Sau 3 năm triển khai nhưng gặp nhiều vướng mắc và tạm dừng cho đến nay, dự án khai thác mỏ sắt lớn nhất Đông Nam Á – Mỏ sắt Thạch Khê (huyện Thạch Hà, Hà Tĩnh) sắp phải đóng cửa.
Mỏ sắt Thạch Khê ở Hà Tĩnh được đánh giá có trữ lượng lớn nhất Đông Nam Á. Mỏ sắt này nằm trên địa bàn 6 xã ven biển gồm: Thạch Khê, Thạch Bàn, Thạch Đỉnh, Thạch Hải, Thạch Trị và Thạch Lạc của huyện Thạch Hà (Hà Tĩnh), với tổng diện tích đất sử dụng của dự án là 4.821ha.
Dự án do Công ty cổ phần Sắt Thạch Khê (TIC) làm chủ đầu tư được triển khai từ năm 2008 với tổng số vốn đầu tư khoảng 14.500 tỷ đồng, vòng đời khai thác hơn 50 năm. Dự án được kỳ vọng sẽ giúp giải quyết việc làm cho hàng nghìn lao động địa phương, đáp ứng được nhu cầu tinh quặng sắt chất lượng cao và giá rẻ cho ngành luyện kim trong nước.
Việc khai thác dự án cũng ảnh hưởng đến cuộc sống của hơn 5.000 hộ dân, sẽ phải di dời khoảng 4.000 hộ dân. Tính đến nay, tổng diện tích đã GPMB là 830ha và thực hiện di dời 113 hộ dân.
Trong giai đoạn 2008 – 2011, dự án đã bóc đất tầng phủ được khoảng 12,7 triệu m3, độ sâu -34m so với mực nước biển, thu hồi 3.000 tấn quặng.
Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, dự án gặp nhiều vướng mắc về huy động và góp vốn, dẫn đến chậm tiến độ giải phóng mặt bằng, thiếu tiền thanh toán cho nhà thầu tư vấn lập thiết kế kỹ thuật và xây dựng khu tái định cư.
Vì vậy, đến tháng 11/2011, Chính phủ phải cho tạm dừng dự án để thẩm định lại thiết kế kỹ thuật và tái cơ cấu cổ đông. Từ cuối năm 2016, UBND tỉnh Hà Tĩnh có báo cáo gửi Trung ương đề xuất tạm dừng dự án vì gây ra nhiều hệ lụy.
Trong báo cáo, tỉnh Hà Tĩnh cho rằng dự án có công nghệ, kỹ thuật khai thác chưa phù hợp với đặc thù địa chất mỏ nên tiềm ẩn nhiều nguy cơ tác động lớn đến môi trường. Phương thức vận chuyển quặng khó khả thi, hiệu quả thấp, ảnh hưởng lớn đến hệ thống hạ tầng giao thông trên địa bàn; thị trường tiêu thụ quặng sắt chưa chắc chắn.
Ngoài ra, dự án có nguy cơ gây ra sự suy giảm, thậm chí cạn kiệt nước ngầm, gây xâm nhập mặn, hoang mạc hóa, sạt lở đất ở phạm vi rộng (kể cả TP Hà Tĩnh khoảng cách đến mỏ sắt chưa đến 6km).
Ngày 24/3/2021, tỉnh Hà Tĩnh tiếp tục có văn bản gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư về góp ý dự thảo xây dựng phương án cụ thể xử lý Dự án mỏ sắt Thạch Khê, đồng thời tiếp tục đề nghị cho dừng dự án.
Theo đó, Hà Tĩnh cam kết khi dừng dự án sẽ thực hiện các nội dung Trung ương giao. Tỉnh sẽ thu hồi diện tích 980 ha để điều chỉnh quy hoạch phục vụ phát triển dịch vụ du lịch, đẩy mạnh thu hút đầu tư, góp phần phát triển kinh tế, xã hội bền vững.
Trao đổi với phóng viên báo Kinh tế & Đô thị, Chánh văn phòng UBND tỉnh Hà Tĩnh Lê Minh Đạo cho biết: Mỏ sắt Thạch Khê hiện đã dừng hoạt động vì dự án có nhiều tác động đến sự phát triển kinh tế – xã hội, môi trường… Hiện nay, tỉnh Hà Tĩnh cũng đang đề xuất các bộ ban ngành cho dừng hoạt động hẳn để tập trung vào phát triển kinh tế – xã hội.
