Hàng loạt căn nhà nứt toác chênh vênh bên lòng hồ Thuỷ điện Bản Ang do sạt lở khiến người dân sống ở đây bất an. Thế nhưng, phía chủ đầu tư là Công ty CP thủy điện Nậm Mô – Nậm Nơn lại không nhận trách nhiệm khi chỉ đồng ý “hỗ trợ” vẻn vẹn 600 triệu đồng để di dời khiến người dân bức xúc.
Vẫn luôn sống trong sợ hãi
Sau đợt mưa lũ nhấn chìm các hộ dân ở khu vực lòng hồ thuỷ điện Bản Ang vào năm 2018, sáu hộ dân ở bản Khe Kiền, xã Lưu Kiền, huyện Tương Dương liên tục có đơn đề nghị chính quyền hỗ trợ kinh phí để di dời nhà cửa, tài sản khác trên đất. Hai năm qua, những kiến nghị của họ vẫn chưa được hồi đáp trong khi mùa mưa bão năm nay đã đến.
Bà Lô Thị Oanh, một trong 6 hộ dân nằm trong diện cần di dời cho biết, gia đình bà đã ở đây từ năm 1988 và chịu bao nhiêu trận lũ lụt, có khi nước đến mái nhà nhưng nước rút thì đâu lại vào đấy, cuộc sống vẫn tiếp diễn. “Từ ngày có thuỷ điện Bản Ang nhà tôi bị nứt khắp nơi nên không dám ở, phải đi thuê nhà nơi khác với hy vọng chờ được đền bù di dời. Tuy nhiên, đến nay sau nhiều lần hết cơ quan này đến cơ quan khác đến kiểm tra nhưng nguyện vọng của người dân vẫn chưa được đáp ứng”- bà Oanh bức xúc cho biết.
Cũng theo bà Oanh, nhà cửa của người dân tại đây bị nứt nẻ, sụt lún được xác định do nhà máy thủy điện gây ra. “Cơ quan chức năng huyện này cũng xác nhận các hộ dân không thể tiếp tục sống tại nơi này và cho biết Nhà máy thủy điện Bản Ang phải đền bù để di dời đến nơi ở mới”- bà Oanh nói thêm. Thế nhưng, đã gần 2 năm trôi qua nguyện vọng của bà Oanh cũng như các hộ dân khác vẫn chưa được đáp ứng trong khi mùa mưa bão đã đến và tính mạng, tài sản của họ lại đang bị đe doạ.
Nhà ông Lữ Duy Hải nằm trong số những hộ bị ảnh hưởng nặng nhất. Mấy tháng trước, UBND huyện Tương Dương kiểm tra phát hiện nền nhà ông Hải bị rạn nứt, sụt lún, tường xây bị nứt theo từng vết, móng kè đá hộc có biểu hiện dịch chuyển do sụt lún phía ta-luy âm bên trong lòng hồ thủy điện; Cọc rào bằng bê tông cốt thép giăng lưới B40 khoảng 55dm đã sập xuống bên mép nước lòng hồ và một số công trình phụ khác đã bị trôi, nguy cơ bị ảnh hưởng tới nhà cửa, tài sản và tính mạng rất cao.
Tương tự, nhà ông Mạc Thành Long cũng được xác định kết cấu nhà phía bên ta – luy âm lòng sông có biểu hiện nứt nẻ, sụt lún. Hay nhà ông Nguyễn Văn Hồng cũng nằm trên cốt ngập của lòng hồ Thủy điện Bản Ang nhưng giữa nhà ở và lòng hồ khoảng cách quá gần và có nguy cơ sạt lở, sụt lún rất cao; nhà vệ sinh và nhà bếp xây có biểu hiện nứt tường và nứt móng xây bằng đá hộc phía ta luy âm của bờ sông. Hàng loạt hộ dân khác như hộ ông Vi Quang Vũ và Mạc Văn Thiết cũng cùng chung cảnh ngộ.
Thủy điện không nhận trách nhiệm?
Về thực trạng 6 hộ dân sống thấp thỏm trong hồ thuỷ điện Bản Ang, một lãnh đạo UBND huyện Tương Dương, cho biết vào tháng 8/2019 các ngành chức năng cũng đã thành lập đoàn kiểm tra đánh giá mức độ ảnh hưởng của các hộ dân trong phạm vi lòng hồ thủy điện Bản Ang.
Trươc đó, ngày 07/11/2019, đoàn kiểm tra đã trực tiếp phối hợp với chủ đầu tư Nhà máy thủy điện Bản Ang là Công ty CP thủy điện Nậm Mô – Nậm Nơn, UBND xã Lưu Kiền, Ban quản lý bản Khe Kiền và các hộ dân bị ảnh hưởng tiến hành kiểm tra, đo đếm chi tiết tất cả các hạng mục như nhà cửa, vật kiến trúc, cây cối, hoa màu, đất đai, nền, móng nhà có nguy cơ sạt lở, sụt lún đối với 6 hộ gia đình nêu trên.
Sau khi kiểm tra xong, ngày 27/12/2019, UBND huyện Tương Dương có văn bản gửi UBND tỉnh Nghệ An và Công ty CP thủy điện Nậm Mô – Nậm Nơn đề nghị giải quyết các kiến nghị của 6 hộ dân trên. Văn bản nói trên cũng nêu rõ hiện trạng của 6 hộ gia đình bị ảnh hưởng, đồng thời chỉ ra phương án hỗ trợ là căn cứ vào hiện trạng về nhà cửa, vật kiến trúc, cây cối hoa màu thực tế của các hộ gia đình đang sử dụng và nằm trong khu vực đất ở, đất vườn liền kề đất ở nhưng đã bị sạt lở và một số hộ có nguy cơ sạt lở cao để được tổ chức kê khai, kiểm đếm và áp giá hỗ trợ.
Theo đó, tổng kinh phí bồi thường hỗ trợ cho 6 hộ dân là hơn 4,162 tỷ đồng. Trong đó, chi phí bồi thường và hỗ trợ trực tiếp là hơn 3,9 tỷ đồng, gồm giá trị bồi thường về nhà cửa, công trình phụ là 2,087 tỷ đồng; giá trị bồi thường vật kiến trúc là hơn 1,746 tỷ đồng; giá trị bồi thường về cây trồng là 16 triệu đồng; hỗ trợ di chuyển nhà ở trong xã là 18 triệu đồng; hỗ trợ thuê nhà 36 triệu đồng và giá hỗ trợ san nền là 180 triệu đồng.
Phản hồi về việc này, ngày 10/01/2020, ông Lê Ngọc Hoa – Phó chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An có văn bản yêu cầu Công ty CP thủy điện Nậm Mô – Nậm Nơn phối hợp làm việc với UBND huyện Tương Dương và các tổ chức, cá nhân có liên quan thống nhất phương án, kinh phí để di dời 6 hộ dân bản Khe Kiền ra khỏi vùng bị sạt lở và vùng có nguy cơ sạt lở cao, đảm bảo an toàn cho người và tài sản của nhân dân. Kết quả thực hiện phải báo cáo UBND tỉnh trước ngày 15/02/2020.
Lãnh đạo huyện Tương Dương cho biết, sau khi nhận được văn bản chỉ đạo trên huyện vẫn thống nhất tổng kinh phí hỗ trợ, bồi thường, tái định cư cho 6 hộ dân này vẫn là hơn 4,162 tỷ đồng. Ngoài ra, UBND huyện Tương Dương đề nghị Công ty CP thủy điện Nậm Mô – Nậm Nơn phải bố trí kinh phí chi trả cho 6 hộ dân để di dời ra khỏi vùng bị sạt lở để dân sớm ổn định cuộc sống.
Ngày 15/7/2020, UBND tỉnh Nghệ An có Công văn số 4570/UBND-CN về việc di dời 6 hộ dân bản Khe Kiền, xã Lưu Kiền, huyện Tương Dương gửi các Sở liên quan, UBND huyện Tương Dương và Công ty CP thủy điện Nậm Mô – Nậm Nơn. Theo đó, UBND tỉnh Nghệ An yêu cầu Công ty Công ty CP thủy điện Nậm Mô – Nậm Nơn phối hợp với UBND huyện Tương Dương thống nhất mức hỗ trợ cụ thể cho từng hộ dân, kế hoạch hỗ trợ và di dời các hộ dân nói trên đảm bảo an toàn trước mùa mưa lũ năm 2020.
Đến ngày 31/7/2020, Công ty CP Thủy điện Nậm Mô – Nậm Nơn, chủ đầu tư của Thủy điện Bản Ang có văn bản gửi UBND huyện Tương Dương. Trong đó, có nội dung: “…Mặc dù tình hình tài chính hiện nay của Công ty là hết khó khăn tuy nhiên, với tinh thần tương thân tương ái, Hội đồng quản trị Công ty thống nhất hỗ trợ mỗi hộ dân tại khu vực bản Khe Kiền, xã Lưu Kiền, huyện Tương Dương để di dời số tiền là 100 triệu đồng, tổng số tiền hỗ trợ cho 6 hộ dân là 600 tiệu đồng”.
Cũng cần phải nói thêm rằng, trong văn bản gửi chính quyền địa phương về việc hỗ trợ này, Thủy điện Bản Ang không hề có một dòng nào nhận trách nhiệm đã gây ra tình trạng nứt nẻ nhà cửa người dân. Phần lớn nội dung văn bản, thủy điện dành để kêu ca khó khăn trong hoạt động. Phía thủy điện cho rằng, gần đây doanh thu bán điện không đủ để bù đắp chi phí duy trì hoạt động, sản xuất. Nhất là các tháng vừa qua doanh thu từ phát điện không đủ để trả nợ ngân hàng…
Việc hỗ trợ được hiểu không phải đến từ trách nhiệm, mà thủy điện chấp nhận bỏ 600 triệu đồng chỉ vì “tinh thần tương thân, tương ái”.
Được biết, cho đến thời điểm hiện nay, số kinh phi đang còn thiếu khoảng 3,5 tỷ đồng vẫn chưa có nên công tác di dời, tái định cư cho 6 hộ dân nói trên vẫn chưa được thực hiện; các hộ dân này vẫn đang phải sống chênh vênh bên “miệng Hà Bá” khi mùa mưa lũ đã đến.
Liên quan đến nội dung trên, trước đó, ngày 27/4/2020 Báo TN&MT đã có bài “Chênh vênh bên “miệng hà bá” phản ánh từ 2 năm nay, có 6 hộ dân ở bản Khe Kiền, xã Lưu Kiền (huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An) liên tục có đơn kiến nghị đề nghị hỗ trợ kinh phí để di dời nhà cửa, vật kiến trúc và tài sản khác trên đất do đã bị sạt lở và có nguy cơ sạt lở cao sau đợt mưa lũ năm 2018 tại khu vực lòng hồ Thủy điện Bản Ang nhưng từ đó đến nay vẫn chưa được đáp ứng nguyện vọng khiến người dân hết sức bất an, lo lắng, bức xúc.
