Chính quyền Sikkim, một trong những bang nhỏ nhất của Ấn Độ và nằm trên dãy Himalaya, vừa công bố kế hoạch tham vọng về trợ cấp thu nhập cơ bản phổ quát (UBI) cho tất cả 610.577 người dân trong bang.
UBI là khoản thu nhập cố định, thường xuyên do chính quyền cấp vô điều kiện cho toàn thể người dân. Khoản tiền mặt này nhằm thay thế hàng loạt chương trình hỗ trợ khác như trợ cấp gạo, tiền xây nhà, tạo việc làm ở nông thôn… và để người dân tự do chi tiêu.
Sikkim vốn có sẵn nền tảng tiến bộ: là một trong những bang đầu tiên của Ấn Độ cấm túi nhựa từ năm 1998, cung cấp nhà ở cho tất cả người dân và gần đây nhất trở thành bang hữu cơ đầu tiên của đất nước khi từ bỏ thuốc trừ sâu, phân bón.
Ông P.D. Rai, thành viên duy nhất trong Quốc hội Ấn Độ đến từ Sikkim, thừa nhận sẽ có khó khăn nhưng chính quyền bang muốn thu hẹp khoảng cách bất bình đẳng. Ông Rai từ chối tiết lộ ngân sách cho chương trình song cho biết nguồn thu chủ yếu đến từ du lịch (với 2,5 triệu du khách/năm) và ngành điện (Sikkim bán được 90% lượng thủy điện sản xuất). Chính quyền bang đang thảo luận với chuyên gia và các bên liên quan để khởi động chương trình trước năm 2022.
Khảo sát kinh tế năm 2017 của chính phủ Ấn Độ chỉ ra UBI là một giải pháp nhiều hứa hẹn. Chương trình an sinh xã hội của chính phủ trung ương Ấn Độ chiếm 5% GDP với khoảng 950 chương trình nhưng hiệu quả lại không cao do nạn tham nhũng.
Khen ngợi sáng kiến của Sikkim, ông Pranab Bardhan, nhà kinh tế học tại Trường ĐH California (Mỹ), lý giải: “Ở các nước phát triển, mục đích chính của UBI là tái cấu trúc hoặc tiết kiệm cho các chương trình phúc lợi hiện có, như trợ cấp thất nghiệp. Ở các nước thu nhập thấp hoặc trung bình, như Ấn Độ, UBI giúp giải quyết tình trạng mất an ninh kinh tế tối thiểu của bộ phận dân số lớn hơn mà không ảnh hưởng tới các biện pháp xóa nghèo hiện có”.
Nếu được thử nghiệm, chương trình ở bang Sikkim thuộc loại lớn nhất thế giới. Những thử nghiệm trước đó có quy mô nhỏ hơn và chưa thành công đáng kể, như ở Ontario – Canada (cấp UBI cho 4.000 người từ tháng 4-2017 với tổng kinh phí 150 triệu đô la Canada)… Một số nhà kinh tế học chỉ ra những hạn chế của UBI như nguy cơ chi tiêu lãng phí khi phát tiền mặt thay trợ cấp thực phẩm. Ngoài ra, khoản tiền này mua được ít hàng hóa hơn khi giá cả leo thang. Một số ý kiến còn cho rằng UBI sẽ làm giảm hiệu quả công việc và thu hẹp lực lượng lao động.
