Không chỉ thực hiện tốt nhiệm vụ bảo tồn động vật hoang dã (ĐVHD) đối với các loài nguy cấp, quý hiếm, có nguy cơ tuyệt chủng cao, Trung tâm Cứu hộ ĐVHD Hà Nội còn tiếp nhận, cứu hộ kịp thời hàng nghìn cá thể ĐVHD bị buôn bán, vận chuyển bất hợp pháp được do cơ quan chức năng bàn giao.
Thời gian qua, cơ quan chức năng đã phát hiện, bắt giữ nhiều vụ vận chuyển ĐVHD quý hiếm như tê tê, vảy tê tê, rùa, chân tay gấu, sừng tê giác, ngà voi, các sản phẩm từ ngà voi,… với số lượng lớn nhập lậu về tiêu thụ tại Việt Nam hoặc trung chuyển sang nước thứ ba.
Ngoài ra, việc săn bắt, buôn bán, sử dụng các sản phẩm từ ĐVHD cũng diễn ra ở nhiều địa phương trong nước.
Đáng nói, có không ít các đối tượng vì lợi nhuận hoặc do nhận thức không đầy đủ nên vẫn vi phạm các công ước quốc tế cũng như luật pháp Việt Nam về bảo vệ ĐVHD.
Tuy nhiên, trên thực tế có một số loại ĐVHD nằm trong sách đỏ cấm buôn bán, vận chuyển, chẳng hạn như cu li, không có giá trị thương mại, chỉ là một loài để chơi cảnh, song nhiều người không biết, không nhận thức đầy đủ nên vẫn nuôi hoặc trao đổi, mua bán.
Mặt khác, công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật về bảo vệ ĐVHD chưa được quan tâm đúng mức. Trong khi đó, quá trình xử lý các vụ vi phạm về buôn bán, vận chuyển bất hợp pháp các loài ĐVHD của các cơ quan chức năng thường xuyên kéo dài, đang là những rào cản, khó khăn lớn đối với việc bảo vệ ĐVHD hiện nay.
Theo số liệu thống kê của Tổng cục Lâm nghiệp (Bộ NN&PTNT), từ năm 2014 đến nay, các lực lượng chức năng của Việt Nam đã phát hiện, bắt giữ 28.728kg ngà voi, hơn 478,8kg sừng tê giác, hơn 15.000kg vảy tê tê và nhiều mẫu vật san hô đen, rùa sống, rắn ráo, xương hổ, vỏ trai tai tượng… Tại Hà Nội, năm 2018, Trung tâm Cứu hộ ĐVHD Hà Nội cũng đã tiếp nhận 73 vụ do các cơ quan chức năng thu giữ, chuyển về trung tâm với 399 cá thể ĐVHD và 13kg rắn các loại. Chi cục Kiểm lâm Hà Nội cũng đã bắt, xử lý vi phạm với 154 ĐVHD với số lượng 24kg.
Lý giải về nguyên nhân của tình trạng vi phạm về buôn bán, vận chuyển ĐVHD, Giám đốc Trung tâm Cứu hộ ĐVHD Hà Nội Lương Xuân Hồng cho hay, nhiều người có tư tưởng muốn sử dụng các sản phẩm từ ĐVHD làm thực phẩm, đồ trang sức, thời trang, mỹ nghệ, trưng bày, trang trí, quà biếu, tặng. Thậm chí coi đó là phương thuốc quý để tăng cường sức khỏe, chữa bệnh hoặc thể hiện thực lực kinh tế của bản thân và gia đình.
Không phải chờ tới các văn bản pháp luật, việc bảo đảm phúc lợi ĐVHD đã được Trung tâm coi là nhiệm vụ trọng tâm và chú trọng từ nhiều năm nay. Ông Lương Xuân Hồng cho hay, mặc dù cơ sở vật chất còn khó khăn, mặt bằng hạn chế, nhưng đơn vị nỗ lực xây dựng các khu chuồng nuôi theo thiết kế khoa học, tạo không gian sống gần gũi với môi trường cá thể ĐVHD.
Ví như chuồng nuôi khỉ, vượn bố trí cao, thoáng, có các vị trí để khỉ có thể trèo leo, chạy nhảy. Hay đối với nuôi gấu, được thiết kế phù hợp với tập quán sinh hoạt hoang dã dù sống trong điều kiện nuôi nhốt, chăm sóc bán hoang dã. Có như vậy, các cá thể sau khi được cứu hộ, điều trị khỏi bệnh, khỏe mạnh sẽ dễ dàng thích nghi, sinh tồn khi được thả về môi trường tự nhiên.
Để bảo đảm phúc lợi động vật, thái độ chăm sóc của nhân viên cũng được đặt lên hàng đầu. Mỗi cán bộ, nhân viên đều coi động vật là trung tâm với sự chu đáo, tận tình và trách nhiệm; tuyệt đối không có hiện tượng nhân viên ngược đãi, vô cảm với nỗi đau, bệnh tật của động vật.
Hiện, Trung tâm vẫn đang duy trì phối hợp với Tổ chức bảo tồn ĐVHD Nước Việt, Tổ chức Động vật châu Á trong việc hỗ trợ, trao đổi kinh nghiệm, kỹ thuật trong chăm sóc, khám chữa bệnh cho các loài ĐVHD. Trong năm 2019, trung tâm tiếp tục cử cán bộ, nhân viên đi học tập tại Trung tâm Cứu hộ gấu Việt Nam với mục tiêu chuyên nghiệp hóa nhiệm vụ chuyên môn và nâng cao nhận thức, hành vi của con người đối với ĐVHD.
