Bài 1: Thất thoát hàng chục tỷ đồng thuế tài nguyên và phí bảo vệ môi trường
Quảng Nam có khoảng trên dưới 50 thủy điện vừa và nhỏ, đã và đang được xây dựng; trong đó nhiều công trình đã đưa vào hoạt động. Chỉ qua thanh tra việc chấp hành các quy định của Nhà nước về thuế tài nguyên (thuế TN), phí bảo vệ môi trường (phí BVMT) tại 3 công trình thủy điện tận thu các loại khoáng sản phục vụ xây dựng; đã phát hiện nhiều “lỗ hỗng” gây thất thoát thuế, phí tài nguyên hàng chục tỷ đồng.
Tại công trình Thủy điện Đăk Mi 4 (huyện Phước Sơn), theo báo cáo của các đơn vị khai thác và Ban Quản lý (BQL) Dự án (DA) Thủy điện Đăk Mi 4, xác định việc xin phép khai thác đá tại các mỏ đá để phục vụ xây dựng công trình đã được UBND tỉnh Quảng Nam cho phép. Tuy nhiên, với khối lượng đá đào ra tại các hố móng quá nhiều, đủ tận dụng và sử dụng vào xây dựng công trình, nên không thực hiện khai thác đá tại các mỏ đá đã xin phép; nhưng việc khai thác đá tận dụng tại công trình chưa lập hồ sơ thủ tục theo quy định để xin UBND tỉnh cho phép sử dụng vào công trình.
Trên cơ sở hồ sơ định mức xây dựng đơn giá trong thanh, quyết toán các đợt của các hạng mục công trình, Đoàn thanh tra đã xác định khối lượng đá thành phẩm thực tế đã sử dụng là 1.490.426m3, quy về đá hộc là 1.719.821m3.
Từ số liệu cung cấp của Cục Thuế tỉnh Quảng Nam, kết quả đối chiếu chứng từ liên quan đến kê khai nộp thuế TN, phí BVMT của một số đơn vị… đã xác định nhiều doanh nghiệp tận dụng đá, chế biến đá bán nhưng kê khai nộp thuế, phí chưa đầy đủ; cụ thể:
Cty TNHH MTV Bình Long có tổng khối lượng đá chế biến và cung cấp cho các đơn vị là 846.887m3 (quy ra đá hộc 996.962m3). Trong đó: Đã kê khai 679.527m3 đá hộc để nộp thuế TN, phí BVMT; chưa kê khai 317.434m3 đá hộc, số tiền thuế TN, phí BVMT còn phải nộp là 1,15 tỷ đồng.
Tương tự, Cty CP Đầu tư xây dựng và Phát triển vật liệu IDICO chưa kê khai 153.975m3 đá hộc, số tiền thuế TN, phí BVMT phải nộp là 315,1 triệu đồng.
Cty CP Cơ giới và Xây lắp số 9 có khối lượng đá còn lại 42.101m3 chưa kê khai nộp thuế TN và phí BVMT với số tiền 167,8 triệu đồng.
Cty CP LICOGI 12 chưa kê khai nộp thuế, phí đối với khối lượng đá đã tận dụng 4.857m3; tương ứng số tiền thuế TN, phí BVMT phải nộp là 14,5 triệu đồng…
Tại công trình Thủy điện Sông Tranh 2 (Bắc Trà My), đối với khối lượng đá khai thác, Chi nhánh Miền Trung Tổng Cty Xây dựng Thủy lợi 4 – CTCP chưa kê khai 113.701m3 đá hộc (khai thác bổ sung) với tổng số tiền thuế, phí phải nộp là 864 triệu đồng.
Đối với khối lượng đá tận dụng là 404.653m3, các đơn vị chưa kê khai nộp thuế, phí gồm: Chi nhánh Miền Trung Tổng Cty Xây dựng Thủy lợi 4 – CTCP phải nộp thuế TN và phí BVMT là 1,15 tỷ đồng, Tổng Cty Xây dựng Lũng Lô phải nộp 94,8 triệu đồng, Cty Cổ phần Cavico Xây dựng cầu hầm phải nộp là 121 triệu đồng; Tổng Cty Xây dựng và Phát triển hạ tầng (LICOGI) phải nộp thuế TN và phí BVMT là 164 triệu đồng…
Tại công trình Thủy điện Sông Bung 4 (huyện Nam Giang), đối với đá tận dụng, Cty TNHH MTV Xây dựng 470 có thuế TN và phí BVMT phải nộp là 280 triệu đồng, Cty CP Đầu tư và Xây lắp số 5 phải nộp là 108 triệu đồng; Cty CP Việt Ren phải nộp là 147,6 triệu đồng…
Nhiều nhất là Cty SINOHDRO CORPORATION Ltd, có tổng khối lượng đá thành phẩm sử dụng thi công hạng mục công trình 1.444.370m3, quy ra đá hộc 1.707.759m3, trong đó mua đá của Cty Cổ phần Sông Đà 5 là 853.835m3, đá tận dụng là 853.923m3; tương ứng với khoản thuế TN và phí BVMT phải nộp là 4,29 tỷ đồng.
DA công trình thủy điện sông Bung 2 (huyện Nam Giang) đã được Kiểm toán Nhà nước kiểm toán về hoạt động xây dựng và việc quản lý, sử dụng vốn đầu tư. Trong đó có xác định việc kê khai nộp thuế, phí liên quan đến khai thác, sử dụng đá tại DA và Kiểm toán Nhà nước kiến nghị chủ đầu tư yêu cầu các nhà thầu kê khai nộp bổ sung số tiền là 13,4 tỷ đồng. Trong đó: Thuế TN là 7,8 tỷ đồng, phí BVMT là 1,86 tỷ đồng và tiền cấp quyền khai thác là 3,69 tỷ đồng.
Theo Thanh tra tỉnh Quảng Nam, việc chấp hành các quy định của Nhà nước về thuế TN, phí BVMT của các chủ đầu tư DA, các đơn vị khai thác và các đơn vị sử dụng vật liệu xây dựng thi công các gói thầu tại các công trình thủy điện chưa đầy đủ theo quy định pháp luật; nhất là việc kê khai nộp tiền thuế, phí cho Nhà nước như phần đã nêu trên.
Trong đó, công trình Thủy điện Đăk Mi 4 có các đơn vị kê khai nộp thuế, phí chưa đầy đủ với tổng số tiền 1,66 tỷ đồng, công trình Thủy điện Sông Tranh 2 chưa nộp thuế, phí với số tiền hơn 2,4 tỷ đồng; công trình Thủy điện Sông Bung 4, các đơn vị chưa thực hiện kê khai, nộp thuế TN và phí BVMT đối với đá tận dụng thi công các hạng mục công trình tổng số tiền hơn 5,5 tỷ đồng…
Thanh tra tỉnh kiến nghị thu hồi nộp ngân sách số tiền sai phạm hơn 4,1 tỷ đồng, trong đó, thuế TN là 2,88 tỷ đồng và phí BVMT 1,21 tỷ đồng từ các đơn vị do chưa kê khai nộp, bao gồm: Công trình Thủy điện Đăk Mi 4 là 1,66 tỷ đồng, công trình Thủy điện Sông Tranh 2 số tiền hơn 2,43 tỷ đồng.
Yêu cầu các đơn vị có sai phạm nêu trên nộp các khoản tiền sai phạm vào tài khoản tạm giữ của Thanh tra tỉnh trước ngày 31/12/2020.
Riêng đối với công trình Thủy điện Sông Bung 4, do thiếu sự hợp tác giũa đối tượng được thanh tra với Đoàn thanh tra nên việc tính toán và xác nhận số liệu sai phạm không được thực hiện đầy đủ; để xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật về thuế, Chánh Thanh tra tỉnh Quảng Nam kiến nghị Chủ tịch UBND tỉnh giao Cục Thuế tỉnh Quảng Nam rà soát, truy thu và xử phạt theo đúng quy định của pháp luật về thuế đối với các sai phạm tại công trình này.
Về xử lý về hành chính, kiến nghị Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam chỉ đạo các cơ quan chức năng tăng cường công tác kiểm tra giám sát việc khai thác, tận thu khoáng sản để phục vụ xây dựng các dự án, công trình trên địa bàn tỉnh.
Đối với Sở Tài nguyên và Môi trường Quảng Nam, UBND các huyện: Nam Giang, Phước Sơn và Bắc Trà My; tăng cường công tác kiểm tra giám sát việc khai thác, tận thu khoáng sản để phục vụ xây dựng các dự án, công trình trên địa bàn tỉnh.
Cục Thuế tỉnh Quảng Nam tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện nghĩa vụ thuế với ngân sách nhà nước của các đơn vị khai thác, tận thu khoáng sản để phục vụ xây dựng các dự án, công trình trên địa bàn tỉnh, tránh để tình trạng thất thoát nguồn thu ngân sách Nhà nước tại các đơn vị như đã nêu trên.
Bài II: Cục Thuế Quảng Nam “né” trách nhiệm rà soát, xử lý thất thoát về thuế, phí môi trường
