Nhiều chuyên gia cho rằng, tăng trưởng kinh tế thế giới có dấu hiệu khởi sắc nhưng “sắc màu sáng” không đồng đều trong bức tranh chung.
Khác với thời kỳ hậu khủng hoảng tài chính năm 2008, sự phục hồi của kinh tế thế giới lần này lại không đồng đều, một phần là vì dự khác biệt trong tiến trình tiêm vaccine ngừa COVID-19 và những hỗ trợ tài chính giữa các nước. Sự chênh lệch trong hồi phục kinh tế giữa các nước có thể là yếu tố cản trở kinh tế thế giới nói chung sớm đạt được các mức như thời kỳ trước đại dịch COVID-19.
Chuyên gia kinh tế trưởng của ngân hàng JPMorgan Chase & Co. Bruce Kasman nhấn mạnh ông chưa từng thấy một sự chênh lệch nào lớn đến vậy trong 20-25 năm qua giữa Mỹ, cũng như các nước phát triển khác và các thị trường mới nổi.
Tổng Giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) Kristalina Georgieva hồi tuần trước nhận định dù triển vọng nhìn chung đã cải thiện, nhưng giữa các nước đang có sự chênh lệch đáng báo động. Bà nhấn mạnh không phải ai, không phải nơi nào cũng được tiếp cận vaccine, quá nhiều người vẫn đang bị mất việc làm và rơi vào nghèo đói, quá nhiều quốc gia đang rơi lại phía sau.
Kết quả là có thể phải mất nhiều năm để các nước còn lại trên thế giới phục hồi hoàn toàn từ đại dịch cùng với Mỹ và Trung Quốc. Theo IMF, Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) toàn cầu năm 2024 sẽ thấp hơn 3% so với mức được dự đoán trước khi đại dịch bùng phát, trong đó các nước phụ thuộc nhiều vào du lịch và dịch vụ sẽ thiệt hại nhiều nhất.
Sự chênh lệch nói trên được thể hiện trong những ước tính của Bloomberg Economics. Theo đó, dù kinh tế thế giới được ước tính đã tăng trưởng khoảng 1,3% trong quý I năm nay so với quý trước đó, nhưng trong khi Mỹ đang phục hồi thì Pháp, Đức, Italy, Vương quốc Anh và Nhật Bản đều tăng trưởng âm. Tại các thị trường mới nổi, Brazil, Nga và Ấn Độ đều bị Trung Quốc bỏ xa.
Báo cáo theo dõi tiến độ tiêm vaccine ngừa COVID-19 của Bloomberg’s cho thấy trong khi Mỹ đã cung cấp số liều vaccine tương đương gần 25% dân số, thì tỷ lệ này của Liên minh châu Âu (EU) còn chưa đến 10%, của Mexico, Nga và Brazil là dưới 6% và của Nhật Bản còn ít hơn 1%.
Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) cho biết, kinh tế thế giới sẽ phục hồi với mức tăng trưởng 5,6% trong năm nay và đạt 4,0% vào năm tới. Dự báo này lạc quan hơn so với dự báo hồi tháng 12 năm ngoái, tăng trưởng toàn cầu chỉ đạt 4,2% trong năm nay và 3,7% trong năm tới.
Một số dự báo gần đây cho rằng, GDP toàn cầu sẽ quay trở lại mức trước đại dịch vào giữa năm nay, nhưng sẽ có sự khác biệt lớn giữa các quốc gia. Mỹ sẽ chứng kiến sự phục hồi nhanh nhất sau khi quốc gia này đưa ra gói kích thích kinh tế lịch sử, lên tới 1.900 tỷ USD. Theo OECD, kinh tế Mỹ sẽ tăng trưởng 6,5% vào năm 2021 – cao gấp đôi so với mức dự báo của 3 tháng trước đó, chỉ khoảng 3,2% và đến năm 2022, tăng trưởng kinh tế Mỹ đạt 4,0%. Nguyên nhân là do trong gói hỗ trợ này có một phần dành cho cắt giảm thuế, tăng chi tiêu… đây được xem là trọng tâm trong kế hoạch phục hồi kinh tế của Tổng thống Mỹ Joe Biden.
Tại châu Á, hai nền kinh tế lớn nhất là Trung Quốc và Ấn Độ – dự báo sẽ vượt qua mức trước khủng hoảng, cùng với Mỹ bắt đầu tăng tốc từ quý II. Hàn Quốc – kinh tế từ mức tăng trưởng -1% năm 2020 sẽ cán mốc 3% trong năm nay.
Bên cạnh các quốc gia kinh tế phục hồi ngoạn mục, vẫn còn một số nước chưa thể thoát khỏi bóng ma dịch bệnh và suy thoái. Bốn nền kinh tế lớn nhất của khu vực đồng euro là Pháp và Italy dự báo tăng trưởng kinh tế năm 2021 giảm nhẹ, trong khi kinh tế Đức và Tây Ban Nha có triển vọng phục hồi cao hơn. Mặc dù chiến dịch tiêm chủng vaccine ở châu Âu bị chỉ trích là chậm chạp, một số nơi, dịch bệnh tiếp tục đợt bùng phát mới, nhưng tăng trưởng của các quốc gia khu vực đồng euro nói chung vẫn đạt 3,9% trong năm nay.
IMF cảnh báo, đại dịch COVID-19 sẽ nới rộng khoảng cách giàu nghèo ở các nước châu Âu nếu các nhà hoạch định chính sách không có các biện pháp đủ mạnh nhằm chấm dứt cuộc khủng hoảng sức khỏe toàn cầu, đồng thời hỗ trợ các nền kinh tế cho đến khi đại dịch kết thúc.
