Theo cảnh báo từ Bộ Tài chính: Trung Quốc cấm 8 loại phế liệu không được phép nhập khẩu và có thể phế liệu sẽ chuyển dịch vào Việt Nam? Điển hình như mặt hàng nhựa có chủng loại nguy cơ gây ô nhiễm môi trường cao bị Trung Quốc cấm thì lượng phế liệu này đã tăng đột biến tại Việt Nam trong 6 tháng đầu năm 2018.
Theo thống kê của Bộ Tài chính, tổng số lượng phế liệu Việt Nam nhập khẩu năm 2018 là hơn 9,2 triệu tấn, tăng khoảng 1,3 triệu tấn so với năm 2017. Đặc biệt, riêng đối với mặt hàng phế liệu nhựa, khi Trung Quốc có chủ trương cấm nhập khẩu nhiều chủng loại nhựa có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường cao thì lượng phế liệu này vào Việt Nam gia tăng đột biến trong 6 tháng đầu năm 2018.
Tổng cục Hải quan chỉ đạo các đơn vị thuộc và trực thuộc tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát, kiểm tra thực tế, lượng phế liệu nhựa nhập khẩu về Việt Nam thực hiện từ tháng 7/2018 thì đã giảm rõ rệt. Trong 6 tháng cuối năm 2018, tổng lượng phế liệu nhựa nhập khẩu về Việt Nam là 107.000 tấn, giảm mạnh so với mức 274.7000 tấn của nửa đầu năm.
Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, trung bình mỗi tuần có hơn 2.000 container phế liệu nhập khẩu vào Việt Nam, đồng thời cũng có hơn 2.000 container được cơ quan hải quan giải quyết thủ tục thông quan.
Để ngăn chặn kịp thời lượng phế liệu nhập khẩu vào Việt Nam sau khi Trung Quốc có lệnh cấm nhập 8 loại phế liệu từ đầu năm 2019, đồng thời lực lượng hải quan tăng cường công tác quản lý phế liệu nhập khẩu và triển khai các biện pháp ngăn chặn từ xa, không cho phép dỡ hàng không đủ điều kiện xuống cảng, các doanh nghiệp đã chủ động chỉ nhập khẩu vào Việt Nam các lô hàng phế liệu đáp ứng các điều kiện, Bộ Tài chính đã hoàn thiện dự thảo “Quy chế phối hợp, kiểm soát phế liệu nhập khẩu.
Theo dự thảo thì quy chế được ban hành sẽ không còn xảy ra tình trạng c,ác tổ chức, cá nhân vận chuyển chất thải, phế liệu không đáp ứng các quy định của pháp luật vào lãnh thổ Việt Nam sau đó từ bỏ, gây tồn đọng tại cảng biển như những tháng nửa đầu năm 2018.
Theo Bộ Tài chính, hiện cơ quan này đã có một số quy chế phối hợp song phương giữa Tổng cục Hải quan và các cơ quan như: Tổng cục Cảnh sát, Cảnh sát biển, Bộ đội Biên phòng, Cục Quản lý thị trường, Tổng cục Lâm nghiệp.
Tuy nhiên, các quy chế này chỉ là phối hợp giữa hai bộ, ngành với nhau nên chỉ giải quyết các công việc trong phạm vi giữa hai cơ quan, không mang tính tổng thể, đồng bộ để có thể giải quyết được nội dung mang tính phối hợp liên ngành.
Bởi vậy, việc ban hành quy chế phối hợp giữa các Bộ và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có các cửa khẩu kiểm soát phế liệu nhập khẩu theo Bộ Tài chính là cần thiết.
Một trong những điểm đáng chú ý nhất của dự thảo quy định trách nhiệm của từng bộ, ngành trong phối hợp ngăn chặn chất thải, phế liệu không đủ điều kiện nhập khẩu.
Trong số này, trách nhiệm của Bộ Tài nguyên và Môi trường là “Chủ trì, phối hợp với Ủy ban Nhân dân các tỉnh, thành phố đưa lên Cổng thông tin Một cửa quốc gia danh sách các tổ chức, cá nhân (bao gồm đầy đủ tên, mã số thuế, địa chỉ) được cấp/cấp lại Giấy xác nhận đủ điều kiện về bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất còn hiệu lực, còn hạn ngạch nhập khẩu.”
Trường hợp giấy xác nhận trên hết hiệu lực hoặc còn hiệu lực nhưng hết hạn ngạch nhập khẩu hoặc đã bị thu hồi, tước giấy xác nhận có thời hạn thì Bộ Tài nguyên và Môi trường đưa ra cảnh báo trên Cổng thông tin Một cửa quốc gia để các bên phối hợp theo dõi, quản lý.
Trách nhiệm của Bộ Tài nguyên và Môi trường còn là thông báo kết quả kiểm tra Nhà nước về chất lượng phế liệu nhập khẩu do Sở Tài nguyên Môi trường nơi có nhà máy, cơ sở sản xuất sử dụng phế liệu cấp.
Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng có trách nhiệm thành lập các đoàn thanh tra, kiểm tra liên ngành để đánh giá điều kiện về bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu.
Theo Bộ Tài chính, dự thảo nêu trách nhiệm là chỉ đạo cơ quan hải quan rà soát, phân tích thông tin trên hệ thống để kịp thời phát hiện, ngăn chặn chất thải, phế liệu không đáp ứng đủ các điều kiện nhập khẩu.
Ngoài ra, cơ quan hải quan cũng phải tổng hợp phân tích các thông tin về hoạt động nhập khẩu phế liệu làm cơ sở đánh giá rủi ro của doanh nghiệp và cung cấp cho các bên liên quan để phục vụ công tác quản lý.
