Cần biến tiêu hủy ngà voi trở thành thông lệ tại Việt Nam!

“ENV đề xuất Việt Nam cần tiến hành tiêu hủy tang vật ngà voi, sừng tê giác thường niên để khẳng định cam kết của Việt Nam trong nỗ lực bảo tồn voi, tê giác toàn cầu”.

Bà Bùi Thị Hà, Phó Giám đốc Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV), kiến nghị như trên nhân ngày Voi thế giới 12-8.

Cụ thể, theo ENV việc tiêu hủy các tang vật là ngà voi và sừng tê giác không chỉ góp phần quan trọng trong việc triệt phá các đường dây tội phạm mà còn ngăn chặn tình trạng lợi dụng chức vụ, quyền hạn để chiếm đoạt các tang vật này. Đồng thời, việc tiêu hủy ngà voi và sừng tê giác sẽ giúp giảm thiểu hàng chục tỉ đồng chi phí hằng năm cho việc lưu giữ tang vật.

Chỉ tính riêng từ đầu năm 2017 tới nay, ENV đã ghi nhận nhiều vụ vận chuyển trái phép ngà voi, sừng tê giác và các sản phẩm động vật hoang dã qua các sân bay, hải cảng với tổng khối lượng tang vật bị thu giữ lên đến hàng chục tấn. “Việc bắt giữ và xử lý nghiêm minh các đối tượng vi phạm trong những năm qua là tín hiệu tích cực đóng góp vào nỗ lực chung triệt phá các đường dây tội phạm về động vật hoang dã. Bởi vậy, ENV cho rằng việc quan tâm, xử lý tang vật liên quan tới các vụ án này cũng vô cùng cần thiết” – bà Hà khẳng định.

Tại Việt Nam, công tác đấu tranh, xử lý tội phạm về ngà voi đã đạt được những kết quả nhất định, đặc biệt trong nhiều vụ án liên quan đến một số lượng lớn ngà voi, các cấp tòa án đã ra quyết định tiêu hủy tang vật. Việc tiêu hủy ngà voi không chỉ là bước đi đúng đắn, thể hiện quyết tâm không khoan nhượng với các vi phạm về voi mà còn góp phần vào “tuyên ngôn chung” bảo vệ loài voi của hàng chục quốc gia trên thế giới.

Cụ thể, theo ENV, vào tháng 11-2016, Việt Nam lần đầu tiên tiêu hủy 2,1 tấn ngà voi và hàng trăm kg sừng tê giác tại Hà Nội. Ngay sau sự kiện này thì vào đầu năm 2017, cơ quan chức năng TP Lào Cai (tỉnh Lào Cai) đã tiêu hủy 43 chiếc ngà voi – sau khi TAND TP Lào Cai ra quyết định tiêu hủy tang vật.

Bên cạnh Lào Cai, trong tất cả vụ án có tang vật ngà voi được các cấp tòa án TP Hà Nội đưa ra xét xử trong thời gian vừa qua, đều tuyên tiêu hủy toàn bộ số ngà voi thu giữ trong mỗi vụ án.

Điển hình là quyết định tiêu hủy gần một tấn ngà voi tang vật trong một vụ bắt giữ ngà voi tại Thường Tín được TAND TP Hà Nội đưa ra xét xử vào tháng 3-2019 vừa qua.

Tuy nhiên, theo đánh giá của ENV, so với khối lượng hơn 53 tấn ngà voi được thu giữ trong 10 năm từ năm 2010-2018 và đang tiếp tục tăng theo cơ sở dữ liệu vi phạm về động vật hoang dã của Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV) thì số lượng những vụ tiêu hủy ngà voi ở Việt Nam còn chưa tương xứng.

Một số ý kiến cho rằng việc tiêu hủy ngà voi là một hành động lãng phí vì giá trị đặc biệt lớn và số lượng ngà này có thể đáp ứng nhu cầu tiêu thụ cũng như giảm việc tiếp tục sát hại voi tại châu Phi. Tuy nhiên, việc buôn bán ngà voi tịch thu trong các vụ bắt giữ không những trái với quy định của pháp luật quốc tế mà còn tiếp tục thúc đẩy nhu cầu tiêu thụ và sử dụng ngà voi và do đó càng đẩy các loài voi châu Phi đến bờ tuyệt chủng. Bên cạnh đó, chi phí lưu giữ, bảo quản hàng chục tấn ngà voi tang vật là một gánh nặng lớn cho nền kinh tế.

Chưa kể đến một số hiện tượng tiêu cực đã và có khả năng tiếp tục xảy ra trong công tác bảo quản ngà voi.

Vụ án hai đối tượng lợi dụng chức vụ được giao quản lý kho tang vật ngà voi để chiếm đoạt hơn 230 kg ngà voi và hơn 6 kg sừng tê giác nhằm thu lời bất chính lên đến 3 tỉ đồng (do TAND TP Hà Nội xét xử vào tháng 8-2018 – ENV) hay vụ trộm hơn 100 kg ngà voi trị giá 5 tỉ đồng (tang vật được cất giữ trong kho của Chi cục thi hành án TP Vinh xảy ra cuối năm 2013 – ENV), là những hồi chuông cảnh báo cho thấy rủi ro của việc lưu giữ số lượng lớn tang vật là ngà voi, sừng tê giác thu giữ trong các vụ vi phạm.

“Tiêu hủy ngà voi cần trở thành một thông lệ. Các cơ quan chức năng chỉ nên giữ lại một số lượng nhỏ mẫu vật ngà voi và sừng tê giác với mục đích phân tích ADN, phục vụ giáo dục – đào tạo hay nghiên cứu khoa học” – bà Hà khẳng định.