Báo cáo của Ủy hội sông Mê Kông (MRC) công bố ngày 7/8 đề nghị các nước trong lưu vực giải quyết vấn đề dòng chảy ở mức thấp kỷ lục ở năm thứ 2 liên tiếp.
Báo cáo xem xét điều kiện thủy văn ở lưu vực hạ nguồn Mê Kông từ tháng 1 đến tháng 6/2020, xác định những nguyên nhân gây ra hiện tượng dòng chảy thấp và hạn hán như lượng mưa thấp bất thường do El Nino, dòng chảy sông vẫn ở mức thấp từ năm 2019 và các dòng nhánh đóng góp ít nước hơn.
Dòng chảy sông ở mức thấp khiến hồ Tonle Sap ở Campuchia rơi vào tình trạng đặc biệt khô hạn khi dòng chảy ngược ở mức thấp nhất tính từ năm 1997. Những năm trước, nước từ sông Mê Kông thường chảy ngược về Tonle Sap từ giữa tháng 5 đến giữa tháng 10. Tuy nhiên, dòng chảy sông Mê Kông lại tiếp tục về muộn trong năm nay.
Báo cáo sử dụng dữ liệu của MRC và các nguồn khác về giám sát mực nước, lượng mưa và thời tiết, nêu rõ việc vận hành các đập dòng chính ở thượng nguồn và các đập dòng nhánh ở hạ nguồn ảnh hưởng đến dòng chảy ở mức thấp như hiện nay. Tuy nhiên, Ban thư ký MRC không có được thông tin và dữ liệu chính thức để xác nhận những tác động tiềm tàng từ việc trữ nước ở lưu vực thượng nguồn.
TS. An Pich Hatda – CEO ban thư ký MRC cho hay: “Chúng tôi kêu gọi 6 quốc gia Mê Kông tăng cường chia sẻ dữ liệu và thông tin về hoạt động các con đập và cơ sở hạ tầng lưu trữ nước của họ một cách minh bạch và nhanh chóng với MRC. Giờ là lúc hành động vì lợi ích chung của cả lưu vực Mê Kông và các cộng đồng bị ảnh hưởng”.
Báo cáo cũng cho rằng lưu lượng nước thấp như hiện nay sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến Campuchia do thiệt hại từ ngành thủy sản và tưới tiêu. ĐBSCL của Việt Nam cũng sẽ giảm sản lượng lúa gạo, Lào và Thái Lan cũng sẽ chịu ảnh hưởng tương tự.
Đặc biệt, Báo cáo lưu ý sẽ xảy ra sự mất cân bằng sinh thái do những thay đổi đáng kể về thời gian và mức độ ngập nước ở hồ Tonle Sap cùng vùng ngập lũ xung quanh, làm mất vùng đẻ trứng và tác động đến sự phát triển của cá và các động thực vật thủy sinh khác. Giảm sản lượng đánh bắt cá đe dọa đến an ninh lương thực cho những cộng đồng dễ bị tổn thương nhất trong khu vực.
MRC đề nghị các nước thành viên (Campuchia, Lào, Thái Lan và Việt Nam) khuyến cáo những người sử dụng nước về tình hình và có kế hoạch sử dụng hợp lý hơn nếu mực nước trong mùa lũ 2020 không cải thiện.
Báo cáo cho rằng các nước thành viên nên yêu cầu những nhà vận hành đập thủy điện và đập tưới tiêu điều chỉnh khâu vận hành ngắn hạn và theo dõi hiện tượng sạt lở bờ sông.
Nếu dòng chảy vẫn ở mức thấp, bốn nước Campuchia, Lào, Thái Lan và Việt Nam nên yêu cầu Trung Quốc xả thêm nước như năm 2016, đặc biệt là trong mùa khô sắp tới.
Thế Anh (Theo MRC)
