Cho rằng số thu từ thuế bảo vệ môi trường chưa tương xứng với những tổn hại do sản xuất, tiêu dùng gây ra, một số chuyên gia đã đề xuất tăng mức thu, đồng thời mở rộng đối tượng chịu thuế.
Đây là đề xuất được đưa ra tại Báo cáo “Sử dụng công cụ chính sách thuế nhằm điều tiết nền kinh tế hướng tới tăng trưởng xanh và phát triển bền vững ở Việt Nam” vừa được công bố sáng nay, 11/3. Báo cáo do Viện Nghiên cứu và Quản lý kinh tế Trung ương thực hiện.
Tăng thu, mở rộng đối tượng chịu thuế
Ông Nguyễn Mạnh Hải – Trưởng nhóm nghiên cứu Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương thống kê, Việt Nam đã có chính sách thuế bảo vệ môi trường với đối tượng chịu thuế là xăng, dầu, mỡ nhờn, túi nilon, thuốc diệt cỏ, than đá…
Tuy vậy, mức thuế môi trường của Việt Nam năm 2014 mới khoảng 0,31% GDP. Tỷ lệ này cao hơn Malaysia (0,24%) và Philippines (0,21%) nhưng thấp nhiều nếu so với Ấn Độ (0,95% GDP), Trung Quốc (1,33% GDP), Nhật Bản (1,48% GDP), Hàn Quốc (2,54% GDP)…
Để hạn chế nguy hại đối với môi trường, Việt Nam hiện cũng có quy định, xe ô tô dưới 24 chỗ ngồi, xe mô tô trên 125 cm3 xăng các loại thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Đối với xe ô tô dưới 24 chỗ ngồi, loại xe có dung tích xilanh càng lớn thì mức thuế suất càng cao.
Ngoài ra, nước ta hiện cũng có phí bảo vệ môi trường với khai thác khoáng sản, nước thải, chất thải rắn.
Tuy nhiên, nhìn tổng thể, theo nhóm chuyên gia, chính sách thuế nhằm hạn chế sản xuất, tiêu dùng các sản phẩm gây nguy hại đối với môi trường chưa phù hợp thực tiễn.
Vì vậy, nhóm chuyên gia đề xuất một số giải pháp nhằm khuyến khích sản xuất, tiêu dùng xanh, tăng trưởng bền vững. Cụ thể, cần quy định mức thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng sinh học bằng 50% của mức thuế xăng khoáng nhằm tạo sự chênh lệch đáng kể giữa xăng sinh học và xăng khoáng.
Đồng thời, cần tăng mức thu thuế bảo vệ môi trường, áp dụng kết hợp mức thu tuyệt đối và mức thuế suất theo tỷ lệ phần trăm. Đồng thời, mở rộng phạm vi đối tượng chịu thuế bảo vệ môi trường để bao quát hết các sản phẩm gây tổn hại đối với môi trường như: phân bón hóa học, khí thải…
Cùng với đó, cần hoàn thiện chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp cả về mức ưu đãi và thời gian ưu đãi nhằm thu hút có chọn lọc đầu tư vào phát triển ngành, lĩnh vực công nghệ cao, sử dụng công nghệ thân thiện với môi trường.
Liệu có ảnh hưởng đến người nghèo
Đồng tình với những vấn đề nhóm nghiên cứu nêu, tuy nhiên, bà Đặng Thị Thu Hoài, Thư ký Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ cho rằng, cần thận trọng bởi việc tăng thuế có thể ảnh hưởng tới chi phí sản xuất, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.
Ngoài ra, với xăng, dầu – mặt hàng ai cũng phải sử dụng, bao gồm cả người nghèo thì việc tăng thuế có thể tác động tới việc phân phối thu nhập.
“Các nước phát triển, họ có điều kiện về kinh tế, có hệ thống phúc lợi xã hội hoàn thiện nên có điều kiện để áp dụng các chinh sách thuế dễ dàng hơn. Ta học hỏi kinh nghiệm thế giới nhưng cần soi vào thực tế Việt Nam”, bà Đặng Thị Thu Hoài nêu quan điểm.
Ở một hướng khác, bà Nguyễn Thị Tuệ Anh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho rằng, để khuyến khích tăng trưởng xanh, phát triển bền vững thì thuế chỉ là một công cụ. “Nếu chỉ tiếp cận riêng lẻ, chỉ chăm chăm vào chính sách thuế có được không hay phải kết hợp thêm chính sách nào nữa?” – bà Nguyễn Thị Tuệ Anh đặt câu hỏi.
Vì vậy, theo vị chuyên gia này, ngoài thuế thì cần thêm những chính sách khác như tín dụng xanh, để có sự liên kết.
