Sau một thời gian lắng xuống, hiện nay, trên địa bàn tỉnh Lào Cai, tình trạng người dân sử dụng xung điện để khai thác thủy sản lại tiếp tục diễn ra đe dọa cạn kiệt nguồn lợi thủy sản, ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sinh thái tự nhiên.
Theo UBND tỉnh Lào Cai, hiện nay, tại địa phương này, tình trạng người dân sử dụng xung điện (phương tiện đánh bắt có tính chất hủy diệt) để khai thác thủy sản diễn ra phức tạp, làm cạn kiệt nguồn lợi thủy sản, ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sống của các loài thủy sản, hệ sinh thái thủy sinh, đặc biệt trên sông Hồng, đoạn từ đầu cầu Cốc Lếu (thành phố Lào Cai) đến hết địa phận xã Thái Niên (huyện Bảo Thắng).
Ông Nguyễn Mạnh Hùng, xã Thái Niên cho biết: “Trước đây, để có thêm thu nhập, tận dụng vị trí nhà gần sông, tôi thường đánh bắt cá bằng hình thức chài lưới, câu… trung bình ngày cũng được 5 – 6 kg các loại. Nhưng ngày nay, có khi cả ngày thả lưới cũng không được 1-2 kg, vì sản lượng cá, tôm tự nhiên giảm nhiều so với trước, nguyên nhân chính là việc sử dụng công cụ kích điện để khai thác thủy sản”.
Trên sông như vậy, còn ở các vùng nội đồng hay địa bàn có nhiều khe suối nhỏ đôi khi vẫn bắt gặp hình ảnh người dân sử dụng xung điện để đánh bắt cá. Ngoài việc đi phụ hồ, đêm đến hoặc sau những ngày mưa, anh Ma Văn P, huyện Văn Bàn thường mang kích ra đồng “kiếm thêm”. Theo anh P thì đánh kích khá đơn giản, chỉ cần thọc hai cây sào xuống nước là dòng điện từ nguồn phóng theo. Trúng điện, cá tôm nhao loạn lên rồi lịm đi. Người kích chỉ việc dùng vợt hoặc dùng tay bắt.
Cho đến giờ, người dân huyện Văn Bàn chưa quên cái tai nạn đột ngột khiến hai thanh niên địa phương bị thương vong do đánh bắt cá bằng xung điện vào tháng 7/2018. Hai nạn nhân cùng có hộ khẩu thường trú tại thôn Phùng, xã Chiềng Ken sử dụng một bộ thiết bị kích điện bằng ắc quy để đánh bắt cá tại khu vực gần suối Nhù ở thôn Phùng, xã Chiềng Ken.
Trong quá trình đánh bắt cá, do bất cẩn nên bộ thiết bị kích điện đã gặp sự cố và gây thương vong cho hai người. Do bị điện áp tăng đột ngột phóng, một nạn nhân đã từ vong ngay sau đó.
Ngoài việc là mối ẩn họa đe dọa tính mạng con người, chỉ cần sơ suất là có thể mất mạng, việc đánh bắt cá bằng xung điện từ lâu đã bị nghiêm cấm vì khai thác mang tính hủy diệt, làm cạn kiệt nguồn lợi thủy sản và đe dọa nghiêm trọng đến môi trường sinh thái.
Theo các chuyên gia, khi sử dụng xung điện, các loài cá, tôm, thủy sinh, kể cả toàn bộ cá con, trứng cá hay sinh vật phù du trong bán kính 2m đều bị tiêu diệt. Để đánh bắt 1 con cá bằng xung điện sẽ giết chết 200 con (loài) khác do bị ảnh hưởng của điện từ phóng ra. Ngoài ra, kiểu khai thác này còn gây biến dị, đột biến cho các loài thủy sản, trực tiếp làm thay đổi các yếu tố môi trường nước.
Để tăng cường bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản trên địa bàn tỉnh hướng đến một nghề cá có trách nhiệm và phát triển bền vững, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Lào Cai vừa ban hành văn bản chỉ đạo tăng cường tuần tra, kiểm soát, ngăn chặn sử dụng công cụ kích điện để khai thác thủy sản.
Theo đó, văn bản yêu cầu Chủ tịch UBND các huyện, thị xã, thành phố chỉ đạo UBND xã, phường, thị trấn thành lập tổ công tác bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản. Các tổ này phải thường xuyên tuần tra, kiểm soát vào thời điểm sáng sớm, chiều tối, ban đêm trên các lưu vực sông Hồng và ở các vùng nước nội đồng; chủ động nắm tình hình, lập danh sách các đối tượng thường xuyên khai thác thủy sản bằng phương tiện hủy diệt để vận động, tuyên truyền, giáo dục, quản lý.
Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai cũng yêu cầu các địa phương tuyên truyền, hỗ trợ người dân thường xuyên khai thác thủy sản trái phép chuyển đổi nghề nghiệp hợp pháp nhằm ổn định cuộc sống lâu dài.
UBND tỉnh Lào Cai yêu cầu Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh, Công an tỉnh, Sở Công Thương có trách nhiệm quản lý nghiêm ngặt, không để thất thoát ra ngoài thị trường các nguồn chất nổ, kíp nổ, dây cháy chậm, chất độc dưới mọi hình thức.
Tỉnh cũng chỉ đạo các lực lượng tăng cường phối hợp thường xuyên, chặt chẽ với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và chính quyền địa phương các cấp có kế hoạch tiến hành kiểm tra, kiểm soát, truy quét định kỳ hoặc mở các đợt cao điểm đột xuất kiểm tra để kịp thời ngăn chặn, kiên quyết xử lý các đối tượng sản xuất, buôn bán, tàng trữ, vận chuyển trái phép các loại chất nổ, chất độc, xung điện theo quy định của pháp luật…
Là tỉnh miền núi nhưng Lào Cai lại có tiềm năng lớn về phát triển thủy sản với hơn 18.000 ha mặt nước ao, suối, khe nước, hồ tự nhiên, hồ thủy điện, đặc biệt 2 con sông lớn là sông Hồng và sông Chảy có ảnh hưởng đến chế độ thủy văn của tỉnh. Trên hệ thống sông, suối, hồ chứa này, có rất nhiều loài thủy sản quý hiếm, giá trị kinh tế cao (như: cá chiên, cá lăng, cá bỗng..). Bên cạnh đó, còn có các bãi đẻ tự nhiên nằm trong hệ thống bãi đẻ Quốc gia (như: Ngòi Nhù, Ngòi Bo, Ngòi Đum, bãi Soi Cờ).
