Theo quy hoạch phát triển VLXD tỉnh Quảng Ninh, mỗi nhà máy nhiệt điện có một nhà máy sản xuất VLXD không nung để tiêu thụ một phần tro, xỉ thải ra. Tuy nhiên, việc tiêu thụ tro xỉ thải gặp nhiều khó khăn khiến cho Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh Vũ Văn Diện phải thốt lên: Nếu tình hình không được cải thiện, có khi năm tới Quảng Ninh sẽ phải đóng cửa các nhà máy nhiệt điện khi vi phạm Quyết định 452/QĐ- TTg của Thủ tướng Chính phủ.
Tích cực tìm đối tác phối hợp xử lý tro xỉ
Quảng Ninh hiện có 7 nhà máy nhiệt điện, với tổng công suất phát điện là 5.450MW. Trong đó, 6 nhà máy nhiệt điện đang hoạt động, riêng nhà máy nhiệt điện Thăng Long đang trong giai đoạn đầu tư xây dựng hoàn thiện. Hàng năm, 6 nhà máy nhiệt điện đang hoạt động thải ra khoảng trên 5 triệu tấn tro, xỉ. Diện tích đất các bãi tro, xỉ thải khoảng 500ha.
Phó giám đốc Sở Xây dựng Quảng Ninh Nguyễn Mạnh Tuấn cho biết: Nhận thức rõ việc thu gom, quản lý và xử lý tro, xỉ làm VLXD, vật liệu san lấp mặt bằng là cấp thiết, các DN nhiệt điện đang tích cực nghiên cứu, hợp tác nghiên cứu, tìm đối tác phối hợp để xử lý tro, xỉ.
Cụ thể, Cty CP Nhiệt điện Đông Triều đã phối hợp với Cty CP Thanh Tuyền nghiên cứu thành công việc đưa tro, xỉ Nhà máy Nhiệt điện Đông Triều vào sản xuất VLXD không nung, đạt tiêu chuẩn QCVN 16:2014 với công suất gạch xây 60 triệu viên/năm; ngói lợp 2 triệu m2/năm và 1 triệu m2 gạch lát teraro. Hiện sản phẩm ngói và gạch lát của Cty đã được xuất khẩu sang một số nước trong khu vực và thế giới.
Tương tự, tại Nhà máy Nhiệt điện Quảng Ninh, Cty CP Nhiệt điện Quảng Ninh đã đầu tư 4 si lô chứa tro bay thải, với dung tích 2.500m3/1 si lô và tiêu thụ mỗi năm khoảng 72.000 tấn tro bay cho các đơn vị sản xuất xi măng, bê tông đầm lăn. Ngoài ra, Cty đang tiếp tục mời thầu các đơn vị vào nghiên cứu, xử lý xỉ để sản xuất VLXD và có thể sử dụng vào các lĩnh vực khác.
Còn tại Nhà máy Nhiệt điện Uông Bí, TCty Phát điện 1 đã thu gom tro bay và hợp đồng với 2 đơn vị tiêu thụ ổn định và cho 1 đơn vị thầu hồ xỉ thải để khai thác bán cho các tổ chức, cá nhân sản xuất VLXD trên địa bàn.
Với các giải pháp trên, tro, xỉ của các Nhà máy Nhiệt điện Đông Triều, Quảng Ninh, Uông Bí thải ra cơ bản được tiêu thụ hết.
Dù tro xỉ không được tiêu thụ tốt như các nhà máy nhiệt điện nói trên, song Cty CP Nhiệt điện Cẩm Phả cũng đã có phương án thu gom tro, xỉ và thuê vận chuyển bán cho các nhà máy sản xuất xi măng, các đơn vị sản xuất VLXD, đồng thời phối hợp với Cty CP Gạch không nung Cẩm Phả nghiên cứu sản xuất gạch xây không nung từ nhiên liệu xỉ nhiệt điện nhà máy.
Đáng ngại nhất là 2 nhà máy nhiệt điện tại Mông Dương, mới đang nghiên cứu tìm phương án xử lý tro xỉ, trong khi bãi thải sắp đầy. Đây chính là lý do vì sao Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh Vũ Văn Diện lo ngại tỉnh này có nguy cơ phải đóng cửa các nhà máy nhiệt điện vì vi phạm Quyết định 452/QĐ- TTg của Thủ tướng Chính phủ (phê duyệt đề án thúc đẩy xử lý tro, xỉ, thạch cao trong các nhà máy nhiệt điện hóa chất để làm nguyên liệu sản xuất VLXD).
Đề xuất gỡ khó
Ông Nguyễn Mạnh Tuấn cho biết: Tỉnh Quảng Ninh nhận thức rất rõ việc nghiên cứu phát triển sản xuất và sử dụng vật liệu tại chỗ, nhất là xỉ thải nhiệt điện làm VLXD là hết sức thiết thực, ý nghĩa, góp phần tiết kiệm tài nguyên, đất đai, bảo vệ môi trường, phát triển DN, tạo việc làm, bảo đảm nguồn cung VLXD thay thế các VLXD thiếu hụt địa phương và tăng hiệu quả kinh tế từ các dự án đầu tư xây dựng.
Sở Xây dựng Quảng Ninh cam kết phối hợp chặt chẽ với các ngành, địa phương tham mưu cho UBND tỉnh tiếp tục hỗ trợ, tạo điều kiện tốt nhất cho các DN tiên phong trong lĩnh vực nghiên cứu, ứng dụng KHCN sản xuất VLXD mới, thân thiện với môi trường, đặc biệt là VLXD, vật liệu san lấp từ tro xỉ thải nhiệt điện.
Bên cạnh đó, Quảng Ninh cũng đề xuất Bộ Xây dựng và các bộ chức năng tháo gỡ một số vướng mắc. Theo ông Vũ Văn Diện, Bộ Xây dựng cần sớm ban hành đầy đủ các tiêu chuẩn quốc gia, hướng dẫn kỹ thuật, định mức kinh tế kỹ thuật trong việc xử lý tro, xỉ các nhà máy nhiệt điện vào công trình xây dựng. Bộ Công Thương quan tâm chỉ đạo các chủ đầu tư nhà máy nhiệt điện trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh sớm lập và trình Bộ phê duyệt Đề án xử lý, sử dụng tro xỉ, thạch cao các nhà máy nhiệt điện theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Quyết định 452/QĐ- TTg.
Đặc biệt, Bộ Xây dựng và Bộ TN&MT phối hợp, sớm có sự điều chỉnh, nhận diện đúng mức đối với tro xỉ thải nhà máy nhiệt điện để có cơ chế thích hợp. Cụ thể, cần đưa tro xỉ thải của các nhà máy nhiệt điện vào danh mục chất thải thông thường. Hiện nay, theo Thông tư 36/2015/TT-BTNMT ngày 30/6/2015 về quản lý chất thải nguy hại, tro xỉ nhà máy nhiệt điện thuộc loại nguy hại 1 sao, thuộc diện phải kiểm soát. Khi vận chuyển tro xỉ đến chỗ khác, làm VLXD phải được cơ quan chức năng cấp phép vận chuyển và sử dụng. Đây chính là một trong những rào cản khiến việc xử lý tro, xỉ nhà máy nhiệt điện còn hạn chế. “Trong khi trên thực tế, người dân sống xung quanh bãi thải vẫn mặc nhiên “chung sống” với tro xỉ mỗi ngày” – ông Diện cho biết.
