Giá dầu sụt giảm đã gây thảm họa với các công ty dầu ở bang Texas của Mỹ vốn đang chật vật tránh làn sóng phá sản trong ngành suốt 5 năm qua. Trong tình trạng đó, họ sẽ dễ trở thành mục tiêu thâu tóm của các đối thử từ Trung Quốc và nước khác.
Khó khăn của ngành dầu
Theo trang Fox Business, công ty luật quốc tế Haynes and Boone cho biết 98 công ty sản xuất và thăm dò dầu ở Texas với khoản nợ 75,7 tỷ USD đã nộp đơn xin bảo hộ phá sản từ năm 2015 tới 2020.
Con số này dự kiến sẽ còn tăng cao sau khi giá dầu thô ngọt nhẹ (Tây Texas) giảm 52% trong năm nay. Yêu cầu người dân ở nhà để ngăn dịch COVID-19 lây lan đã làm giảm nhu cầu đi lại trên toàn cầu, khiến lượng dầu tiêu thụ hàng ngày giảm 30 triệu thùng. Trong khi đó, Saudi Arabia và Nga lại vướng vào chiến tranh giá dầu không đúng thời điểm.
Tình trạng dễ bị tổn thương của các công ty dầu trước người mua nước ngoài làm gia tăng rủi ro Mỹ có thể mất kiểm soát các vùng đất sản xuất dầu có giá trị ở lưu vực Permian, dải đất ở Tây Texas và Đông Nam New Mexico. Đây là khu vực đã giúp Mỹ trở thành nhà sản xuất dầu thô lớn nhất thế giới nhờ bùng nổ dầu đá phiến.
Ông Wayne Christian, Ủy viên Ủy ban Đường sắt Texas (cơ quan quản lý ngành khí đốt và dầu mỏ bang Texas), nói: “Chúng tôi đã phát hiện ra số lượng khí đốt tự nhiên và dầu mỏ nhiều hơn bất kỳ thời điểm nào trong lịch sử. Tôi cho rằng đó là mối lo ngại an ninh quốc gia khi để cho các nước ngoài không thân thiện nhảy vào và mua đất, mua dầu ở Texas cũng như trên toàn nước Mỹ”.
Theo đánh giá của Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ, khu vực khai thác dầu được phát hiện năm 2018 ở Permian có 46,3 tỷ thùng dầu thô, 8.000 tỷ m3 khí đốt và 20 tỷ thùng khí đốt tự nhiên dạng lỏng.
Phát hiện ra khu vực trên đã giúp trữ lượng dầu mỏ và khí đốt của Mỹ tăng gấp đôi và đưa Mỹ đi trên con đường độc lập năng lượng trong nhiều năm.
Ước tính riêng biệt của Tập đoàn Năng lượng RS cho thấy trữ lượng dầu ở khu vực mới phát hiện có thể lên tới 230 tỷ thùng.
Ngành dầu mỏ quan trọng với nền kinh tế bang Texas, chiếm 16,3 tỷ USD thu nhập năm 2019 và khoảng 10% lực lượng lao động bang. Công nhân ngành dầu kiếm được khoảng 132.000 USD/năm, tương đương 1,6 lần thu nhập trung bình của bang.
Exxon Mobil, Chevron và BP là các tập đoàn dầu lớn trong ngành, nhưng có hàng trăm công ty dầu nữa chỉ sản xuất chưa đầy 1.000 thùng/ngày.
Trong ngành dầu, không chỉ có các công ty sản xuất khí đốt và dầu mà còn có sự tham gia của các công ty vận hành đường ống, giàn khoan dịch vụ…
Để giúp các công ty nhỏ định hướng trong cuộc khủng hoảng ngành dầu, ông Christian cho biết Texas đang xây dựng biện pháp như giảm bớt quy định và chi phí xin phép.
Khi ngành dầu phát triển mạnh, các công ty này được các công ty quốc tế mua với giá cao, mang tiền về cho bang Texas và lợi tức cho người lao động. Tuy nhiên, khi ngành dầu trì trệ, các công ty này có thể bị thu mua với giá rẻ bèo. Ông Christian nói: “Chính phủ liên bang cần theo dõi rất cẩn trọng và nâng tiêu chuẩn về người mua”.
Người mua nước ngoài nhảy vào
Ông Malcolm McNeil thuộc công ty luật Arent Fox nhận định Trung Quốc và các nước khác đã bắt đầu tìm kiếm thỏa thuận. Ông cho biết mặc dù biến động giá dầu gần đây khiến một số công ty Trung Quốc có ít tiền hơn nhưng những công ty có tiền sẽ tìm cách mặc cả trong các thương vụ mua bán.
Do chưa rõ kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2020 thế nào, nên các công ty Trung Quốc sẽ thăm dò thỏa thuận từ bây giờ, nhưng sẽ chờ để mua với giá hời khi các công ty Mỹ thực sự bị tổn thương và khi mặt trận chính trị Mỹ rõ ràng hơn.
Nếu Tổng thống Donald Trump tái đắc cử, các vụ thu mua có thể ít hấp dẫn hơn với người mua Trung Quốc, xét quan hệ không êm đẹp của chính quyền thời ông Trump với Trung Quốc cũng như nỗ lực hạn chế Trung Quốc kiểm soát tài nguyên quan trọng của Mỹ.
Bất kỳ thỏa thuận nào trong ngành dầu có thể sẽ phải trải qua quá trình rà soát gắt gao của Ủy ban Đầu nước Nước ngoài Mỹ (CFIUS). Luật Mỹ cấm công ty nước ngoài nắm giữ trực tiếp nhiều hợp đồng cho thuê liên quan khoáng sản, khí đốt, dầu mỏ, nhưng cho phép họ thành lập tập đoàn Mỹ để mua.
Việc công ty Trung Quốc thu mua công ty khí đốt và dầu mỏ Mỹ đã bị soi xét ngày càng kỹ lưỡng từ khi Tập đoàn Dầu khí Hải dương Trung Quốc năm 2005 tìm cách thu mua nhà thăm dò dầu khí Unocal ở California (hiện là chi nhánh của Chevron) và gây bão dư luận.
Mặc dù thỏa thuận nói trên bị cấm nhưng công ty Yantai Xinchao Industry của Trung Quốc năm 2015 đã được CFIUS cho phép thực hiện thương vụ mua tài sản ngành dầu trị giá 1,3 tỷ USD ở Permian do công ty Tall City Exploration và Plymouth Petroleum sở hữu.
Ông Stewart Glickman, nhà phân tích năng lượng tại công ty CFRA Research ở New York, cho rằng trừ khi giá dầu phục hồi nhanh chóng hình chữ V, nếu không sẽ có nhiều công ty nộp đơn phá sản. Ông nói: “Mặc dù Texas là điểm đầu tư hấp dẫn với các công ty từ Trung Quốc và nước khác, nhưng họ cũng khó mà nhảy vào mà thu mua như kền kền ăn xác chết”.
Các công ty từ Trung Quốc, Saudi Arabia và một số nước có thể có kinh nghiệm về khí đốt và dầu mỏ nhưng đá phiến là hiện tượng chỉ có ở Mỹ.
Theo ông Glickman, do đó, nếu các công ty nước ngoài muốn tiếp cận dầu đá phiến Mỹ, họ có cách dễ hơn là liên doanh. Con đường này cũng là con đường mà những ai muốn tiếp cận ngành kinh doanh liên quan ngành dầu mỏ. Liên doanh có thể giúp người mua nước ngoài có những thỏa thuận béo bở, nhưng đây chính là điều mà giới chức Texas lo và hy vọng tránh được.
Ông Christian nói: “Tôi không muốn ngành dầu ở đây kết thúc trong 5 năm từ bây giờ khi đột nhiên, một số nước đóng cửa sản xuất ở Texas vì họ sở hữu công ty ở đây và thích mua dầu từ nước ngoài hơn”.
