Động Châu-Khe Nước Trong, thuộc huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình, là khu vực có giá trị đa dạng sinh học rất cao cần được bảo tồn đặc biệt.
Tuy nhiên, điều đáng quan tâm là sau nhiều năm nghiên cứu, xây dựng đề án và luận cứ khoa học, việc xây dựng thành lập khu bảo tồn thiên nhiên tại khu vực này vẫn chỉ nằm trên giấy.
Động Châu-Khe Nước Trong nằm giáp biên giới Việt-Lào và Khu Bảo tồn thiên nhiên Bắc Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. Khu vực này chủ yếu là rừng nhiệt đới thường xanh nằm trong vùng sinh thái rừng tự nhiên, có diện tích trên 22.000ha.
Rừng ở khu vực Động Châu-Khe Nước Trong đến thời điểm này rất quý hiếm, không những chỉ ở Việt Nam mà còn trên thế giới.
Theo tài liệu nghiên cứu, điều tra của Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Bình phối hợp với Trung tâm Tài nguyên và Môi trường Lâm nghiệp thuộc Viện Điều tra Quy hoạch Rừng, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, độ che phủ của rừng ở Động Châu-Khe Nước Trong rất cao, đứng hàng đầu Việt Nam với trên 99%, trong đó có khoảng 50% diện tích rừng nhiệt đới thường xanh vùng thấp vẫn còn tương đối nguyên vẹn, chưa bị tác động nhiều từ bên ngoài.
Khu vực rừng ở đây được đánh giá có giá trị đa dạng sinh học rất cao, với nhiều loài quý hiếm, đặc hữu.
Thống kê bước đầu tại đây cho thấy, có hơn 1.030 loài thực vật bậc cao có mạch với 22 loài nằm trong sách đỏ thế giới, 26 loài trong Sách Đỏ Việt Nam và 15 loài quý hiếm theo Nghị định 32/2007/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về nghiêm cấm khai thác cho mục đích thương mại; 357 loài động vật có xương sống ở cạn với 39 loài nằm trong Sách đỏ thế giới, hơn 90 loài nằm trong sách đỏ Việt Nam và 46 loài động vật quý hiếm theo Nghị định 32/2007/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.
Đặc biệt, về động vật, bước đầu đã ghi nhận sự tồn tại ở đây nhiều loài quý hiếm như bò tót, sao la, mang lớn, mang Trường Sơn, chà vá chân nâu, thỏ vằn, trĩ sao, các loài hồng hoàng…
Thực vật cũng có nhiều loài đặc biệt quý hiếm như gụ mật, gụ lau, lim xanh, vù hương, re hương, dạ hương, các loài trong họ dầu…
Động Châu-Khe Nước Trong còn được tổ chức Bảo tồn Chim Thế giới công nhận là một trong 62 vùng chim quan trọng và trong Vùng chim đặc hữu đất thấp của Việt Nam…
Theo ông Phạm Hồng Thái, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Bình, từ những giá trị cao về đa dạng sinh học, trong Quy hoạch tổng thể bảo tồn đa dạng sinh học của cả nước đến năm 2020, định hướng đến năm 2030, ngày 8/1/2014, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Khu vực Động Châu-Khe Nước Trong thuộc phân hạng khu dự trữ thiên nhiên.
Trên cơ sở đó, tỉnh Quảng Bình xác định việc nghiên cứu, điều tra, xây dựng luận cứ khoa học để lập khu bảo tồn thiên nhiên khu vực Động Châu-Khe Nước Trong là cần thiết và cấp bách, nhằm bảo tồn giá trị đa dạng sinh học, tránh sự tác động từ bên ngoài cho muôn đời sau.
Điều đáng quan tâm là từ khi có quyết định phê duyệt Quy hoạch tổng thể bảo tồn đa dạng sinh học của cả nước đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 của Thủ tướng Chính phủ đến nay đã hơn 4 năm.
Tuy nhiên, việc xây dựng, thành lập khu bảo tồn thiên nhiên tại khu vực Động Châu-Khe Nước Trong của tỉnh Quảng Bình vẫn chỉ nằm trên giấy.
Khu vực rừng Động Châu-Khe Nước Trong hiện do Ban Quản lý rừng phòng hộ Động Châu, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình quản lý.
Do sinh kế của nhiều người dân ở đây vẫn còn phụ thuộc vào rừng, việc bảo vệ rừng gặp rất nhiều khó khăn.
Trong năm 2017 và 6 tháng đầu năm 2018, lực lượng của Ban Quản lý rừng phòng hộ Động Châu đã tổ chức nhiều đợt truy quét, bắt giữ được hơn 3 m3 gỗ khai thác trái phép và tháo gỡ hàng ngàn bẫy thú do người dân cài bắt động vật trong rừng.
