Bao đời nay, cuộc sống của người dân thôn Đồng Lai, xã Đồng Tân (huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn) vốn rất thanh bình, yên ấm. Vậy mà, từ khi ngành chức năng cấp phép cho hàng loạt mỏ đá hoạt động thì cuộc sống người dân bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Hàng ngày, người dân ăn, ngủ không yên bởi nơm nớp lo sợ bởi tình trạng mìn nổ, đá bay và bão bụi.
Theo phản ánh của người dân thôn Đồng Lai, nhiều năm nay, khi các mỏ đá đồng loạt đi vào hoạt động là cuộc sống người dân trong thôn bị đảo lộn. Hoạt động khai thác đá của các mỏ đá đã đe dọa trực tiếp đến tính mạng, tài sản, phá hủy đường giao thông và gây ô nhiễm môi trường. Sau những tiếng mìn nổ rung trời là đất đá, bụi bặm bắn tung tóe ra khu vực xung quanh và ra cả nhà dân. Những ngọn núi cao lừng lững bị ăn dần, ăn mòn thành những thành vách dựng đứng, nham nhở có thể sạt lở bất cứ lúc nào. Mặt khác, tiếng máy nghiền đá hòa quyện cùng tiếng xe trọng tải lớn “rầm rập” vào “ăn đá” khiến cả khu vực rộng lớn bị náo loạn.
Từ khi các mỏ đá hoạt động, nhiều năm nay người dân không có lấy được một ngày bình yên. Bụi bặm, ô nhiễm môi trường đã đành, do sức ép của nổ mìn phá đá nên nhiều hộ dân xung quanh bị rạn nứt nhà cửa nghiêm trọng. Điển hình, cách mỏ đá của Công ty TNHH Võ Nói, Yên Vượng và Trường Sơn gần 300 m, nhà ông Vi Đức Cảnh và ông Vi Thanh Liêm bị rạn nứt, khiến mọi người trong gia đình nơm nớp lo sợ. Nhiều lúc sau khi các mỏ đá nổ mìn, đá bay tung tóe vào vườn tược, nhà cửa, khiến mỗi lần đến giờ nổ mìn, cả nhà ông phải chui vào gầm giường tránh nạn.
Nhiều hộ dân cũng phản ánh, do lượng bụi từ các mỏ đá bay ra quá lớn nên năng suất của cây cối hoa màu bị giảm sút nghiêm trọng. Bà Nguyễn Thị Thiềm cho biết, nhà bà có vườn na rộng hơn 1,5 ha, trồng 1.200 cây na, trong đó 200 cây cho quả trên 10 năm, mỗi cây thu hoạch được 30 kg, tính thành tiền 600.000 đồng một cây. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của bụi đá, khiến sự sinh trưởng và thụ phấn đậu quả kém nên vụ na năm vừa qua, gia đình bà chỉ thu được 200.000 đồng mỗi cây.
Trường hợp khác, vườn na hơn 1 ha với 900 cây na của gia đình bà Hoàng Thị Phúc, hàng năm cho thu hoạch trên 150 triệu đồng thì vụ na năm vừa qua gia đình bà chỉ thu được một nửa số tiền trên. Các hộ dân bị thiệt hại đã nhiều lần kiến nghị lên cấp có thẩm quyền đề nghị các mỏ đá bồi thường thiệt hại do hoạt động nổ mìn khai thác đá gây ra, nhưng không được giải quyết.
Không những thế, các xe chở đá từ mỏ đá đi tiêu thụ đã khiến đường giao thông bị băm nát, xe tải chở đá phóng nhanh, vượt ẩu khiến tai nạn giao thông luôn rình rập.
Về vấn đề trên, lãnh đạo UBND xã Đồng Tân cho hay, trên địa bàn xã Đồng Tân có 5 mỏ đá đang hoạt động và đều tập trung ở thôn Đồng Lai. Các mỏ đá này thuộc các Công ty TNHH Võ Nói, Yên Vượng, Trường Sơn, Thương mại và Phát triển Thành Đông, Công ty Cổ phần ACC-78.
Lãnh đạo UBND xã Đồng Tân thừa nhận, tình trạng các mỏ đá nổ mìn gây ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt, sản xuất của người dân đã diễn ra từ lâu, được bà con nhiều lần phản ánh, kiến nghị lên xã, huyện nhưng đều không giải quyết được.
Theo tìm hiểu của phóng viên, từ tháng 5/2018, sau khi nhận được kiến nghị của người dân, UBND tỉnh Lạng Sơn đã chỉ đạo các ngành chức năng có liên quan tiến hành xem xét, kiểm tra sự việc. Tuy nhiên, theo các hộ dân phản ánh thì sự việc vẫn không được xử lý dứt điểm, thậm chí còn ngày càng nghiêm trọng hơn.
Trước thực trạng đó, mới đây Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn Phạm Ngọc Thưởng đã giao Sở TNMT tỉnh Lạng Sơn tăng cường công tác kiểm tra, giám sát hoạt động khai thác khoáng sản của các đơn vị hoạt động khai thác, chế biến có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường trên địa bàn theo quy định. Đồng thời, phối hợp với UBND huyện Hữu Lũng thường xuyên nắm bắt kịp thời tình hình kiến nghị, phản ánh của người dân trong khu vực và tham mưu UBND tỉnh hướng giải quyết theo quy định của pháp luật.
UBND tỉnh Lạng Sơn cũng giao cho Sở Công thương có các hình thức kiểm tra, giám sát hoạt động nổ mìn của các doanh nghiệp hoạt động khai thác đá trên địa bàn, kịp thời xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm theo đúng quy định pháp luật. Thực hiện nghiêm các chế tài như tước giấy phép sử dụng vật liệu nổ công nghiệp, không cấp lại giấy phép sử dụng vật liệu nổ công nghiệp… đối với các doanh nghiệp vi phạm.
Ngoài ra, Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn giao UBND huyện Hữu Lũng chỉ đạo các cơ quan chuyên môn phối hợp với UBND xã Đồng Tân hướng dẫn, giám sát thực hiện kiểm đếm, đền bù, hỗ trợ của các doanh nghiệp đối với các hộ dân bị ảnh hưởng, báo cáo kết quả về UBND tỉnh trước ngày 30/1/2019.
