Thanh tra Chính phủ phát hiện nhiều vi phạm trong việc chuyển 16ha rừng đặc dụng Đèo Cả để thực hiện dự án khai thác khoáng sản đất san lấp vật liệu xây dựng thông thường phục vụ thi công dự án Hầm đường bộ Đèo Cả của Công ty CP Tập đoàn Hải Thạch.
Hồi tháng 9/2017, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình giao Thanh tra Chính phủ chủ trì, phối hợp với các bộ ngành thành lập tổ công tác để kiểm tra, xác minh việc chuyển mục đích 16ha rừng đặc dụng tại Đèo Cả để thực hiện dự án khai thác đất phục vụ công trình hầm đường bộ qua Đèo Cả của Công ty CP Tập đoàn Hải Thạch.
Tháng 11/2017, Tổng thanh tra Chính phủ đã ban hành Quyết định thành lập tổ kiểm tra để thực hiện nhiệm vụ Phó Thủ tướng Chính phủ giao. Mới đây Thanh tra Chính phủ đã có báo cáo kết quả kiểm tra nội dung này.
Lợi dụng lấy đất làm hầm, phá 16ha rừng đặc dụng
Theo Thanh tra Chính phủ, khu vực được lựa chọn khai thác đất san lấp vật liệu xây dựng thông thường phục vụ thi công dự án hầm đường bộ Đèo Cả có diện tích 16ha tại thôn Hảo Sơn, xã Hòa Xuân Nam (Đông Hòa, Phú Yên) đang được quy hoạch là đất rừng đặc dụng. Đặc biệt, đây là khu vực “cấm hoạt động khoáng sản” theo quy định của Luật Khoáng sản.
Trong số 16ha này, có 15ha có rừng và được Ban quản lý rừng đặc dụng Đèo Cả ký hợp đồng giao khoán cho 11 hộ dân bỏ vốn thực hiện trồng rừng, được chủ động sản xuất trên diện tích đất khoán, hưởng thành quả lao động và kết quả đầu tư trên đất nhận khoán.
Sau khi Công ty Hải Thạch đề xuất khai thác đất ở khu vực này, các cơ quan ban ngành của Phú Yên đã đi kiểm tra và UBND tỉnh Phú Yên đã bổ sung vào quy hoạch khoáng sản để được khai thác.
Việc này, theo Thanh tra Chính phủ, là “chưa phù hợp quy định tại điểm 1 điều 28 Luật Khoáng sản năm 2010”.
Sau khi bổ sung vào quy hoạch khai thác khoáng sản, Công ty Hải Thạch đã lập báo cáo kết quả điều tra địa chất và Đề án khai thác. Mặc dù hồ sơ chưa hoàn chỉnh, nhưng Sở Tài nguyên và Môi trường Phú Yên đã kiến nghị tỉnh cho phép công ty này vừa khai thác, vừa hoàn tất thủ tục với diện tích 2ha nằm trong số 16 ha.
Điều này đã được Thanh tra Chính phủ khẳng định là “vi phạm quy định tại Luật Đất đai, Luật Khoáng sản”.
Tháng 11/2012, UBND tỉnh Phú Yên cũng đã cấp phép khai thác khoáng sản cho công ty này với diện tích 16ha, trữ lượng khai thác 642.000 m3, thời gian khai thác là 5 năm 5 tháng. Thanh tra Chính phủ kết luận: việc cấp phép này tại khu vực “đang được quy hoạch là rừng đặc dụng”, thuộc khu vực “cấm khai thác khoáng sản” là vi phạm Luật Khoáng sản 2010.
Yêu cầu kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân
Theo báo cáo đánh giá tác động môi trường và dự án cải tạo phục hồi môi trường đã được phê duyệt, công ty Hải Thạch phải trồng cây Sao đen trên toàn bộ diện tích khai thác. Nhưng sau đó, trên cơ sở đề xuất của Sở NN-PTNT Phú Yên, UBND tỉnh Phú Yên đã có thông báo ngày 15/6/2017 chấp thuận phương án cho công ty được nộp tiền trồng rừng thay thế.
Vì vậy, công ty Hải Thạch đã nộp đủ hơn 815 triệu tiền trồng rừng thay thế vào Quỹ bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Phú Yên.
Thanh tra Chính phủ khẳng định điều này là không đúng với báo cáo đánh giá tác động môi trường và dự án cải tạo phục hồi môi trường đã được phê duyệt, không thực hiện theo ý kiến của Tổng cục Lâm Nghiệp tại văn bản ngày 28/3/2014 là phải trồng lại rừng.
Ngoài ra, Thanh tra Chính phủ cho rằng: Việc Sở Tài nguyên và Môi trường Phú Yên tham mưu, trình UBND tỉnh thu hồi, chuyển mục đích sử dụng đất cho công ty Hải Thạch thuê đất để khai thác đất san lấp khi dự án chưa có trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất của UBND huyện Đông Hòa và của tỉnh Phú Yên; diện tích khu đất đang quy hoạch là rừng đặc dụng, chưa chuyển mục đích sử dụng rừng là chưa đúng quy định của Luật Bảo vệ và Phát triển rừng.
Quá trình khai thác, công ty Hải Thạch không thực hiện theo hình thức cuốn chiếu, làm đến đâu trả lại mặt bằng đến đó; không giữ lại phần đất bóc tầng phủ, khai thác quá độ sâu theo quy định, khai thác vượt trữ lượng, sai so với giấy phép khai thác khoáng sản được cấp… là vi phạm Luật Khoáng sản 2010.
Trước những vi phạm khuyết điểm trên, Thanh tra Chính phủ đề nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo UBND tỉnh Phú Yên khẩn trương xây dựng và triển khai thực hiện phương án tích cực sửa chữa các hạn chế, yếu kém và sai phạm, đồng thời khắc phục ngay những hậu quả về môi trường.
Đồng thời, giữ nguyên quy hoạch rừng đặc dụng (không điều chỉnh sang đất khác) với khu vực mỏ đất có diện tích 16ha kể trên; thực hiện ngay việc phục hồi môi trường và phải trồng lại rừng.
Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị kiểm điểm trách nhiệm và có hình thức xử lý kỷ luật nghiêm minh đối với các tổ chức, cá nhân để xảy ra các vi phạm nêu trên theo đúng quy định, báo cáo Thủ tướng kết quả xử lý.
“Yêu cầu Công ty Hải Thạch khẩn trương thực hiện các biện pháp phục hồi môi trường và trồng rừng ngay tại khu vực khai thác mỏ đất 16ha theo đúng quy định”, Thanh tra Chính phủ kiến nghị.
