Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên Quốc tế (IUCN) vừa ra mắt tiêu chuẩn toàn cầu về các giải pháp dựa vào thiên nhiên (NbS). Đó là công cụ mạnh mẽ để giải quyết các thách thức xã hội như biến đổi khí hậu, mất đa dạng sinh học và an ninh lương thực.
Nâng cao giải pháp dựa vào tự nhiên
Khi thế giới đang “gồng mình” trong cuộc chiến chống đại dịch Covid-19 và tiến tới các Mục tiêu Phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc, chúng ta cần đảm bảo rằng các khoản đầu tư trong tương lai vào tự nhiên đạt được hiệu quả phù hợp với tiềm năng. Tiêu chuẩn toàn cầu đầu tiên cho Giải pháp dựa trên tự nhiên của IUCN đã được phát triển để hướng dẫn người dùng thông qua các ứng dụng NbS.
Tại hội nghị bảo tồn thế giới năm 2016 đã thông qua một quyết nghị (WCC-2016-Res-069) và xác định việc sử dụng thiên nhiên mang lại lợi ích đồng thời cho đa dạng sinh học và sức khỏe con người.
Theo đó, giải pháp dựa trên thiên nhiên là các hành động để bảo vệ, quản lý và khôi phục bền vững các hệ sinh thái tự nhiên, giải quyết các thách thức xã hội một cách hiệu quả và thích ứng.
Nghiên cứu sâu hơn của IUCN đã xác định các nguyên tắc cốt lõi để thực hiện thành công và nâng cao các giải pháp dựa trên tự nhiên (Cohen-Shacham, 2019).
Giờ đây, với Tiêu chuẩn Toàn cầu về Giải pháp dựa trên Tự nhiên của IUCN, các thông số rõ ràng xác định Giải pháp dựa trên Tự nhiên và khung chung để làm việc. Một khung như vậy là rất cần thiết để tăng quy mô và tác động của phương pháp Giải pháp dựa trên Tự nhiên, đồng thời ngăn chặn các kết quả tiêu cực hoặc lạm dụng không lường trước được; qua đó giúp các nhà tài trợ, nhà hoạch định chính sách và các bên liên quan khác đánh giá hiệu quả của những can thiệp.
“Tiêu chuẩn toàn cầu cho các giải pháp dựa trên tự nhiên cho phép mọi người thiết kế, xác minh và mở rộng NbS một cách nhất quán và đáng tin cậy. Nhóm NbS của IUCN đánh giá.
Tại sao cần một tiêu chuẩn toàn cầu?
Nhu cầu ngày càng tăng đối với các Giải pháp dựa trên thiên nhiên đã dẫn đến các trường hợp lạm dụng khái niệm “giải pháp dựa trên thiên nhiên”, trong đó ngay cả những ý định tốt cũng có thể gây hại cho thiên nhiên và con người. Trong trường hợp xấu nhất, lạm dụng có nguy cơ làm hỏng đa dạng sinh học, làm xói mòn thiên nhiên mà chúng ta phụ thuộc vào các dịch vụ như nước sạch và thực phẩm.
Chẳng hạn như, một dự án trồng cây chỉ sử dụng một loài không bản địa có thể dẫn đến đa dạng sinh học đất kém, cuối cùng làm cho nó trở nên tốn kém hơn hoặc không thể duy trì một khu rừng đa dạng trong tương lai. Tương tự như vậy, khôi phục một khu rừng ngập mặn để giảm nguy cơ thiệt hại do bão có thể bị tiêu diệt ngay từ đầu nếu các quy trình ngược dòng và hạ lưu không được xem xét.
Việc thiếu cân nhắc sử dụng nước trong một số dự án nhất định có thể dẫn đến tạo áp lực cho cộng đồng địa phương. Việc không tính đến các yếu tố kinh tế và xã hội như thế này có nghĩa là các ứng dụng thí điểm dường như thành công của Giải pháp dựa trên thiên nhiên cuối cùng đã không bền vững.
Theo IUCN, các nhà tài trợ, nhà đầu tư, người ra quyết định cần phải tin tưởng rằng các sáng kiến Giải pháp dựa trên thiên nhiên mà họ hỗ trợ là hiệu quả, có thể mở rộng và xem xét các yếu tố tiềm năng bên ngoài. Tuy nhiên, nhiều người có thể thiếu các nguồn lực hoặc chuyên môn để phân tích và đánh giá các dự án Giải pháp dựa trên thiên nhiên. Các tiêu chuẩn sẽ giúp lấp đầy khoảng trống này.
IUCN cho biết, thông qua tham vấn cộng đồng, tiếp cận hàng trăm bên liên quan từ 100 quốc gia, Tiêu chuẩn toàn cầu cho các giải pháp dựa trên thiên nhiên đã được phát triển để tạo thuận lợi, khuyến khích và cho phép người dùng thực hiện các Giải pháp dựa trên thiên nhiên mạnh mẽ.
Tiêu chuẩn toàn cầu của IUCN về các giải pháp dựa trên tự nhiên là tự đánh giá với tám tiêu chí và các chỉ số liên quan, giải quyết các trụ cột của phát triển bền vững (đa dạng sinh học, kinh tế và xã hội) và quản lý dự án. Bản thân tài liệu được tạo thành từ Tiêu chuẩn và hướng dẫn liên quan sẽ hướng dẫn người dùng cách thực hiện tự đánh giá để: Thiết kế các giải pháp dựa trên thiên nhiên mới; xác định khoảng cách và xác minh các dự án trong quá khứ cũng như các đề xuất trong tương lai.
Cơ quan quản lý của Tiêu chuẩn Toàn cầu IUCN sẽ chịu trách nhiệm sửa đổi các tiêu chí cứ sau bốn năm, cho phép cải thiện và khuyến khích sự tham gia với phương pháp Giải pháp dựa trên Tự nhiên giữa các ngành.
