Thời gian qua, công tác quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường (BVMT) trên cả nước đã có những chuyển biến tích cực, nhất là việc kiểm soát các nguồn thải lớn có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường (ÔNMT). Tuy nhiên, để ngăn ngừa một cách có hiệu quả, bên cạnh nỗ lực của ngành tài nguyên và môi trường (TN và MT) cần có sự phối hợp hiệu quả của các bộ, ngành, địa phương trong việc kiểm tra, xử lý các cơ sở gây ÔNMT.
Phó Tổng cục trưởng Môi trường (Bộ TN và MT) Nguyễn Thế Đồng cho biết: Thời gian qua, bên cạnh việc tiếp tục chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương thực hiện tốt công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực BVMT, Bộ TN và MT đã yêu cầu các đơn vị trực thuộc đẩy mạnh công tác kiểm soát các dự án, nguồn thải lớn. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ các bộ, ngành và địa phương thực hiện các hoạt động kiểm tra, khắc phục, xử lý kịp thời các điểm nóng về ÔNMT. Bên cạnh đó, thực hiện Chỉ thị số 25/CT- TTg, ngày 31-8-2016 của Thủ tướng Chính phủ về một số nhiệm vụ, giải pháp cấp bách về BVMT, Bộ TN và MT đã xây dựng Đề án kiểm soát đặc biệt đối với các cơ sở tiềm ẩn nguy cơ gây ÔNMT cao; xây dựng hệ thống tiêu chí về môi trường làm cơ sở lựa chọn, sàng lọc bảo đảm không thu hút đầu tư công nghệ sản xuất lạc hậu vào Việt Nam; hướng dẫn các địa phương xử lý, ứng phó, giải quyết các vụ việc, sự cố môi trường… Nhờ vậy, tiến độ xử lý triệt để các cơ sở gây ÔNMT nghiêm trọng đã có những chuyển biến tích cực. Cụ thể, tính đến nay, đã có 400 trong số 439 cơ sở gây ÔNMT nghiêm trọng theo Quyết định số 64/2003/QĐ-TTg được xử lý (đạt tỷ lệ 91,1%); 209 trong số 435 cơ sở gây ÔNMT nghiêm trọng theo Quyết định số 1788/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 1-10-2013 về việc phê duyệt Kế hoạch xử lý triệt để các cơ sở gây ÔNMT nghiêm trọng đến năm 2020, cơ bản hoàn thành các biện pháp xử lý triệt để, không còn gây ÔNMT (đạt tỷ lệ 44%). Phần lớn các cơ sở gây ÔNMT nghiêm trọng theo Quyết định số 1788/QĐ-TTg, đều phải thực hiện ngay các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm trong thời gian xử lý để theo đúng chỉ đạo, qua đó đã góp phần giảm tác động tới cộng đồng.
Đáng chú ý, trong năm 2017, cả nước đã có thêm chín khu công nghiệp (KCN) hoàn thành việc đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung, nâng tỷ lệ các KCN có hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt 78%; 33 KCN đã đầu tư lắp đặt thiết bị quan trắc nước thải tự động, nâng tỷ lệ các KCN có thiết bị quan trắc nước thải tự động đạt 41%. Có 16 cụm công nghiệp (CCN) hoàn thành việc đầu tư xây dựng hệ thống nước thải tập trung, nâng tỷ lệ các CCN có hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt 9%. Bộ TN và MT cũng đã phối hợp các bộ, ngành, địa phương tổ chức các đoàn thanh tra, kiểm tra, xử lý được 20 vụ việc, điểm nóng về môi trường. Điển hình như các vụ xả thải gây ô nhiễm môi trường trong quá trình thi công bãi xỉ Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân I; vụ một số tàu hút bùn đất từ cảng biển Nghi Sơn và đổ thải tại vùng biển gần bờ giáp ranh giữa hai tỉnh Nghệ An và Thanh Hóa gây ÔNMT biển… Ngành cũng đã chủ động tổ chức thanh tra, kiểm tra các cơ sở tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng; thành lập và duy trì thường xuyên các tổ giám sát quá trình vận hành thử nghiệm các công trình xử lý chất thải của Dự án Nhà máy Giấy Lee&Man Việt Nam; theo dõi, giám sát, kiểm tra thường xuyên tình hình khắc phục các lỗi vi phạm và việc cho phép Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh (FHS) vận hành thử nghiệm (năm 2017)…
Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Bộ TN và MT Võ Tuấn Nhân, hiện nay, tình hình ÔNMT ở một số nơi vẫn diễn biến phức tạp, do hậu quả của việc quá chú trọng phát triển kinh tế, mà chưa thật sự quan tâm công tác BVMT ở một số địa phương. Mặt khác, năng lực, nhận thức của các doanh nghiệp về BVMT còn yếu kém; nguồn vốn đầu tư cho hoạt động BVMT còn hạn chế; năng lực và các nguồn lực cần thiết của hệ thống các cơ quan quản lý, cũng như lực lượng giám sát thi hành về BVMT chưa đủ mạnh để đáp ứng nhu cầu thực tiễn; các cấp chính quyền chưa nhận thức đầy đủ và quan tâm đúng mức, dẫn đến buông lỏng quản lý, thiếu trách nhiệm trong việc kiểm tra, giám sát và cưỡng chế thực thi pháp luật đối với các đối tượng vi phạm… Do vậy, thời gian tới, bên cạnh việc thực hiện có hiệu quả các biện pháp quản lý nhà nước nhằm phòng ngừa, giảm thiểu các nguồn gây ô nhiễm, tác động xấu tới môi trường, Bộ TN và MT sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra về BVMT, nhất là chủ động phát hiện và kịp thời xử lý các cơ sở có nguy cơ cao gây ô nhiễm môi trường. Tăng cường công tác kiểm soát ô nhiễm khu kinh tế, KCN, CCN, đặc biệt chú ý tới các KCN đang hoạt động nhưng chưa đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung…
Ngành TN và MT sẽ phối hợp các địa phương, đơn vị đẩy mạnh việc triển khai các hoạt động khắc phục ô nhiễm và cải thiện môi trường tại các khu vực bị ô nhiễm nghiêm trọng và suy thoái nặng; xây dựng đề án về cơ chế đột phát huy động nguồn lực, thu hút đầu tư, xã hội hóa bảo vệ môi trường. Toàn ngành triển khai có hiệu quả chương trình mục tiêu xử lý triệt để các cơ sở gây ÔNMT nghiêm trọng thuộc đối tượng công ích giai đoạn 2016 – 2020; khắc phục các yếu kém, bất cập nhằm đổi mới, nâng cao chất lượng của công tác thẩm định báo cáo đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường, kế hoạch bảo vệ môi trường…
