Đây là phát hiện lớn nhất trong báo cáo do WWF, TRAFFIC và GlobeScan vừa công bố mang tên “Demand Under the Ban – China Ivory Consumption Research 2019” (Tạm dịch: Nhu cầu hậu lệnh cấm – Nghiên cứu tiêu dùng ngà voi Trung Quốc 2019).
Nhóm nghiên cứu phỏng vấn 2.000 người ở 15 thành phố lớn tại Trung Quốc để tìm hiểu nhận thức của người tiêu dùng về lệnh cấm ngà voi và đánh giá thông điệp, cơ chế hiệu quả trong việc giảm cầu tiêu thụ ngà dựa trên các cuộc điều tra trước và sau lệnh cấm. Ngoài ra, nghiên cứu cũng góp phần xây dựng định hướng chiến lược và các hoạt động can thiệp của WWF trong việc thay đổi hành vi người tiêu dùng về việc tiêu thụ các sản phẩm động vật hoang dã bất hợp pháp.
Gần hai năm sau khi Trung Quốc ban hành lệnh cấm buôn bán ngà voi trong nước, nhu cầu của người tiêu dùng đối với ngà voi dường như giảm với tốc độ ổn định. Tuy nhiên, những người tiêu dùng thường xuyên đi du lịch bên ngoài Trung Quốc đại lục và nhóm “khách hàng trung thành” thì vẫn rất muốn mua ngà.
Tỷ lệ người được cho là đã mua ngà voi trong 12 tháng trước đó ở mức thấp hơn đáng kể so với những năm trước khi cấm.
Gần 80% số người được hỏi nói rằng lệnh cấm sẽ ngăn họ mua ngà voi trong tương lai.
Tuy nhiên, tỷ lệ người có ý định mua ngà voi trong tương lai vẫn duy trì ổn định ở mức 14% của năm 2018, chủ yếu là những người thường xuyên đi ra ngoài Trung Quốc đại lục và nhóm “khách hàng trung thành” – những người ít có khả năng bị ảnh hưởng từ luật pháp hoặc các biện pháp ngăn chặn khác.
Việc mua ngà voi từ các nhà cung cấp ở Trung Quốc đại lục đã giảm trong khi tỷ lệ người mua trong các chuyến du lịch đã tăng từ 18% năm 2018 lên 27% vào năm 2019. Thái Lan, đặc khu tự trị Hồng Kông và Campuchia là những điểm đến được du khách nhắc đến nhiều nhất khi mua các sản phẩm ngà voi bên ngoài Trung Quốc đại lục.
“Người tiêu dùng Trung Quốc là yếu tố thúc đẩy thương mại ngà voi toàn cầu, hệ quả là một cuộc khủng hoảng săn trộm voi trên khắp lục địa châu Phi bắt đầu khoảng năm 2010. Vai trò của họ rất quan trọng trong cuộc chiến chống lại sự gia tăng tội phạm động vật hoang dã vốn cướp đi hàng chục nghìn cá thể voi mỗi năm”, Karen Xue, phụ trách Sáng kiến Ngà voi toàn cầu của WWF chia sẻ.
Cuộc khảo sát năm 2019 cho thấy người tiêu dùng đã giảm hẳn việc mua ngà voi. Điều đáng quan tâm là một vài phân khúc vẫn kiên định mua ngà. Theo khảo sát, khách du lịch thường xuyên ra nước ngoài là nhóm duy nhất mua ngà voi nhiều hơn trong 12 tháng qua so với trước khi có lệnh cấm 2017. Ngoài ra, khách du lịch và người mua cực đoan là những người duy nhất có ý định mua ngà trong tương lai với mức giá cao hơn năm 2018 mặc dù được thông báo tốt hơn về lệnh cấm ngà voi của Trung Quốc so với tất cả các nhóm nhân khẩu học khác.
Giám đốc khu vực Châu Á Thái Bình Dương của GlobeScan Wander Meijer nhận xét: “Kết quả của cuộc khảo sát 2019 cho thấy nhu cầu tổng thể đối với ngà voi thấp hơn những năm trước lệnh cấm nhưng không giảm hơn so với 2018. Chúng tôi cũng đã chứng kiến du khách mua ngà voi và cả các sản phẩm động vật hoang dã bất hợp pháp khác khi đi nước ngoài. Để đấu tranh với nạn nuôn bán động vật hoang dã bất hợp pháp, điều quan trọng là các chiến dịch giảm nhu cầu cần có các thông điệp được nhắm mục tiêu cụ thể và áp dụng các phương pháp khoa học tiên tiến”.
Giám đốc chương trình của WWF Trung Quốc Zhou Fei chỉ rõ: “Lệnh cấm ngà voi nội địa của Trung Quốc được coi là một nỗ lực mang tính bước ngoặt đối với công tác bảo tồn voi và các nhóm bảo tồn đang hợp tác với chính phủ, với các công ty thương mại điện tử lớn, ngành du lịch và vận tải, và cả công chúng để đảm bảo lệnh cấm thành công. Chúng tôi hoan nghênh việc Singapore và Úc gần đây đã cấm buôn bán ngà voi trong nước và khuyến khích có thêm các quốc gia khác, đặc biệt là Thái Lan và Nhật Bản, đóng cửa thị trường”.
“Những người thường xuyên du lịch nước ngoài là ưu tiên tiếp cận hàng đầu kể từ khi lệnh cấm có hiệu lực. Chúng tôi đang hợp tác với các công ty du lịch hàng đầu ở phạm vi toàn cầu để biến họ thành một phần của nỗ lực này và khuyến khích các điểm du lịch nổi tiếng ở Đông Nam Á ngăn chặn hoạt động buôn bán bất hợp pháp,” theo Giám đốc cao cấp về vận động chính sách của WWF Jan Vertefeuille.
Sau khi được nhắc về lệnh cấm, gần một nửa số người được hỏi trả lời có nghe về lệnh cấm (con số này cao hơn năm 2017 và 2018) chủ yếu qua các kênh trực tuyến như cổng thông tin và phương tiện truyền thông xã hội.
Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ nhận biết các chiến dịch bảo vệ voi và chống buôn bán ngà voi đã tăng từ 16% năm 2018 lên 22% năm 2019. Trong các nhân tố tác động đến việc mua ngà, giá trị nghệ thuật và tính độc đáo của ngà voi đứng đầu và nguy cơ tuyệt chủng voi, sự tàn ác của nạn săn trộm và hậu quả pháp lý của việc mua bán vẫn là những yếu tố quan trọng nhất khiến người tiêu dùng cân nhắc khi mua ngà.
Nhật Anh
