Lấp “lỗ hổng” cách ly – vấn đề cấp bách

Liên tiếp xảy ra những trường hợp lây nhiễm chéo trong khu cách ly, lây nhiễm từ người cách ly ra cộng đồng, sự lỏng lẻo trong việc giám sát sau cách ly khiến những ngày qua, dịch đã lây lan tại nhiều địa phương trên cả nước. Bài học đắt giá này cho thấy, nếu muốn kiểm soát dịch hiệu quả, phải lấp “lỗ hổng” cách ly càng sớm càng tốt.

Bài học đắt giá cho các địa phương

Vào 18h ngày 2-5, Bộ Y tế công bố 6 ca mắc Covid-19 đều là nhân viên quán bar – karaoke Sunny ở thành phố Phúc Yên, tỉnh Vĩnh Phúc. Những người này là trường hợp F1 của chuyên gia Trung Quốc (trong đoàn 5 chuyên gia nhập cảnh, được cách ly từ ngày 9 đến 23-4 tại tỉnh Yên Bái).

Trước đó, vào tối 1-5, đồn biên phòng cửa khẩu Hữu Nghị nhận được thông tin chuyên gia Trung Quốc nói trên có kết quả xét nghiệm dương tính với SARS-CoV-2 khi trở về nước. Đến ngày 2-5, Ủy ban Y tế khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây đã chính thức công bố thêm 3 ca bệnh mới trong đoàn chuyên gia Trung Quốc từ Việt Nam nhập cảnh vào Quảng Tây. Như vậy, tính đến ngày 2-5, đã có 4/5 người trong đoàn chuyên gia Trung Quốc từng được cách ly tại tỉnh Yên Bái mắc Covid-19.

Như Báo Hànộimới đã đưa tin, trong thời gian nhập cảnh tại Việt Nam, từ ngày 9-4 đến 23-4, đoàn 5 chuyên gia Trung Quốc được cách ly tập trung tại khách sạn Như Nguyệt 2 (tại thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái). Ngày 23-4, nhóm chuyên gia được kết thúc cách ly theo quy định sau khi có xét nghiệm 3 lần âm tính.

Tuy nhiên, trong thời gian đó, khách sạn Như Nguyệt 2 cũng tiếp nhận cách ly cho đoàn chuyên gia quốc tịch Ấn Độ từ ngày 18-4. Từ ngày 18-4 đến 23-4, tại khách sạn này cũng ghi nhận 4 chuyên gia Ấn Độ mắc Covid-19. Đến ngày 27-4 tiếp tục ghi nhận thêm 1 trường hợp mắc Covid-19 là nhân viên phục vụ tại khách sạn. Kết quả giải trình tự gen của 5 trường hợp này (gồm 4 chuyên gia Ấn Độ và 1 nhân viên lễ tân) cho thấy, họ đều mắc biến chủng B.1.617.2 được ghi nhận tại Ấn Độ.

Liên quan đến sự việc này, PGS.TS Trần Đắc Phu, Cố vấn cao cấp Trung tâm Đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng Việt Nam nhận định, nhiều khả năng những chuyên gia Trung Quốc cũng bị lây bệnh trong khu cách ly ở khách sạn Như Nguyệt 2. Để phòng lây nhiễm chéo, Bộ Y tế đã có những hướng dẫn vô cùng chặt chẽ trong các khu cách ly tập trung.

“Việc quản lý, tổ chức cách ly ở khách sạn này có vấn đề, chưa áp dụng đúng với các quy định của Bộ Y tế”, PGS.TS Trần Đắc Phu cho hay.

Trước đó, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cùng đoàn chuyên gia của Bộ Y tế đã có buổi làm việc và kiểm tra công tác phòng dịch tại tỉnh Yên Bái. Sau khi kiểm tra một khu cách ly tập trung của tỉnh, các chuyên gia của Bộ Y tế đã chỉ ra những lỗ hổng, thiết sót cần khẩn trương khắc phục, đó là tại đây chưa phân định, sắp xếp rõ ràng các nhóm nguy cơ trong khu cách ly; chưa phân rõ khu cách ly người nhập cảnh và khu điều hành…

Từ thực tế này, Thứ trưởng Trần Văn Thuấn cảnh báo, những tồn tại nêu trên tại khu cách ly cho thấy nguy cơ có sự lây nhiễm chéo. Việc để xảy ra ca bệnh trong khu cách ly của tỉnh Yên Bái cũng là bài học đắt giá cho các địa phương khác.

Có nên kéo dài thời gian cách ly?

Theo bà Lê Thị Hồng Vân, Giám đốc Sở Y tế tỉnh Yên Bái, quy trình quản lý chuyên gia sau khi hết cách ly tập trung rất chặt chẽ. Cụ thể, sau khi chuyên gia hoàn thành cách ly tập trung 14 ngày và có kết quả xét nghiệm âm tính sẽ được chuyển đến cơ quan, xí nghiệp – nơi chuyên gia làm việc bằng xe riêng. Sau đó, ngành Y tế có bàn giao với chính quyền địa phương để tiếp tục giám sát sức khỏe trong 14 ngày.

Khi về nơi làm việc, các chuyên gia này mặc dù không phải cách ly nhưng chuyển sang giai đoạn theo dõi sức khỏe trong 14 ngày tiếp theo, hạn chế việc tiếp xúc. Kết thúc 14 ngày này, chuyên gia sẽ được lấy mẫu xét nghiệm lần nữa và sẽ kết thúc quá trình cách ly.

Quy trình chặt chẽ là vậy nhưng các đơn vị có liên quan đã không thực hiện trách nhiệm đưa đón, quản lý các chuyên gia Trung Quốc nói trên theo quy định. Từ ngày 23-4 đến 25-4, những chuyên gia này đã tự ý di chuyển đi đến nhiều nơi, tiếp xúc với nhiều người như tại thị xã Sa Pa (tỉnh Lào Cai); huyện Bình Xuyên (tỉnh Vĩnh Phúc); thành phố Phúc Yên (tỉnh Vĩnh Phúc); huyện Phong Thổ, huyện Than Uyên (tỉnh Lai Châu); huyện Văn Chấn (tỉnh Yên Bái)…

Hay như trường hợp ca bệnh 2.899 (nam, 28 tuổi; có địa chỉ tại xã Đạo Lý, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam), từ Nhật Bản về Việt Nam ngày 7-4, đã hoàn thành 14 ngày cách ly tập trung vào ngày 21-4 tại Đà Nẵng với ba lần xét nghiệm âm tính.

Tuy nhiên, người đàn ông này khi rời khỏi khu cách ly đã đi xe khách từ Đà Nẵng về Hà Nội, sau đó còn đi uống bia, đi cắt tóc, đi ăn liên hoan… và gặp gỡ nhiều người. Trong khi chỉ ba ngày sau rời khu cách ly, bệnh nhân này có triệu chứng ho, sốt… Kết quả xét nghiệm sau đó, người đàn ông này đã nhiễm vi rút SARS-CoV-2.

Lổ hổng quản lý người sau cách ly đã dẫn đến hậu quả, tính đến sáng 3-5, có hơn 20 ca mắc Covid-19 trong cộng đồng và đã truy vết được hàng nghìn trường hợp F1, F2. Và một điều chắc chắn rằng, số các trường hợp mắc bệnh và trường hợp F1, F2 chưa dừng lại ở đây.

Ngoài vấn đề quản lý khu cách ly tập trung của cơ quan chức năng, PGS.TS Trần Đắc Phu cho rằng, ý thức tuân thủ pháp luật của công dân, chuyên gia nhập cảnh vào Việt Nam là vô cùng quan trọng. Theo quy định, sau khi cách ly tập trung 14 ngày, công dân Việt Nam và chuyên gia người nước ngoài đều được yêu cầu bắt buộc theo dõi sức khỏe 14 ngày, thực hiện “5K”, đặc biệt áp dụng các biện pháp phòng bệnh cá nhân như: Đeo khẩu trang, hạn chế tiếp xúc với người khác nếu không cần thiết; khai báo y tế đầy đủ (không bắt buộc cách ly tại nhà 14 ngày).

“Nếu người từ khu cách ly về tuân thủ các quy định như đeo khẩu trang, hạn chế tiếp xúc với người khác khi không cần thiết, khai báo y tế đầy đủ thì sẽ không có những vụ việc như vừa rồi xảy ra, không để bệnh lây lan sang các tỉnh… Việc đi uống bia rượu, hát karaoke, không đeo khẩu trang… chính là vi phạm vào quy định áp dụng biện pháp phòng bệnh cá nhân sau 14 ngày cách ly tập trung”, PGS.TS Trần Đắc Phu nhấn mạnh.

Trước sự việc trên, nhiều ý kiến cho rằng, nên chăng tăng thời gian cách ly tập trung thay vì 14 ngày như hiện nay để tránh dịch lây lan ra cộng đồng? Về vấn đề này, PGS.TS Trần Đắc Phu khẳng định, việc kéo dài cách ly thêm là không cần thiết. Quy định Việt Nam đang áp dụng là hoàn toàn phù hợp. Hiện nay, các nước trên thế giới cũng chỉ quy định cách ly tập trung đối với người nhập cảnh tối đa là 14 ngày. Vấn đề đặt ra ở đây nằm ở khâu tổ chức, giám sát và ý thức cá nhân của người cách ly.

Từ bài học ở Yên Bái và Hà Nam, bà Trần Thị Nhị Hà, Giám đốc Sở Y tế Hà Nội đề nghị, các khách sạn thực hiện việc cách ly người nhập cảnh trên địa bàn Thủ đô phải làm tốt, giám sát chặt chẽ từng bước trong các khâu, quy trình cách ly người nhập cảnh. Đặc biệt, khu cách ly cần giám sát việc tuân thủ quy định của người cách ly bằng camera để ngăn việc giao lưu, gặp gỡ trong khu cách ly.

Ngoài ra, các trường hợp ở tỉnh khác hết thời hạn cách ly tập trung 14 ngày, đến cư trú ở khách sạn trên địa bàn Hà Nội cần được chính quyền địa phương theo dõi chặt chẽ, giám sát sức khỏe hằng ngày.