tất cả các buổi làm việc, từ xã, huyện, Sở Công thương, Sở GTVT- XD của tỉnh, lãnh đạo có thẩm quyền quyết định của Công ty cổ phần thủy điện Đông Nam Á Nậm Lúc đều vắng mặt, chỉ cử đại diện đến dự là cán bộ kỹ thuật, cao nhất là Trưởng Ban quản lý dự án để tiếp thu về báo cáo lại. Phải chăng, Công ty cổ phần thủy điện Đông Nam Á Nậm Lúc thiếu trách nhiệm, thiếu hợp tác?!
Sở Công thương không kiên quyết xử lý
Dù đã quá mốc thời gian phải hoàn thành như Sở Công thương đề nghị với tỉnh, nhưng trong buổi làm việc vào ngày 11-5, khi chúng tôi nêu câu hỏi có thể hoàn thành sửa chữa tuyến đường Kho Lạt- Bản Vàng trước ngày bầu cử (23-5) hay không, thì Giám đốc Sở Công thương Lào Cai không chốt được thời gian cụ thể.
Theo lãnh đạo Sở Công thương Lào Cai lý giải, có thể xong đường sau 20 ngày, phụ thuộc vào người dân bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công? Theo chúng tôi, lỗi chậm khắc phục tuyến đường là do thiếu trách nhiệm của chủ đầu tư thủy điện Nậm Lúc chứ không phải người dân. Bởi suốt từ tháng 2-2021, người dân và chính quyền địa phương đã mong chờ và sẵn sàng nhận đền bù, giao mặt bằng cho Công ty cổ phần thủy điện Đông Nam Á Nậm Lúc, nhưng đơn vị này thiếu hợp tác, không thực hiện.
Điều cần nói thêm, công trình đường điện 0,4KV cũng do chính Sở Công thương Lào Cai làm chủ đầu tư, bị nước ngập, hư hỏng, chậm đóng điện cho người dân nhưng đến bây giờ lại bị phụ thuộc vào việc sửa chữa, khắc phục tuyến đường. Vậy đến bao giờ, 18 hộ dân thôn Kho Vàng mới có điện sử dụng?
Vừa là “bị hại” lại vừa là cơ quan chức năng quản lý thủy điện ở địa phương, vì sao Sở Công thương Lào Cai không kiên quyết xứ lý mạnh tay, dứt điểm, như chỉ đạo của UBND tỉnh tại văn bản số 1357 nêu rõ: “trường hợp Công ty cổ phần thủy điện Đông Nam Á Nậm Lúc chậm trễ thực hiện khắc phục, yêu cầu ngành chức năng tham mưu, đề xuất UBND tỉnh tạm dừng việc tích nước hồ thủy điện Nậm Lúc”?
Đề nghị UBND tỉnh Lào Cai tiếp tục chỉ đạo Sở Công thương và chính quyền địa phương đôn đốc quyết liệt, xử lý dứt điểm việc khắc phục tuyến đường bị sạt lở, hư hỏng do tích nước hồ chứa thủy điện Nậm Lúc do Công ty cổ phần thủy điện Đông Nam Á Nậm Lúc gây ra, để người dân thôn Kho Vàng ổn định cuộc sống và sản xuất, phục vụ ngày bầu cử tới đây thuận lợi, an toàn.
