Chủng đột biến của virus SARS-CoV-2 được phát hiện ở Anh và Nam Phi, sau đó lan sang nhiều nước. Chúng có khả năng lây nhiễm cao hơn chủng virus corona thông thường.
Chủng đột biến mới của virus SARS-CoV-2, được đặt tên là B.1.1.7, là nguyên nhân gây bùng phát dịch gần đây ở miền Đông Nam nước Anh.
Chính phủ nước này phải thắt chặt các biện pháp phong tỏa trong khu vực để ngăn chặn đại dịch lây lan.
Dù chưa phân tích chi tiết, các chuyên gia tin rằng chủng đột biến này dễ lây nhiễm hơn các chủng SARS-CoV-2 khác.
Chủng đột biến ở Anh có nguy hiểm hơn?
Theo tạp chí Science, chủng B.1.1.7 của SARS-CoV-2 có 23 đột biến, 8 trong số đó nằm trong protein đột biến mà virus sử dụng để liên kết và xâm nhập vào tế bào cơ thể người.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), chủng đột biến này được phát hiện lần đầu tiên vào ngày 21/9 ở hạt Kent, Vương quốc Anh, sau đó phát tán và lây lan vào tháng 11.
Kể từ đó, B.1.1.7 trở thành biến thể phổ biến nhất ở Anh, chiếm hơn 50% ca bệnh Covid-19 mới được chẩn đoán từ tháng 10 đến ngày 13/12 ở Anh, theo WHO.
Ngoài Anh, Nhật Bản và Pháp hiện cũng ghi nhận các ca mắc Covid-19 là chủng đột biến B.1.1.7.
Một số nhà khoa học hiện nay tin rằng B.1.1.7 có thể xuất hiện ở một người bị suy giảm miễn dịch, theo tạp chí Science.
Không giống như bệnh cúm, virus SARS-CoV-2 có thể tự hoàn thiện hơn khi nhân rộng.
Các nghiên cứu chỉ ra rằng những người có hệ thống miễn dịch suy yếu – chẳng hạn vì họ đang dùng thuốc ức chế miễn dịch hoặc đang được điều trị bằng hóa trị – có thể có virus trong cơ thể nhiều tháng. Điều này tạo điều kiện cho virus có cơ hội đột biến, giúp nó nhân rộng hoặc không bị hệ miễn dịch tiêu diệt.
Các chuyên gia cho rằng biến thể mới có khả năng lây nhiễm cao hơn từ 50% đến 74% so với các chủng SARS-CoV-2 khác, theo nghiên cứu của Trung tâm Mô hình Toán học và Các bệnh truyền nhiễm (CMMID).
Dựa trên ước tính của mô hình này, biến thể mới có thể gây ra 90% trường hợp Covid-19 mới ở London và miền Đông Nam nước Anh tính tới giữa tháng 1/2021.
Hiện chưa có thông tin cho thấy biến thể B.1.1.7 nguy hiểm hơn và dễ gây tử vong hơn các chủng khác.
Tuy nhiên, nó dễ lây lan hơn đồng nghĩa với việc nhiều người sẽ phải nhập viện hơn. Khi các bệnh viện trở nên quá tải, những bệnh nhân bệnh nặng nhất sẽ không được chăm sóc chu đáo, khiến tỷ lệ tử vong cao hơn so với dự kiến.
Nghiên cứu của CMMID phát hiện ra rằng biến thể mới là nguyên nhân gây ra tình trạng số ca nhập viện tăng cao ở miền Đông Nam nước Anh.
Một nghiên cứu khác sử dụng một mô hình toán học để đánh giá liệu sự bùng phát nhanh chóng của chủng B.1.1.7 ở London là do khả năng lây lan cao hay do nó nguy hiểm hơn. Kết quả cho thấy là do khả năng lây lan cao hơn các chủng khác.
Chủng đột biến SARS-CoV-2 ở Nam Phi
Ngoài chủng đột biến B.1.1.7, các nhà khoa học Nam Phi cũng phát hiện một biến thể virus SARS-CoV-2 khác ở nước này, được gọi là 501.V2.
Biến thể này dường như tập trung ở các khu vực phía nam và đông nam của Nam Phi, xuất hiện ở hầu hết ca bệnh tại đây kể từ tháng 10, theo Reuters.
Biến thể 501.V2 lần đầu tiên được xác định ở Vịnh Nelson Mandela, dọc theo bờ biển phía đông của Nam Phi. Nó lây lan nhanh chóng đến các quận khác lân cận.
Các nhà khoa học cho biết biến thể này khác với những biến thể khác xuất hiện trước đó ở Nam Phi vì có nhiều đột biến trong protein hình gai mà virus sử dụng để xâm nhập vào tế bào cơ thể người.
Biến thể này có khả năng khiến nồng độ virus SARS-CoV-2 trong cơ thể bệnh nhân cao hơn, làm tăng khả năng lây lan.
Theo cơ quan y tế Nam Phi, 80-90% ca bệnh mới ở nước này mang gen đột biến.
WHO cho biết chủng virus 501.V2 có chung biến đổi về protein với chủng B.1.1.7, khiến chúng dễ lây lan hơn. Nhưng đây là hai chủng khác nhau. Phân tích trình tự gen cho thấy đây là hai biến thể có nguồn gốc riêng biệt.
Vaccine có ngăn chặn được chủng đột biến mới?
Hầu hết chuyên gia cho rằng vaccine mới được phát triển vẫn có thể chống lại được biến thể B.1.1.7.
Khi vaccine kích thích hệ miễn dịch, cơ thể người dựng lên kho vũ khí tế bào để liên kết với nhiều bộ phận khác nhau của virus. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ, các điểm đột biến của chủng virus mới có thể sẽ không đủ làm vô hiệu quá hiệu quả của vaccine.
Ugur Sahin – Giám đốc điều hành công ty công nghệ sinh học Đức BioNTech – cho rằng 99% protein trên biến thể mới giống hệt với chủng mà vaccine của công ty này cùng Pfizer sản xuất nhắm đến. Vì vậy, vaccine Pfizer-BioNtech, và cả loại vaccine của Moderna, khả năng cao vẫn sẽ có hiệu quả.
Có thể theo thời gian, một số biến thể khác của SARS-CoV-2 sẽ xuất hiện và có khả năng kháng vaccine, tương tự như virus cúm biến đổi hàng năm.
Tuy nhiên, vaccine Covid-19 mới cũng có thể được điều chỉnh trong 6 tuần để thích ứng với các chủng đột biến mới của SARS-CoV-2, ông Sahin nói với Financial Times.
Do biến thể mới vẫn lây lan theo cách giống như dạng virus SARS-CoV-2 thông thường, mọi người vẫn cần duy trì các biện pháp ngăn chặn virus như hiện nay.
Các biện pháp này bao gồm rửa tay, tăng cường sức đề kháng, đeo khẩu trang và giữ môi trường sống thoáng đãng.
Tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp này và tránh tụ tập đông người không cần thiết sẽ giúp ngăn chặn sự lây lan của Covid-19, theo Live Science.
