Đã hơn 2 tháng qua, gần 1.000 hộ dân sống ven sông Mã thuộc xã Yên Thọ, huyện Yên Định (Thanh Hóa) bỗng nhiên bị mất nguồn nước ngầm – nguồn nước duy nhất mà người dân vẫn sử dụng để sinh hoạt từ nhiều đời nay.
Hầu hết các giếng khơi trong vùng đều cạn trơ đáy, trong khi các cơ quan chức năng vẫn chưa tìm ra nguyên nhân và biện pháp để khắc phục tình trạng trên.
Bỗng dưng mất nguồn nước
Đến thời điểm hiện tại, toàn xã có 6/7 thôn đang thiếu nước sạch nghiêm trọng. Trong đó có 922 trên tổng số 1.700 hộ dân với 4.000 nghìn nhân khẩu đang sống trong tình trạng thiếu nước sinh hoạt hoặc sử dụng nguồn nước không đảm bảo an toàn.
Anh Trần Văn Thuận (thôn Tu Mục 2, xã Yên Thọ) cho biết: Hiện tượng giếng khơi cạn nước, trơ đáy, giếng khoan cũng chỗ có chỗ không diễn ra từ đầu tháng 1/2019 đến nay. Ban đầu, hiện tượng trên xuất hiện ở các giếng nước của những hộ dân sống sát mép sông Mã, sau đó lan rộng vào các hộ nằm sâu bên trong đê chừng gần 1km. Sau khi xuất hiện tình trạng mất nước, gia đình anh phải thuê thợ khoan giếng sâu chừng 13m để lấy nước. Nhưng khi bơm thì lúc có nước, lúc không, nước bơm lên nước có mùi tanh, đóng váng, nổi màu vàng khè không thể sử dụng được. Cực chẳng đã, anh Thuận phải ngăn đôi bể và dùng cát để lọc nhưng sau khi lọc xong, nước vẫn không hết mùi hôi, tanh.
“Mất nước và nước bơm nhiễm bẩn đã khiến cho mỗi hộ gia đình ở đây phải đào trung bình từ 2-3 giếng khoan, có những hộ phải khoan đến 6 giếng, chi phí bỏ ra hàng chục triệu đồng để có nước sử dụng. Tuy nhiên, dù nước giếng khoan đã được lọc nhiều lần mà chất lượng vẫn không đảm bảo, để khắc phục tình trạng trên nhiều hộ gia đình phải xây bể chứa nước mưa hoặc sang xã bên xin nước về dùng”- anh Thuận nói.
Còn theo ông Trịnh Đình Hà – cũng là người thôn Tu Mục 2, đã hơn 2 tháng qua cuộc sống của người dân bị đảo lộn hoàn toàn. Gia đình ông đã khoan đến cái giếng thứ 3 rồi mà vẫn không thể có nước dùng cho sinh hoạt. Nước từ các giếng khoan bơm lên đều có mùi hôi tanh, cáu bẩn đục ngầu. “Mỗi ngày bình thường gia đình tôi dùng khoảng 1 khối nước, nhưng từ khi mất nước đến nay gia đình chỉ dùng cầm chừng khoảng 20- 30 lít nước. Hôm trước, gia đình nhà hàng xóm có khoan 2 cái giếng mới nhưng khi khoan chừng 5-6m thì bỗng nhiên ống khoan và đất sụt xuống khiến cho việc khoan giếng trở nên rất khó khăn. Từ những nguyên nhân mà người dân chúng tôi nhận biết thì khả năng mất nước trên địa bàn là do tình trạng hút cát ngoài sông khiến cho nguồn nước bị sụt”- theo ông Hà.
Đi tìm nguyên nhân
Sau khi xuất hiện hiện tượng mất nước sinh hoạt, UBND xã Yên Thọ đã 2 lần báo cáo lên cấp trên nhưng hơn 2 tháng trôi qua, các cơ quan chức năng vẫn chưa có biện pháp khắc phục.
Có nhiều lý giải từ phía chính quyền và người dân đưa ra nhưng tựu trung vẫn là do tình trạng khai thác cát bừa bãi trên sông Mã. Cụ thể, năm 2016 khi mỏ cát số 40 của Cty TNHH Nhất Linh được cấp phép hoạt động trên địa bàn xã đã gây ra tình trạng sụt lún nghiêm trọng và người dân đã kiến nghị. Vì vậy năm 2017, UBND tỉnh Thanh Hóa có quyết định đóng cửa mỏ cát này, nhưng vẫn cho phép bãi tập kết cát của Cty Nhất Linh hoạt động giáp ranh giữa 2 xã Yên Trường và Yên Thọ. Lợi dụng bãi tập kết nên hoạt động khai thác cát trái phép vẫn diễn ra phức tạp suốt thời gian qua, dẫn đến tình trạng cạn kiệt nước sinh hoạt trên địa bàn.
Ông Hồ Xuân Bình- Chủ tịch UBND xã Yên Thọ cũng cho rằng, nguyên nhân dẫn đến tình trạng mất nước hiện nay có thể là do hoạt động khai thác cát khiến bờ sông sạt lở, nước ngầm cũng vì thế chảy ra sông. Nguyên nhân thứ hai là đập chắn ngang phía Nam sông Mã bị tháo bỏ nên nguồn nước dự trữ ở sông không còn. Trước đó, trong các năm 2016, 2017 cũng thời điểm này, mực nước sông Mã xuống thấp gần 2m đã dẫn đến tình trạng mất nước cục bộ.
“Ngay sau khi có hiện tượng giếng bị mất nước, chính quyền địa phương đã tổng hợp và báo cáo với huyện. Ngày 13/2, đoàn công tác của UBND huyện Yên Định và Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Thanh Hóa về kiểm tra nhưng đến nay vẫn chưa có giải pháp nào khả dĩ được được đưa ra”- ông Bình nói.
Trao đổi với PV báo Đại Đoàn Kết sáng ngày 12/3, ông Lưu Vũ Lâm- Chủ tịch UBND huyện Yên Định cho biết: Có nhiều thông tin cho rằng nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng mất nước ngầm tại Yên Thọ là do việc ngăn dòng sông Mã của các thủy điện phía thượng nguồn, gây thiếu nước phía hạ lưu; tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Mã… Cần phải làm rõ các thông tin này để có hướng khắc phục cụ thể và hiệu quả.
Ông Lâm nhấn mạnh: “Trước mắt, chúng tôi tuyên truyền bà con trong vùng bị mất nước chia sẻ với nhau những giếng khoan còn sử dụng được. Đồng thời, chỉ đạo Phòng Nông nghiệp và UBND xã Yên Thọ mở cống dẫn nước từ kênh Bắc sông Chu – Nam sông Mã vào kênh nội đồng, để bù vào nguồn nước ngầm đã mất. Còn về giải pháp lâu dài, Yên Thọ cần phải được đầu tư một hệ thống xử lý nước sạch cho người dân”.
