“Hết nạc thì vạc đến xương” là những gì diễn ra tại cánh rừng phòng hộ đầu nguồn thuộc quản lý của UBND xã Sró (huyện Kông Chro, Gia Lai). Lâm tặc mở đủ mọi đường nhánh để tàn phá những cây gỗ lớn còn sót lại. Cũng từ đây, lộ rõ những bất cập và bất thường trong công tác quản lý bảo vệ rừng.
“Công trường” gỗ lậu
Ngày 6.3, UBND huyện Kông Chro đã có báo cáo về kết quả kiểm tra, khám nghiệm hiện trường vụ khai thác lâm sản trái phép tại Tiểu khu 805 (thuộc địa bàn xã Sró). Theo báo cáo, hiện trường rừng bị khai thác trái pháp luật thuộc lô 4, khoảnh 6, tiểu khu 805 trên núi Bya do UBND xã Sró quản lý. Đây là loại rừng phòng hộ đầu nguồn có ý nghĩa quan trọng với người dân làng Bya sinh sống dưới chân núi.
Qua kiểm tra, khám nghiệm hiện trường, lực lượng chức năng huyện Kông Chro đã xác định có 12 cây gỗ bị khai thác với tổng khối lượng bị thiệt hại là 15,769m3 và 2,403 ster củi. Toàn bộ số cây bị đốn hạ được xác định là chủng loại gỗ dổi và bị các đối tượng cưa hạ trái phép từ đầu năm 2019 đến đầu năm 2020. Trong đó, có 11 cây đã bị cắt khúc, vận chuyển khỏi hiện trường. Trước sự việc trên, UBND huyện Kông Chro đã chỉ đạo cơ quan Công an lập chuyên án đấu tranh tội phạm vi phạm pháp luật về quản lý bảo vệ rừng.
Đó chỉ là một điểm phá rừng tại cánh rừng phòng hộ này. Trong ngày 5.3, thông tin của người dân cung cấp, từ làng Bya chúng tôi ngược lên đỉnh núi Bya nhằm tiếp cận một khu vực rừng bị phá khác mà không hề có trong báo cáo của UBND H. Kông Chro. Để lên đến được hiện trường, chúng tôi men theo đường mòn nhỏ từ làng Bya, băng qua nhiều dốc đứng lởm chởm đá. Những con đường mòn này vẫn để lại dấu vết mài mòn do gỗ bị kéo từ hiện trường khai thác về hướng làng Bya.
Hơn 2 giờ đồng hồ vượt núi, chúng tôi cũng đã tiếp cận cánh rừng còn sót lại phía trên đỉnh. Ngay trên con đường mòn, 2 cây gỗ đường kính từ 50-80cm mới bị cưa hạ còn thơm mùi nhựa mà lâm tặc chưa kịp đưa ra khỏi hiện trường. Cách đó không xa, một cây gỗ chò với đường kính gốc khoảng 60cm đã bị đốn hạ, hiện trường chỉ để lại là những mùn cưa và bìa gỗ. Toàn bộ phần thân gỗ đã bị cưa xẻ thành lóng đã được các đối tượng khái thác trái phép đưa ra khỏi rừng.
Tuy nhiên, đó chưa phải là “tâm điểm” của hiện trường phá rừng tại đây. Ngay trong cánh rừng trên đỉnh núi, lần theo từng đường mòn như xương cá, chúng tôi tiếp tục phát hiện cả chục cây gỗ dổi đã bị cưa hạ. Trong đó, một cây gỗ dổi với đường kính thân gốc khoảng 1,2m, dài khoảng 15m đã bị cưa hạ từ trước. Một phần thân gỗ đã bị các đối tượng lâm tặc xẻ thành từng tấm phản quy cách dài 3m, ngang 1m và dày khoảng 20cm vẫn để ngổn ngang tại hiện trường. Chỉ tính riêng cây gỗ này, ước tính gỗ bị thiệt hại đã gần 10m3.
Cánh rừng nơi đây do UBND xã Sró quản lý đã bị khai thác trái phép trong những năm qua. Với thủ đoạn gùi hoặc dùng trâu kéo, máy tời độ chế, các đối tượng lâm tặc lén lút khai thác rồi đưa gỗ tập kết về làng Bya, sau đó tìm cách vận chuyển đi nơi khác tiêu thụ.
Bất thường câu chuyện giữ rừng
Dù tình trạng khai thác rừng trái phép diễn ra phức tạp trên địa bàn quản lý, thế nhưng trong báo cáo của UBND xã Sró thì trong năm 2019 chỉ phát hiện 3 vụ cất giấu lâm sản trái phép và đều không phát hiện được đối tượng vi phạm. Thế nhưng, những gì hiện trường để lại, việc khai thác rừng trái phép vẫn diễn ra từ đầu năm 2019 đến năm 2020 vẫn không hề được UBND xã Sró nhắc đến trong báo cáo gửi UBND huyện Kông Chro. Dù liên tiếp để xảy ra mất rừng, nhưng UBND xã Sró lại báo cáo UBND huyện, “về cơ bản tình hình vi phạm trong lĩnh vực quản lý, bảo vệ rừng đã tương đối ổn định (?!)”.
Trở lại câu chuyện cánh rừng phòng hộ bị các đối tượng khai thác trái phép, thì theo cơ quan chức năng nhận định, gỗ sau khi được khai thác trái phép đều được đưa về làng Bya, cách trụ sở UBND xã Sró chỉ vào cây số. Điều lạ hơn, đây cũng là con đường độc đạo để các đối tượng vận chuyển lâm sản đi ra trước trụ sở UBND xã cũng như Trạm kiểm lâm cửa rừng Đăk Pơ Kơ (thuộc Hạt kiểm lâm H.Kông Chro).
Ông Huỳnh Ngọc Ẩn – Phó Chủ tịch UBND huyện Kông Chro – cho biết: “Chúng tôi xác định Tiểu khu 805 là khu vực trọng điểm nên rất nhiều văn bản chỉ đạo từ huyện đến xã nên chúng tôi đã tổ chức mật phục, canh giữ. Rất tiếc là thời gian vừa qua xảy ra vụ việc phá rừng ngay tại đây”.
Được biết, hằng năm UBND xã Sró được nhận hàng trăm triệu đồng từ nguồn tiền dịch vụ môi trường rừng, trong đó có nguồn phục vụ cho công tác quản lý bảo vệ rừng. Như năm 2018, UBND xã Sró được nhận 385 triệu đồng với diện tích trên 2.000ha rừng được giao địa phương này quản lý, bảo vệ. Thế nhưng, việc phát hiện, ngăn chặn thực sự chưa hiệu quả.
Trong tháng 6.2019, 2 cán bộ kiểm lâm tại Trạm đã bị đình chỉ công tác khi để 2 xe ôtô chở gỗ lậu lọt trạm đầy khó hiểu. Trước những dấu hiệu bất bình thường này, ông Huỳnh Ngọc Ẩn chia sẻ: “Chúng tôi cũng đặt dấu hỏi cho các ngành chức năng về vấn đề này! Trước mắt chúng tôi đã yêu cầu lãnh đạo Hạt kiểm lâm, lãnh đạo UBND xã Sró viết bản kiểm điểm để chúng tôi xem xét, mức độ vi phạm thế nào thì sau khi có kết quả điều tra chuyên án, chúng tôi sẽ có kết quả xử lý cụ thể”.
