Sông Dương Đông là một trong hai con sông lớn nhất trên đảo Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang. Những ngày qua, khu vực hạ lưu con sông này thuộc địa bàn thị trấn Dương Đông xuất hiện tình trạng ô nhiễm, ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị đảo ngọc Phú Quốc.
Theo UBND huyện Phú Quốc, tình trạng ô nhiễm khu vực hạ lưu sông Dương Đông thường xuất hiện vào giai đoạn cuối mùa khô và đầu mùa mưa những năm trước đây cũng như cuối mùa khô, đầu mùa mưa năm nay, nhưng mức độ càng về sau càng trầm trọng thêm do quá tải khả năng “tự làm sạch” của sông.
Nguyên nhân trong suốt mùa khô hạn, nắng nóng gay gắt kéo dài, hầu hết các ao, hồ, suối trên đảo Phú Quốc cạn kiệt, nguồn nước từ các dòng suối không còn đổ về sông Dương Đông làm mất dòng chảy, mất đi khả năng làm sạch tự nhiên.
Tiếp đến, trên địa bàn thị trấn Dương Đông, nhất là khu vực chợ, khu vực đông dân cư sinh sống thiếu hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt nên thải trực tiếp xuống sông gây ô nhiễm. Theo đó, khi xuất hiện những cơn mưa lớn đầu mùa, nước ở các dòng suối chảy trở lại kéo theo nhiều xác thực vật về sông làm nước có màu nâu đen.
Mặt khác, hệ thống cống rãnh trên địa bàn trong nhiều tháng khô hạn nước chảy yếu, thậm chí không chảy thông thoáng, tồn đọng nhiều lượng hữu cơ đang phân hủy mạnh nên khi có mưa lớn thì rửa sạch mọi thứ dơ bẩn và tất cả đổ dồn về hệ thống cống rãnh đồng loạt tuôn ra sông gây ô nhiễm, nước sông ngả màu, bốc mùi hôi.
Ngoài ra, gặp lúc triều cường lên, nước sông không thoát ra biển để “làm sạch tự nhiên” được. Bên cạnh đó, bùn tích tụ dưới đáy sông Dương Đông lâu năm và đây đều là chất thải sinh hoạt, sản xuất của các hộ dân cùng nhiều doanh nghiệp dọc hai bờ sông thải xuống, gặp dòng chảy mạnh do mưa lớn tạo thành dòng nước đen đẩy ra biển.
Ông Phạm Văn Nghiệp, Phó Chủ tịch UBND huyện Phú Quốc cho biết: “Khi chính thức vào mùa mưa, lượng nước nhiều, các dòng suối đổ về sông chảy mạnh, khả năng tự làm sạch của sông Dương Đông đảm bảo, không quá tải thì không còn ô nhiễm và trở lại bình thường. Như vậy, theo chu kỳ hàng năm, nguồn nước sông Dương Đông bị ô nhiễm cục bộ vào cuối mùa nắng và đầu mùa mưa.”
Tuy nhiên, vấn đề lo ngại ở đây cần cảnh báo là càng về sau, sông Dương Đông trên đảo Phú Quốc càng ô nhiễm nặng hơn do dân số tăng, khách du lịch đến nhiều làm gia tăng chất thải; tăng nhanh các hộ kinh doanh, nhất là kinh doanh ăn uống nhỏ lẻ ven sông làm tăng lượng nước xả thải chưa qua xử lý; nước thải, chất thải khu vực chợ Dương Đông, các hộ dân sống ven sông, tàu đánh cá không được xử lý, tuôn trực tiếp xuống sông gây ô nhiễm sông. Cùng với đó là hiện nay, phía thượng nguồn sông, suối hình thành các khu dân cư đã xả thải trực tiếp làm trầm trọng thêm tình trạng ô nhiễm của sông Dương Đông, thiếu nguồn nước để “rửa ô nhiễm”.
Để hạn chế, giảm thiểu đến mức thấp nhất tình trạng ô nhiễm sông Dương Đông vào cuối mùa khô, đầu mùa mưa, UBND huyện Phú Quốc chỉ đạo ngành chức năng phối hợp với chính quyền các cấp tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền bằng nhiều hình thức, sâu rộng trong cộng đồng xã hội, nhất là hộ dân sống ven sông, doanh nghiệp, chủ tàu cá… không xả thải ra sông, suối, bãi đất trống… gắn với xử lý nghiêm các hành vi vi phạm về môi trường theo Nghị định 155 của Chính phủ. Đồng thời, bảo vệ tài nguyên rừng, xử lý nghiêm các hành vi lấn chiếm, san lấp sông, suối và hình thành các khu dân cư trái phép trên thượng nguồn.
Về lâu dài, huyện giải tỏa các hộ dân xây dựng nhà, công trình trên sông, trước tiên đoạn từ Dinh Cậu đến cầu Hùng Vương, kết hợp đầu tư làm bờ kè, công viên, chỉnh trang đô thị; kiên quyết xử lý các công trình xây dựng trái phép trên sông, ven sông, suối trên địa bàn huyện; đầu tư hệ thống thu gom xử lý nước thải tập trung ở các khu dân cư, cơ sở sản xuất kinh doanh… Huyện triển khai thực hiện quy hoạch, phương án di dời các cơ sở sản xuất nước mắm ven sông về khu sản xuất chế biến tập trung có hệ thống thu gom xử lý nước thải.
Ông Phạm Văn Nghiệp, Phó Chủ tịch UBND huyện Phú Quốc cho biết: “Một trong các yếu tố, điều kiện cần thiết để Phú Quốc phát triển bền vững là đảm bảo vệ sinh môi trường. Việc xử lý ô nhiễm sông Dương Đông là rất cấp thiết và cần nguồn vốn lớn. Huyện kiến nghị tỉnh và Trung ương sớm hỗ trợ xử lý tình trạng ô nhiễm sông Dương Đông để tránh những hệ lụy khác do ô nhiễm gây ra”.
