Phương án giao đất, giao rừng cho cộng đồng dân cư để bảo vệ loài voọc đen gáy trắng quý hiếm là nội dung được nhiều đại biểu đồng tình tại Hội thảo tham vấn phương án quản lý, bảo tồn loài voọc đen gáy trắng tại huyện Tuyên Hóa diễn ra ngày 29/11.
Hội thảo do UBND huyện Tuyên Hóa phối hợp với Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Bình, Trung tâm nghiên cứu Kiến thức bản địa và Phát triển (CIRD) thuộc Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam tổ chức.
Voọc đen gáy trắng có tên khoa học là Trachypithecus Hatinhensis, thuộc họ khỉ, bộ linh trưởng, thuộc nhóm IB, cực kỳ quý hiếm, nguy cấp trong Sách Đỏ Việt Nam và Sách Đỏ thế giới.
Tại địa bàn Tuyên Hóa, những cá thể voọc đen gáy trắng được phát hiện đầu tiên vào năm 2012. Từ chỗ chỉ có một đàn với 11 con đến nay đã có 11 đàn gồm 150 cá thể, phân bố rải rác tại 6 khối núi đá vôi với tổng diện tích khoảng 509 ha, thuộc các xã Thạch Hóa, Đồng Hóa, Thuận Hóa và Sơn Hóa (huyện Tuyên Hóa).
Hiện đàn voọc quý hiếm này được một nhóm 10 người dân địa phương tự nguyện bảo vệ. Tuy nhiên, do vai trò pháp lý của nhóm bảo tồn voọc tự nguyện và cộng đồng dân cư chưa được Nhà nước thừa nhận (chưa được giao đất, giao rừng) gây khó khăn trong việc ngăn chặn tình trạng săn bắt, đe dọa đến sự tồn tại của loài voọc này. Hội thảo đã tham vấn ý kiến của các nhà khoa học về phương án quản lý, bảo tồn loài voọc đen gáy trắng tại huyện Tuyên Hóa.
Do diện tích khu rừng đặc dụng bảo tồn voọc nhỏ không đủ tiêu chí để thành lập Ban Quản lý rừng đặc dụng; không thể giao Ban Quản lý rừng phòng hộ Tuyên Hóa vì xa lâm phận và không có biên chế bổ sung trong khi người dân trong khu vực có voọc sinh sống đều mong muốn bảo tồn loài voọc. Vì vậy, các nhà khoa học, người dân đã đồng tình với giải pháp được đưa ra là thí điểm giao rừng cộng đồng gắn liền với giao đất và thành lập Ban Quản lý rừng cộng đồng liên xã để người dân có đủ cơ sở pháp lý bảo vệ rừng và bảo tồn voọc đen gáy trắng trên khu vực.
Bên cạnh đó, hoạt động tập huấn công tác bảo tồn, nâng cao năng lực cho người dân về bảo vệ rừng; hỗ trợ ban quản lý rừng cộng đồng triển khai điều hành các hoạt động của các nhóm bảo vệ rừng, xây dựng kế hoạch phát triển bền vững dựa trên nền tảng phát triển du lịch sinh thái gắn với bảo tồn loài – sinh cảnh cũng nhận được nhiều sự đồng thuận.
Xã hội hóa việc bảo vệ rừng, bảo tồn voọc đen gáy trắng và đa dạng sinh học thông qua việc thí điểm giao rừng cộng đồng sẽ nâng cao vai trò trách nhiệm của chính quyền địa phương, cơ quan chức năng, cộng đồng dân cư; ngăn chặn tình trạng chặt phá rừng, lấn chiếm đất lâm nghiệp, bắt, bẫy các loài động vật rừng trái quy định của pháp luật.
Được biết, khu vực quy hoạch rừng đặc dụng tại huyện Tuyên Hóa có đa dạng sinh học tương đối phong phú, nhiều loài thực vật có giá trị về kinh tế và khoa học như táu, giáng hương… Về động vật, ngoài loài voọc đen gáy trắng còn có nhiều loài động vật có giá trị sinh học cao như: khỉ vàng, chồn khét, sóc, dù dì…
Việc bảo tồn quần thể voọc đen gáy trắng không chỉ mang lại giá trị lớn về khoa học và môi trường sinh thái trong khu vực mà còn gìn giữ nguồn gen quý cho thế hệ con cháu mai sau, cung cấp giống chuẩn phục vụ cho nghiên cứu khoa học, phát triển kinh tế trong tương lai.
