Vườn quốc gia Vũ Quang được thành lập năm 2002, nằm ở phía tây bắc tỉnh Hà Tĩnh, cách thành phố Hà Tĩnh 75 km – là nơi có nhiều loài sinh vật đặc hữu chỉ có ở Việt Nam, trong đó có loài mang Vũ Quang (Muntiacus vuquangensis) – loài mang quý hiếm được đặt theo tên của vườn quốc gia này. Với đặc điểm đa dạng sinh học cao và các giá trị văn hóa, lịch sử nổi bật, Vườn quốc gia Vũ Quang (Hà Tĩnh) không chỉ là khu bảo tồn đa mục đích mà còn có tiềm năng phát triển du lịch sinh thái bền vững.
Phát hiện thêm 8 loài thú linh trưởng
Mới đây, Ban Giám đốc Vườn quốc gia (VQG) Vũ Quang đã công bố việc phát hiện thêm 8 loài thú linh trưởng. Trước đó, từ tháng 9/2017, VQG Vũ Quang đã thực hiện đề tài “Đánh giá thực trạng các loài động vật thuộc Bộ Linh trưởng (Primates) có nguy cơ tuyệt chủng tại VQG Vũ Quang và xây dựng phương án bảo tồn”. Mục đích của để tài là xác định số lượng các loài linh trưởng và xây dựng phương án bảo tồn chúng trước nguy cơ tuyệt chủng.
Sau 2 năm thực hiện đề tài bằng phương pháp quan sát, ghi hình, ghi chép, phỏng vấn… đơn vị chủ trì, chủ nhiệm và nhóm cộng sự đã xây dựng được hệ thống tuyến điều tra, giám sát các loài linh trưởng quý hiếm, nguy cấp; xác định được thành phần và phân bố của các loài thú linh trưởng có nguy cơ tuyệt chủng tại vườn. Chủ trì đề tài đã xác định được tại VQG Vũ Quang có 8 loài thú linh trưởng thuộc 1 bộ, 3 họ. Cụ thể, linh trưởng họ khỉ có 5 loài, họ cu li có 2 loài và họ vượn có 1 loài.
Bên cạnh đó, chủ trì đề tài xác định được nguyên nhân cơ bản đã đe dọa trực tiếp đến quần thể các loài linh trưởng của vườn. “Nguyên nhân cơ bản đã đe dọa trực tiếp đến quần thể các loài linh trưởng của vườn là do xây đập hồ chứa Ngàn Trươi, săn bắt, khai thác lâm sản ngoài gỗ, chăn thả gia súc…”- ông Nguyễn Danh Kỳ, Giám đốc VQG Vũ Quang cho biết.
Trên cơ sở đó, chủ trì đề tài đã xây dựng bản đồ phân bố các loài thuộc bộ linh trưởng có nguy cơ tuyệt chủng (có vị trí tọa độ), đồng thời đề xuất 5 nhóm giải pháp cấp thiết cần cho bảo tồn các loài Linh trưởng tại VQG Vũ Quang.
Tại cuộc họp nghiệm thu kết quả đề tài nói trên vào chiều ngày 19/9 vừa qua, Hội đồng nghiệm thu do Sở Khoa học và Công nghệ Hà Tĩnh (chủ trì) và nhiều đơn vị khoa học chuyên môn cấp khu vực đánh giá cao kết quả nghiên cứu mà VQG Vũ Quang đưa ra.
Hội đồng nghiệm thu đánh giá kết quả của đề tài sẽ giúp cho cơ quan quản lý, nhà khoa học, sinh viên, nghiên cứu sinh bức tranh tổng thể về phân bố, tình trạng, số lượng, xu hướng biến đổi các loài linh trưởng đặc hữu, quí hiếm có nguy cơ bị tuyệt chủng, các nguyên nhân làm suy giảm tại VQG Vũ Quang.
Đề tài khi được tuyên truyền rộng rãi tới người dân sẽ nâng cao ý thức bảo vệ các loài linh trưởng, các vụ vi phạm về săn bắn, bẫy và ăn thịt các động vật hoang dã sẽ giảm đáng kể.
Nơi bảo tồn đa dạng
Nói đến VQG Vũ Quang người ta không thể không nhắc tới loài mang Vũ Quang. Bên cạnh đó, nơi đây cũng nổi tiếng bởi là nơi phát hiện Sao la. Đó là vào tháng 6/1992, một người nông dân xã Sơn Hồng (Hương Sơn) trong lúc đi rừng bẫy được con Sao la tại rừng Vũ Quang đã gây sửng sốt cho các nhà nghiên cứu sinh học trên toàn thế giới, bởi từ lâu họ đang cất công tìm kiếm, có những cuộc tìm kiếm hàng tháng trời ăn ngủ ở rừng Vũ Quang và rừng Pù Mát (Nghệ An) nhưng chưa có kết quả. Con Sao la này sau đó được Chi cục Kiểm lâm Hà Tĩnh đưa ra Hà Nội cho Viện Điều tra nghiên cứu quy hoạch rừng Trung ương nuôi dưỡng. Tổ chức WWF (Quỹ động vật hoang dã thế giới) đã chính thức công bố nguồn tin này cho toàn thế giới biết.
Với diện tích hơn 55.058 ha, VQG Vũ Quang thực sự là nơi bảo tồn thế giới cây cỏ hoa lá, chim muông và động vật hoang dã. Theo kết quả điều tra thực địa hiện nay VQG Vũ Quang có trên 523 loài thực vật, 360 chi thuộc 145 họ của 5 ngành thực vật bậc cao, trong đó 16 loài được ghi tên vào Sách Đỏ Việt Nam. Cho tới bây giờ rừng Vũ Quang vẫn là nơi sinh tồn của nhiều cây gỗ quý hiếm như: Trầm hương, Pơ mu, Thông tre, Sao hải nam, Cẩm lai, Soong bột… Khu bảo tồn thiên nhiên có độ che phủ 97%, thiên tạo theo 2 kiểu rừng: Rừng kín thường xanh á nhiệt đới và Rừng kín thường xanh nhiệt đới.
Hồi tháng 7 năm nay, VQG Vũ Quang tiếp nhận và tái thả 12 cá thể linh trưởng nguy cấp, quý hiếm về với tự nhiên. Đây là những cá thể được Trung tâm Cứu hộ, Bảo tồn và Phát triển sinh vật Hoàng Liên (CRCO), thuộc VQG Hoàng Liên, tỉnh Lào Cai đang nuôi giữ. 12 cá thể linh trưởng nguy cấp quý hiếm thuộc 3 loài gồm: 6 cá thể Khỉ đuôi lợn Macaca leonina; 4 cá thể khỉ vàng Macaca mulatta và 2 cá thể khỉ mốc Macaca assamensis được bàn giao cho VQG Vũ Quang. Đây là một hoạt động bảo tồn có ý nghĩa rất lớn nhằm thực hiện “Kế hoạch hành động khẩn cấp bảo tồn các loài linh trưởng ở Việt Nam đến năm 2025 tầm nhìn 2030” của Chính phủ.
