Trong khi nhiều người biết buôn bán thịt hổ, vẩy tê tê, sừng tê giác, ngà voi là bất hợp pháp ít người biết buôn bán cá tra dầu cũng phi pháp.
Bốn trong mười loài cá nước ngọt lớn nhất thế giới sống trong lòng dòng sông Mê Kông. Dòng sông này được mệnh danh là sản sinh ra nhiều loài cá khổng lồ nhất thế giới. Năm 2005, tại miền bắc Thái Lan, người ta đã đánh bắt được con cá tra dầu lớn với chiều dài lên đến 2,7m, tương đương với một chiếc xe, và nặng 293kg.
Dòng Mê Kông còn sản sinh ra một loại cá có tên gọi đặc biệt, cá da trơn ăn thịt chó. Không giống như tên gọi, loại cá này thường ăn xác động vật chết hoặc các loại tôm cá nhỏ hơn. Ngoài ra, còn có cá Hô khổng lồ, và cá Đuối khổng lồ có thể lớn bằng người bà con ngoài biển của nó, dài đến 5m và nặng 600kg.
Những loài cá khổng lồ này có thể trông không dễ thương hay cảm tình như hổ hay voi, nhưng giá trị của chúng đối với dòng Mê Kông thì lớn hơn rất nhiều so với những món ăn đắt đỏ chế biến từ chúng.
Theo Marc Ghoichot, Quản lý chương trình Nước ngọt của WWF-Greater Mekong, các loài cá này là chỉ báo về sức khoẻ và hệ sinh thái của dòng Mê Kông, con sông cung cấp nguồn thuỷ sản, lúa gạo và hoa màu nuôi sống hàng chục triệu người Việt Nam. Vì vậy, việc tiêu thụ những loài cá khổng lồ này không những đe doạ đến việc chúng tuyệt chủng, mà còn gây hại đến sức khoẻ và tương lai của chính sông Mê Kông.
Mặc dù những loài cá khổng lồ của dòng Mê Kông rất độc đáo và và những tài sản quý hiếm, chúng đang biến mất rất nhanh chóng. Cá tra dầu được xếp hạng vào Các loài cực kỳ Nguy cấp, hạng cuối cùng trước khi được liệt vào danh sách các loài tuyệt chủng. Công ước CITES đã cấm buôn bán loài này trên toàn thế giới từ 1975. Trong khi đó, số lượng cá Hô khổng lồ và hai loài kia cũng đang giảm sút nghiêm trọng tại Lào, Campuchia và Thái Lan, nơi chúng đã từng có rất nhiều.
Tuy nhiên, nhu cầu tiêu thụ đối với các loài này vẫn còn tồn tại, đặc biệt là tại Việt Nam, nơi hầu hết mọi người không biết rằng việc buôn bán các loài này là vi phạm pháp luật. Còn rất nhiều mối đe doạ khác đối với chúng, và các loài cá khác trên sông Mê Kông. Các con đập đã chia cắt dòng sông, làm gián đoạn đường di cư của các loài cá. Các công trình thuỷ điện đề xuất tại Campuchia và Lào sẽ khiến tình trạng này càng tệ hơn. Khai thác cát ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng các hệ hinh thái. Và ô nhiễm nguồn nước ngày càng nghiêm trọng.
Vậy thì tại sao một số nhà hàng và một vài thực khách thiếu hiểu biết lại được phép đe doạ tới loài cá quan trọng bậc nhất của dòng Mê Kông? Đã đến lúc chúng ta chấm dứt việc buôn bán bất hợp pháp một trong những loài cá quan trọng bậc nhất của sông Mê Kông.
Hoạt động nâng cao nhận thức trong những năm qua đã thành công khi tạo ra một xã hội không khoan nhượng đối với việc ăn thịt hổ và uống cao hổ cốt. Vậy thì, chúng ta cũng cần phải có thái độ như vậy đối với việc gọi món ăn chế biến từ các loài cá khổng lồ này, những loài có lẽ đã tuyệt chủng trong lãnh thổ của Việt Nam.
