Việc xây dựng công trình Thủy điện A Vương khiến nhiều hộ dân đồng bào Cơ tu, huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam phải dời làng, nhường đất đến khu tái định cư (TĐC) mới. Thế nhưng, đã hơn 10 năm về nơi ở mới, bà con ở đây vẫn thiếu đất sản xuất.
Trao đổi với phóng viên Đại Đoàn kết, ông Hốih Lin, trú TĐC PachePalanh, xã Mà Cooih, huyện Đông Giang cho biết: “Khi gia đình tôi đến đây TĐC thì điện, đường, trường học, trạm y tế, nước, nói chung cơ sở hạ tầng tương đối đảm bảo. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất hiện nay đối với gia đình tôi và các hộ dân khác là thiếu đất sản xuất. Ruộng lúa nước không có đã đành, chỗ để phát nương làm rẫy cũng vô cùng khó khăn. Hiện nay Nhà nước cấm không cho phát nương làm rẫy nữa, nên gia đình tôi càng thiếu đất sản xuất. Đáng lo nữa những hộ phát sinh cũng không có đất ở, ở trên A Bông có đất nhưng chủ yếu là sỏi đá nên canh tác không được. Không có đất sản xuất nên chỉ ở nhà sinh ra thất nghiệp”.
Theo ông Hốih Lin, từ năm 2006, bà con nhường đất để xây dựng công trình Thủy điện A Vương, về ở khu TĐC mới với hy vọng vào một cuộc sống tốt đẹp hơn. Tại nơi ở mới, mỗi hộ dân được xây 1 căn nhà sàn rộng 40 m2, được cấp gạo, cây giống, con giống trong những năm đầu. Đường sá đi vào thôn được bê tông hóa. Riêng đất sản xuất, trung bình mỗi hộ dân được cấp gần 2 héc ta, không đủ để bà con khai hoang sản xuất. Cuộc sống ngày càng khó khăn hơn khi con cái lập gia đình, nhân khẩu tăng lên mà không có đất để ra làm nhà ở riêng và đất sản xuất cũng thiếu.
Theo số liệu thống kê, để xây dựng Thủy điện A Vương, tại xã Mà Cooh đã có 260 hộ dân ở 5 thôn AZal, A Dớ, Tà Rèng, Trờ Gung và A Đền phải di dời đến nơi ở mới. Trong đó, 30 hộ di dời bố trí ở xen ghép, 230 hộ di dời tập trung đến 2 khu tái định cư PachePalanh và CutChrun. Đến đây, mỗi gia đình được cấp 400 mét vuông đất ở và một nhà sàn bằng bê tông rộng 40 m2.
132 hộ dân TĐC PachePalanh được cấp chưa đầy 2 héc ta cả đất ở và đất sản xuất. 12 năm sau, số hộ dân nơi đây đã tăng lên gần 400 hộ trong khi quỹ đất không được tăng lên khiến cuộc sống ngày càng khó khăn.
Ông Lê Minh Tuấn, Chủ tịch UBND xã Mà Cooih, huyện Đông Giang cho biết đời sống của người dân ở 2 TĐC cư PachePalanh và CutChrun có nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo ở các thôn khá cao. Vấn đề nan giải hiện nay là thiếu đất sản xuất và đất ở. Do trước đây thực hiện dự án Thủy điện A Vương người ta không tính tới phương án đối với những hộ phát sinh, nên bây giờ những người trẻ tách hộ ra không có đất. Chưa nói, đất sản xuất đây hầu hết là đất hẹp, dốc, ngắn cho năng suất cây trồng không cao.
Trước tình trạng này, ông Hồ Quang Minh, Phó Chủ tịch UBND huyện Đông Giang cho biết, tại huyện Đông Giang có 7 công trình thủy điện gồm A Vương, Sông Kôn, Za Hung, An Điềm 2, Sông Bung 4A, Sông Bung 5 và Sông Bung 6. Trong đó, đời sống 2 khu TĐC Pache Palanh và Cut Chrun sau di dời để phục vụ xây dựng thủy điện A Vương còn nhiều khó khăn. Thu nhập bình quân đầu người của 2 khu TĐC là 16,5 triệu đồng/người/năm, tỷ lệ hộ nghèo chiếm gần 40%. Khó khăn chủ yếu của người dân là thiếu đất sản xuất, đất chất lượng xấu cho năng suất cây trồng thấp; chậm chuyển đổi ngành nghề và giải quyết việc làm.
Theo ông Minh, vừa qua, huyện đã trình UBND tỉnh Quảng Nam về chủ trương mở rộng đất sản xuất để cấp cho người dân. Đồng thời, bố trí đất mở rộng khu TĐC để cấp cho các hộ dân phát sinh nhưng chưa được phê duyệt. Chính quyền địa phương mong muốn Nhà nước hỗ trợ thêm cho 2 khu TĐC này để có điều kiện chia đất lại cho dân và thu hồi đất của những hộ vượt định mức. Đồng thời, phân lại những khu vực rừng ít xung yếu xã đang quản lý cho người dân để phát triển sản xuất.
